Morgunblaðið - 30.04.1996, Blaðsíða 29

28 ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 30. APRIL 1996
29

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
GIRT FYRIR
GRÓÐURE YÐIN GU
GUÐMUNDUR Bjarnason landbúnaðarráðherra kynnti í
síðustu viku landgræðsluáætlun fyrir Skútustaða-
hrepp. Samkvæmt henni er stefnt að því að stöðva jarðvegs-
eyðinguna í Mývatnssveit, styrkja og auka gróður og efla
þannig skilyrði til búsetu í sveitinni. Forsenda þess að hægt
sé að ráðast í þessar náttúruverndaraðgerðir er að reist
verði svokölluð öræfagirðing, sem verndi Mývatnsöræfi fyr-
ir sauðfjárbeit. Þessi girðing gæti verndað allt að fjögur
þúsund ferkílómetra lands og lætur landbúnaðarráðherra
svo um mælt að um yrði að ræða mestu beitarfriðun, sem
um getur á landinu.
Mývatns- og Laxársvæðið er náttúruperla sem á sér ekki
hliðstæðu, með einstöku landslagi og ótrúlega fjölbreyttu
fuglalífi. Islendingar eru stoltir af lífríki Mývatns og Lax-
ár, eins og landbúnaðarráðherra nefndi á fundi með Mývetn-
ingum. Mývatnssvæðið hefur verið tilnefnt á heimsminja-
skrá UNESCO sem ein af fegurstu náttúruvinjum heimsins.
Um leið og hún er þjóðareign, er slík náttúruperla því raun-
ar sameign allra jarðarbúa. Á íslendingum, líkt og öðrum
þjóðum, hvílir sú skylda að varðveita umhverfi sitt og nátt-
úru.
Því miður hefur sú skylda ekki verið rækt sem skyldi,
eins og gróðureyðing undanfarinna áratuga sýnir. Afréttir
Mývetninga eru þannig eitt verst stadda rofsvæði landsins,
ekki sízt vegna þess að þröngir hagsmunir bænda hafa orð-
ið hag náttúrunnar — og um leið þjóðar og heimsbyggðar
— yfirsterkari. Þannig eru mörg dæmi þess að fé hafi verið
rekið á afrétt í trássi við ákvarðanir landgræðsluyfirvalda.
Ofbeit er hugsanlega ekki eina orsök uppblásturs á afréttum
Mývetninga, en hún á þó áreiðanlega stóran þátt í gróðureyð-
ingunni. Nú er svo komið að sandfokið ógnar náttúruverð-
mætum Mývatnssveitar, til dæmis eru Dimmuborgir í hættu
staddar.
Til lengri tíma litið er það Mývetningum„líkt og öðrum
landsmönnum, í hag að gróðureyðingin sé stöðvuð og að
öræfagirðingin verndi sem stærst landsvæði. Ella er hætt
við að tekjur heimamanna af ferðaþjónustu muni minnka
og að iítt búsældarlegt verði í Mývatnssveit. Bændur hljóta
þess vegna að þiggja þann opinbera stuðning sem ætlunin
er að þeir fái til að bæta gróður í heimalöndum og minnka
þörfina fyrir rekstur fjár á afrétt. Um leið yrðu þeir frum-
kvöðlar í umhverfismálum og myndu ávinna sér virðingu
og þakklæti þjóðarinnar og umheimsins.
GJALD FYRIR
SJÓNVARPSRÁSIR
Bandalag ísl. listamanna hefur hvatt til þess, að gjald
verði tekið fyrir sjónvarpsrásir. í samtali við Morgun-
blaðið sl. laugardag sagði Hjálmar H. Ragnarsson, formað-
ur Bandalags ísl. listamanna, m.a.: „Afstaða okkar hefur
verið, að þessar rásir séu auðlind, a.m.k. eins og staðan er
í dag. Það hefur núna komið á daginn, að menn meta þessa
auðlind til hárra upphæða og keppast af hörku um að fá
rásirnar. Okkur finnst sjálfsagt að það sé tekið sanngjarnt
gjald af þessu og að það renni til að styrkja íslenzka dag-
skrárgerð.“
Hér vísar formaður Bandalags ísl. listamanna til þess,
að upplýst hefur verið að eigendur Sýnar hf. hafi á sínum
tíma greitt 100 milljónir króna fyrir fyrirtækið, sem á þeim
tíma átti litlar aðrar eignir en afnotarétt af sjónvarpsrásum.
Ályktun um þetta efni var samþykkt á síðasta aðalfundi
Bandalags ísl. listamanna, sem sendi ályktunina til mennta-
málaráðuneytisins. Ráðuneytið sendi ályktunina áfram til
útvarpsréttarnefndar, sem benti á, að gjald hefði verið inn-
heimt frá árinu 1986 en við ákvörðun gjaldsins hafi verið
gætt þess meginsjónarmiðs að það mætti ekki vera svo
hátt að í því fælist fjárhagsleg hindrun fyrir þá, sem vildu
stofna eða reka sjónvarpsstöð. Fram kom að gjald fyrir
rekstur sjónvarpsrásar í eitt ár er rúmlega 30 þúsund krón-
ur og er mikill munur á því gjaldi og því verði, sem eigend-
ur Sýnar greiddu í raun fyrir þær rásir, sem fyrirtækið
hafði fengið úthlutað og hefur ekki hindrað rekstur þess.
Bandalag ísl. listamanna leggur til að það fé, sem fáist
með gjaldtöku, renni í dagskrársjóð, sem styrki gerð ís-
lenzks sjónvarpsefnis. Þetta er góð hugmynd. Augljóst er,
að hér eru svo miklir fjármunir á ferð, að það mundi gjör-
breyta ailri aðstöðu íslenzks kvikmyndagerðarfólks, ef slík
gjaldtaka yrði tekin upp og tékjur af henni rynnu til gerðar
kvikmynda- og sjónvarpsefnis.
AÐALFUNDUR SH
Brýnt að vernda náttúru Islands gegn ágangi ferðamanna
SIGURÐUR Einarsson úr Vestniannaeyjum, Kristján Ragnarsson,
formaður LÍÚ, og Magnús Reynir Guðmundsson frá Isafirði.
Morgunblaðið/Kristján
VIÐ upphaf aðalfundar SH, f.v. Hörður Sigurgestsson, forstjóri,
Brynjólfur Bjarnason, forstjóri og Einar Oddur Kristjánsson.
Hagnaður helmingi
minni en tvö síðustu ár
HEILDARFRAMLEIÐSLA
fyrirtækja innan Sölumið-
.stöðvar hraðfrystihúsanna
var 109 þúsund tonn á síð-
asta ári sem er 7% samdráttur frá ár-
inu áður. Þar af nemur framleiðsla inn-
lendra aðila 92 þúsund tonnum sem
er 9% samdráttur milli ára en fram-
leiðsla erlendra aðila nam 17 þúsund
tonnum og er það 8% aukning frá fyrra
ári. Kom þetta fram í yfirlitsræðu Jóns
Ingvarssonar stjórnarformanns SH á
aðalfundi félagsins í íþróttahöllinni á
Akureyri í gær.
Yfir 100 fyrirtæki framleiddu fyrir
SH, þar af 56 í landvinnslu, 31 íslensk
frystiskip og 17 erlend frystiskip.
Heildarsala félagsins nam 25,4 millj-
örðum kr. á cif-verði en það er um 10%
samdráttur frá síðasta ári. Mest var
selt fyrir Útgerðarfélag Akureyringa,
2.640 milljónir króna. Fyrir Granda var
salan 2.450 milljónir kr., Þormóð
ramma 1.700 milljónir, Mecklenburger
Hochseefisherei í Þýskalandi 1.400
milljónir og Harald Böðvarsson 1.240
milljónir króna.
í máli Jóns kom fram að helstu
breytingar í útflutningi á árinu urðu
þær að útflutningur til Bandaríkjanna
minnkaði um 15% í magni og 20% í
verðmæti og útflutningur til Þýska-
Iands minnkaði um 22% í magni en
aðeins 7% í verðmæti. Útflutningur til
Japans minnkaði einnig nokkuð, eða
um 9% í magni og 12% og verðmæti
en Japan er þó áfram mikilvægasta
markaðssvæðið, þangað fara 34% alls
útflutnings að magni en 26% miðað
við verðmæti.
277 milljóna króna hagnaður
í ræðum Jóns og Friðriks Pálsson-
ar, framkvæmdastjóra SH, kom fram
að rekstrartekjur SH-samstæðunnar
voru 22,6 milljarðar kr. á síðasta ári
á móti 23,5 milljörðum árið áður.
Hagnaður félagsins og dótturfyrir-
tækja var liðlega 277 milljónir kr. en
var 624 milljónir árið 1993. í árslok
nam eigið fé félagsins um 3,1 millj-
arði króna.
Hagnaður félagsins var samkvæmt
þessu helmingi minni en tvö árin þar
á undan. Það segja stjómendur fé-
lagsins að stafi af kostnaði vegna
flutnings um þriðungs starfsemi SH
til Akureyrar en einnig af minni hagn-
aði af verksmiðjurekstri félagsins í
Bandaríkjunum og Bretlandi og lægri
sölulauna vegna samdráttar í útflutn-
ingi.
Ef eingöngu er litið á starfsemi
SH á íslandi sést að hagnaður var
um 117 milljónir kr. á móti liðlega
302 milljóna kr. hagnaði árið áður.
45 milljóna kr. hagnaður varð af sölu-
fyrirtæki SH í Bandaríkjunum,
Coldwater Seafood, á móti 117 millj-
óna kr. hagnaði árið 1994. Icelandic
Freezing Plants, dótturfélög SH í
Bretlandi, skilaði 69 milljóna kr.
hagnaði á móti 134 milljónum árið
áður. Lítilsháttar tap varð af öðrum
erlendum sölufyrirtækjum. Jöklar hf.
skiluðu svipuðum hagnaði og árið
áður, eða um 35 milljónum kr.
Um 277 milljóna króna hagnaður varð af
rekstri SH á síðasta ári en það er helmingi
minni hagnaður en árin tvö þar á undan.
Skýrist það meðal annars af miklum kostn-
aði við flutning á hluta af starfsemi SH til
Akureyrar, lakari afkomu flestra dótturfélaga
erlendis og minni sölu. Helgi Bjarnason fylg-
ist með aðalfundi SH sem að þessu sinni er
haldinn á Akureyri. í ræðum stjórnarfor-
manns og forstjóra kemur fram að vel lítur
út með reksturinn á þessu ári.
Friðrik Pálsson sagði að félagið
hefði gengið vel undanfarin ár og
benti á að samanlagður hagnaður
þriggja síðustu ára væri um 1,5 milij-
arðar kr. og ijármuna-
myndun nokkuð á þriðja
milljarð króna. Hann
vakti jafnframt athygli á
því að veltuíjárhlutfall
samstæðunnar hefði
lækkað úr 1,37 í 1,32
milli ára og væri orðið
of lágt. Hins vegar
myndi sala á eignarhlut
SH í Umbúðamiðstöðinni
á dögunum laga það
nokkuð.
Hann sagði að sam-
keppnin væri hörð og
mikilvægt að SH hefði
fjárhagslegan styrk til
að takast á við verkefni
viða um heim. Sagði
hann að lakari rekstrarafkoma á síð-
asta ári skýrðist af óvenjulegum
kostnaðarliðum og lýsti bjartsýni með
árangurinn það sem af er þessu ári.
Svigrúm til að taka við
aukinni þorskframleiðslu
Jón Ingvarsson rifjaði það upp að
um áratugaskeið hafi þorskur verið
uppistaðan í framleiðslu frystihús-
anna. Á síðustu tveimur árum hafi
framleiðsla og sala á karfa aukist
jafnt og þétt og SH selt 35 þúsund
tonn af karfaafurðum á síðasta ári á
móti 21 þúsund tonnum af þorski.
Þetta sagði hann að væri eitt besta
dæmið um hve geysilegan sveigjan-
leika og kraft þessi atvinnugrein
hefði, að geta brugðist við svo alvar-
legum samdrætti í mikilvægustu físk-
tegund landsmanna án þess að til
hruns kæmi í greininni.
„Nú þegar ljóst er að batnandi
horfur eru á ástandi þorskstofnsins
hlýtur að skipta mestu máli að í fram-
tíðinni verði þannig staðið að veiði
og vinnslu að ekki komi til eins alvar-
legra áfalla aftur í þorskinum. Á það
einnig að sjálfsögðu við um aðra fiski-
stofna. Nærri má geta, að svo mikill
JÓN Ingvarsson
samdráttur í afla og þar með fram-
leiðslu á þorskafurðum hefur haft al-
varieg áhrif á markaðsstöðu okkar
fyrir þorskafurðir. Hins vegar bendir
ekkert til þess um þessar
mundir, að þorskstofninn
vaxi það hratt, að til
mikillar veiðiauknigar
komi. í markaðsstarfínu
gefst þannig sjálfsagt
svigrúm til að taka við
aukinni þorskframleiðslu
án þess að miklar sveiflur
þurfi að koma til,“ sagði
Jón.
Sölumál ÚA verði
leyst með ábyrgum
hætti
Stjómarformaður SH
rifjaði upp samskipti
stjómenda SH við bæjar-
stjórn Akureyrar vegna
sölumála Útgerðarfélags Akureyringa.
Ákvað SH þá að flytja þriðung starf-
semi sinnar til Akureyrar og stofna
til ýmissa starfa á staðnum. „Þessi
flutningur hefur reynst mjög dýr og
hefur SH þegar lagt út yfir 120 millj-
ónir í þessu skyni enda verið reynt að
stofna til þessarra starfa með þeim
hætti að um varanlegan rekstur yrði
að ræða,“ sagði Jón. Lagði hann
áherslu á að SH muni að fullu standa
við það samkomulag sem gert var við
bæjaryfirvöld á Akureyri og kvaðst
jafnframt ekki efast um að bæjar-
stjómin muni gera það á sama hátt.
Vegna umræðna um kaup Sam-
heija á hluta af eignarhlut Akureyrar-
bæjar í ÚA ritaði SH bæjarstjóranum
bréf á dögunum, eins og fram kom í
Morgunblaðinu, þar sem sjónarmið SH
vom ítrekuð og m.a. óskað eftir við-
ræðum um það með hvaða hætti sölu
bréfanna verði hagað. „Það er einlæg
von mín að þessi mál verði leidd til
lykta með ábyrgum hætti þannig að
friður skapist um starfsemi ÚA og
. þeirri óvissu eytt sem verið hefur um
framtíð íélagsins," sagði Jón þegar
hann lauk úmfjöllun sinni um þetta
málefni.
Jón sagði tillögur ekki fullmótaðar,
þegar hann var spurður að því eftir
fundinn hvort SH vildi kaupa hluta-
bréf í ÚA til að tryggja hagsmuni
sína. Ef bréfin yrðu seld vildi SH
vera þar inni í myndinni en Jón tók
það fram að ekki væri hægt að segja
hvort það yrði beint eða óbeint og
taldi að auðvelt yrði að fá fjárfesta
með í kaupin ef til þeirra kæmi.
Hagnaður fyrirtækja á
hlutabréfamarkaði
Jón Ingvarsson sagði að á síðustu
misserum hafi ríkt stöðugleiki á flest-
um sviðum efnahagslífsins. Sagði
hann árangur við stjórn efnahags-
mála fagnaðarefni en vakti jafnframt
athygli á því að lítið mætti út af
bera og því væri mikilvægt að allir
sem hlut ættu að máli, einkum ríkis-
valdið og aðilar vinnumarkaðarins,
kappkostuðu að tryggja viðhald stöð-
ugleikans. Þannig yrði samkeppnis-
hæfni atvinnulífsins og um leið lífs-
kjör þjóðarinnar best tryggð.
„Ef horft er sérstaklega til sjávar-
útvegsins er engum vafa undirorpið,
að fiskveiðistjórnunarkerfi það sem
greinin hefur búið við undánfarin ár
á þar töluverðan hlut að máli. Þær
þrengingar og sú uppstokkun sem
sjávarútvegurinn hefur gengið í
gegnum og allar þær aflatakmarkan-
ir sem hann hefur mátt sæta hefur
vissulega reynst harður skóli.
Þegar ekki var lengur um óhefta
sókn að ræða heldur hverju skipi
úthlutuð ákveðin hlutdeild úr heildar-
afla varð mönnum ljóst að eina leiðin
til að fyrirtækin gætu haldið í horf-
inu væri að horfa inná við og hag-
ræða í eigin rekstri, fækka skipum
með því að sameina veiðiheimildir,
sameina fyrirtæki og stækka eining-
arnar og ná þannig fram meiri hag-
kvæmni i rekstrinum.
Þá hefur filkoma hlutabréfamark-
aðar hér á landi haft veruleg áhrif á
þessa þróun. Þó að þessi þróun hafi
farið of hægt af stað og jafnvel
mörg fyrirtæki misst af lestinni er
óumdeilt að þetta hefur skilað góðum
árangri og víst er að ennþá eigum
við eftir að sjá miklar breytingar eiga
sér stað í þessa veru.“
Jón vakti athygli á því að sjö af
þeim níu útgerðar- og fiskvinnslufyr-
irtækjum sem eru á hlutabréfamarki
eru innan vébanda SH og sagði að
öll hefðu þau skilað umtalsverðum
hagnaði á síðasta ári. Hann gat þess
jafnframt að enn vantaði mikið á að
afkoma þeirra fyrirtækja væri viðun-
andi, sem byggju við einhæfa land-
frystingu eða hefðu ekki getað nýtt
sér kosti umræddrar hagræðingar
og jafnframt ekki getað leitað út á
hlutabréfamarkaðinn eftir nýju fjár-
magni.
1 dag verða markaðsmálin til um-
ræðu á aðalfundi SH. Forstjóri SH
og framkvæmdastjóri gefa yfirlit um
sölumálin ásamt framkvæmdastjór-
um dótturfélaga erlendis. Fundinum
lýkur síðdegis.
UMHVERFIÐ verður árlega
fyrir tjóni sem nemur
billjónum í beinhörðum
peningum. Sumt af því
sem glatast er ekki er hægt að meta
til fjár og er óbætanlegt. Þessi stað-
reynd ætti að 'örva forsvarsmenn í
ferðaþjónustu til að taka virkan þátt
í að vernda og endurlífga hið nátt-
úrulega umhverfi," sagði Angelika
Frei, markaðs- og ferðaráðgjafi
Futour í Þýskalandi, sem var ein af
þeim erlendu gestum sem fluttu fyr-
irlestur á ráðastefnunni.
„Þegar rætt er um græna ferða-
mennsku verður að líta á hana í víðu
samhengi,“ sagði hún. „Taka þar
tillit til þátta eins og gróðurfars,
landslags, menningar, íþrótta, af-
þreyingar, gistingar, matargerðar,
þjónustu, samgangna og markaðs-
mála. Þetta krefst þess að stjórnvöld
og einkaaðilar vinni vel saman.“
Vistvæn sjónarmið skila sér ekki
aðeins í bættu ástandi umhverfis,
heldur leiða líka af sér talsverðan
sparnað fyrir viðkomandi fyrirtæki.
Þetta kom fram í erindi Jouko Parvi-
ainén, sem er yfirmaður umhverfis-
ráðgjafar í Savonia í Finnlandi. Hann
sagði finnsk yfirvöld, stofnarnir og
fyrirtæki senr vinna að ferðamálum
þar í landi hafa farið af stað með
kynningu á vistvænni ferðamennsku
árið 1993. Markmiðið var að leið-
beina hvernig bæta mætti umhverfið
og draga úr umhverfisspjöllum.
Rekstur tíu mismunandi fyrirtækja
í ferðaþjónustu var endurskoðaður;
hótela, hressingarhæla, skíðahótela,
bændagistinga og tjaldstæða.
„Árangurinn varð sá að fyrirtækin
náðu fljótlega jafn góðum árangri
og sambærileg fyrirtæki í löndum
þar sem sjálfbær ferðamennska á
sér mun lengri sögu. Notkun einnota
umbúða minnkaði og úrgangur var
að mestu endurunninn. Ymis kostn-
aður lækkaði til muna. Til dæmis
lækkaði rafmagnskostnaður frá
5-50%, kostnaður við kyndingu
lækkaði frá 10-35% og vatnsreikn-
ingurinn lækkaði um 35%. Þessum
sparnaði var komið á með minnihátt-
ar, kostnaðarlitlum breytingum eða
með nýjum vinnuaðferðum,“ sagði
Parvianinen og ennfremur að fleiri
fyrirtæki í ferðaþjónustu í Finnlandi
væru nú að tileinka sér græna ferða-
mennsku.
Nauðsyn á aukinni afþreyingu
Meginefni erindis Ara Trausta Guð-
mundssonar, jarðeðlisfræðings, var
umfjöllun um byggða- og óbyggða-
ferðir með nýjum áherslum á
fræðslu, nánar samvistir við land og
náttúru og meiri tengsl við menningu
um leið og ferðamátinn er nærfærn-
ari gagnvart landinu. Kom hann
meðal annars með tillögu um svæða-
skoðun og fræðsluleiðsögn út frá
miðstöðvum þar sem aðstæður eru
til fræðslu og miðlunar og safnað
er saman fróðleik og ferðatilboðum
sem snúast um þema í náttúruskoð-
un eða menningar- eða atvinnulífi.
Á vetrum stakk Ari Trausti upp á
yfirreið á hvers kyns fararskjótum
um byggðir til að kynna the Iceland-
ic way of life. Ennfremur að byggja
upp vandaðar heilsulindir handa
gestum með því að hagnýta jarðhita
og sjó. Þá vildi hann byggja upp
fræðslumiðstöðvar eða eco-centerv ið
upphaf ákveðinna gönguleiða um
leið og þeim yrði fjölgað. Þar sem
unnt er að fræðast um afmörkuð
svæði eða gönguleiðir og fá lág-
marks þjónustu og kynna sér ábyrga
ferðamennsku á Islandi.
Ari Trausti vék að hálendisferðum
og óbyggðaferðum um innhéruð og
óbyggð strandsvæði og
kom með ýmsar spennandi
tillögur. Hann vildi fækka
vegum og slóðum á hálendi
íslands, takmarka virkjan-
ir sem mest við nýtt svæði
F raintíðin
felst í grænni
ferðamennsku
Fjölmörg fyrírtæki í ferðaþjónustu erlendis
hafa tileinkað sér vistvænar stjórnunaraðferð-
ir til þess að auka samkeppnishæfni. Hvaða
gildi hefði slík þróun ferðaþjónustunnar hér á
landi? Hildur Einarsdóttir segir frá því sem
kom fram á nýafstaðinni ráðstefnu um græna
ferðamennsku á Flúðum.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg.
TRÖLLAFOSS í Leirvogsá í Kjós.
Ábendingum
um sögustaði
ábótavant
og jarðhita nær byggð og kvaðst á
móti uppbyggingu vega á hálendinu.
Aðalmynstrið ætti að vera dvöl,
ganga og hóflegur akstur á spenn-
andi vegum út frá fræðslumiðstöðv-
um. Kvað hann nýjar gönguleiðir
nauðsyn sem og dvalarsvæði í byggð
og óbyggðum þar sem ferðamenn
geta notið umhverfisvænnar og
hægrar ferðamennsku. Ari Trausti
minntist á hve lítið væri vitað um
væntingar og kröfur erlendra ferða-
manna vegna þess að víðtækar
markaðskannanir hafi aldrei verið
gerðar. Hann gagnrýndi hve stefnu-
mótun í ferðamálum er seint á ferð-
inni og þann starfstíl í efnahagsmál-
um að stefna og skipulag verður oft
til eftir að atburðarásin er komin
langt á veg eins og hann orðaði það.
Er hægl að selja ferðamönnum
menningararfinn?
Er hægt að selja ferðamönnum
menningararfinn? Þannig spurði
Arthúr Björgvin Bollason, rithöfund-
ur, í erindi sínu. Kvað hann brýnt
að taka saman líflegt og upplýsandi
kynningarefni fyrir ferðamenn á 2-3
tungumálum þar sem ferðamennirnir
eru leiddir inn þ heim Islendinga-
sagna. Áhugi á þeim væri
mikill, ekki síst í Þýska-
landi. Sagðist hann vita til
þess að þar í landi væru
menn að velta því fyrir sér
að gefa út íslendingasög-
urnar og íslensk fornrit í nýrri þýð-
ingu.
I þessu riti sem ætlað væri ferða-
mönnum vildi Arthur Björgvin einnig
sjá fjallað um áhugaverða staði sem
tengjast Landnámu og Sturlungu,
þannig að til yrði eins konar sögu-
spegill Þjóðveldistímans. Sagði hann
nú þegar boðið upp á gönguferðir
um Egluslóðir í Borgarnesi og á
Hvolsvelli væri í bígerð að bjóða
mönnum ferðir á vettvang Njálu.
Arthúr Björgvin sagði það líka
möguleika að aðilar í ferðaþjónustu
ættu frumkvæði að því að búið yrði
til upplýsingaefni, þar sem atburðir
úr eldri og yngri bókmenntaverkum
væru kortlagðir á landinu. „Það
gæti orðið til þess að gefa hinu klisju-
kennda heiti „Sögueyjan“ nýtt inn-
tak í augum þeirra sem koma hing-
að.“ Þá sagði hann orðið tímabært
að koma á laggirnar einhvers konar
dagskrá fyrir ferðamenn, til dæmis
á elsta samkomustað þjóðarinnar,
Þingvöllum, þar sem ferðamenn
fengju lifandi innsýn í menningar-
sögu þjóðarinnar.
„Við íslendingar þurfum að sigr-
ast' á landlægri minnimáttarkennd
vegna fátæktar og vesældar fyrri
tíma. Við eigum að kann- --------
ast hnakkakert við menn-
ingararfinn og veita er-
lendum gestum hlutdeild í
honum. Hann er auðlind
sem til þessa hefur verið
illa nýtt. Þannig fengi ísland sem
ferðamannaland enn eina nýja og
spennandi vídd.“
Málfarið í ferðabæklingunum
staðlað og klisjukennt
Dr. Coletta Burling, forstöðumað-
ur Goethe-stofunarinnar, gerði
markaðsmálin að umtalsefni, þ.e.
hvernig * við kynnum landið í
ferðabæklingum. Sagði hún að þó
að vandað væri betur til ferðabækl-
inga nú en áður væri ýmsu ábóta-
vant. Nefndi hún óvandaðar þýðing-
ar sem gætu leitt til þess að ferða-
langurinn legði frá sér bæklinginn.
Einnig skipti allur frágangur veru-
legu máli, þar á meðal val á myndum
og pappír. „Þegar maður skóðar alla
þessa bæklingaflóru í heild þá er
áberandi hversu málfar textanna
virðist vera staðlað og á köflum
klisjukennt," sagði Coletta. Nefndi
hún sem dæmi orðið náttúrperla sem
væri að finna í öllum þeim bækling-
.um sem hún hefði flett í gegnum.
„Ósjaldan rekst maður líka á stór-
yrtar staðhæfingar og fullyrðingar
sem geta virkað í báðar áttir á ferða-
manninn. Oft er það svo að efnið er
þýtt beint en það ekki hugsað út frá
sjónarhóli hins erlenda ferðamanns.
Einnig er áberandi hve ábendingum
um sögustaði er víða ábótavant, ann-
aðhvort vantar þær alveg eða þær
eru svo almennt orðaðar að ferða-
mennirnir hafa ekkert gagn af þeim
þar eð þeir vita lítið eða ekkert úm
sögu landsins."
Coletta sagði að það væru margir
þættir sem útgefendur og textahöf-
undar slíkra bæklinga þyrftu að hafa
í huga ef vel ætti að takast til og
sjónarmið grænnar ferðamennsku
gæti vissulega verið mönnum leiðar-
ljós.
Hvað veit sá sem ekkert veit?
Hvaða hugmyndir hafa útlending-
ar um ísland og út frá því hvernig
getum við bætt ímynd landsins?
Ragnar Ólafsson er að ljúka doktors-
námi í félagssálfræði í London. Hann
hefur kannað hugmyndir breskra
stúdenta um ísland og kynnti þær á
ráðstefnunni. Lét hann stúdentana
gefa skriflega lýsingu á íslandi, einn-
ig teiknuðu þeir kort af landinu og
staðsettu á heimskorti. Ragnar sagði
að fólkið hefði ekki kynnt sér ísland
sérstaklega, en allir væru sammála
um að landið væri „kalt“, um helm-
ingur nefndi fisk og um þriðjungur
minntist á „eldfjöll“. Einnig töldu
stúdentarnir að hér væri „hrein“ og
„óspillt náttúra“. Ýmsar aðrar hug-
myndir komu meira á óvart, að sögn
Ragnars eins og að landið væri
„grænt“, sumir töldu landið efna-
hagslega vanþróað, að íslendingar
væru „vingjarnlegir" og að hér væru
miklir „sígrænir skógar“.
Niðurstaða könnunarinnar var sú
að hugmyndir um ísland virtust
byggja að verulega leyti á hugmynd-
um um aðra staði sem eru betur
kunnugir fólki í þessum menningar-
heimi eins og almennum hugmynd-
um um „norðurslóðir“, „eskimóa",'
„Skandinavíu“ og „fámenn sveita-
samfélög," sagði Ragnar.
Náttúruhljóðin fái að njóta sín
Ferðaráðgjafarfyrirtækið Land-
náma ásamt Goethe-stofnuninni og
Flugleiðum stóðu að ráðstefnunni. |
Ingiveig Gunnarsdóttir, forsvarsmað- ■
ur Landnámu, lét vel yfír ráðstefn-1
unni. Markmiðið hefði verið að kynna |
fólki hvað gera þarf til að hrinda ;
áformum grænnar ferðamennsku í
framkvæmd hér á landi. Miðað við
undirtektir þáttakenda á efnistökum I
hefði það markmið náðst. Einnig hefði ’
verið lærdómsríkt að sjá landið með |
augum eriendu fyrirlesaranna en 1
þeim bauðst skoðunarferð um Suður-
land og Mýrdalsöræfi að ráðstefnú •
lokinni. Hefðu þeir haft á orði hve
náttúra íslands væri áhrifarík og
landslagið margbreytilegt. Þeir hefðu
talað um hve hér ríkti mikil kyrrð
og friður og náttúruhljóðin nytu sín
-------- vel. Brýnt væri að þessi
náttúrulegu skilyrði glötuð-
ust ekki með of miklum
fjölda ferðamanna.
Það sem erlendu gestirn- £
ir hefðu einkum gagnrýnt
IMæsta ferða-
ráðstefna
fjalli um gæði
var hve göngustígar væru bágbornir
og að það vantaði allar upplýsingar
um náttúruna, umhverfið og hvernig ;
bæri að ganga um það svo og uml
sögu og menningu staðanna. Einnig :
fannst þeim rafmagnslínurnar valdaj
mikilli sjónmengun. Ingiveig kvaðst;
vera farin að huga að næstu ráð-
stefnu að ári en hún á að fjalla uni
gæði í ferðaþjónustu.
I