Morgunblaðið - 18.05.1996, Blaðsíða 2
2 LAUGARDAGUR 18. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þjóðhagsstofnun mælir 3,5% fjölgun starfa á tólf mánuðum
Þörf fyrir fleira
starfsfólk í iðnaði
KÖNNUN íjóðhagsstofnunar á at-
vinnuástandi í apríl sl. gefur til
kynna að störfum hér á landi hafi
fjölgað verulega frá sama tíma í
fyrra eða um 3,5%. hjá þeim fyrir-
tækjum sem könnunin náði til. Mik-
il eftirspurn er eftir starfsfólki í
iðnaði. Atvinnuástand á lands-
byggðinni hefur batnað meira en á
höfuðborgarsvæðinu. Aberandi er
að stjómendur sjúkrahúsa telja sig
hafa mikla þörf fyrir að fækka
starfsfólki.
Könnunin er gerð þrisvar á ári
og nær til 240 fyrirtækja í öllum
atvinnugreinum, nema landbúnaði,
fiskveiðum og opinberri þjónustu.
Sjúkrahús eru þó með í könnun-
inni. Stjómendur fyrirtækjanna em
spurðir hvort þeir telji sig hafa þörf
fyrir að fækka eða fjölga starfs-
fólki. Svör frá 215 fyrirtækjum
bárust.
Sjúkrahúsin vilja fækka
starfsfólki um 145
í janúar sl. töldu stjómendur fyr-
irtækjanna sig þurfa að fækka
starfsfólki um 130. Nú er niðurstað-
an að fyrirtæki á landsbyggðinni
töldu sig þurfa að fjölga starfsfólki
um 200, en fyrirtæki á höfuðborg-
arsvæðinu töldu sig þurfa að fækka
starfsfólki um 200. Það sem ræður
mestu um niðurstöðuna á höfuð-
borgarsvæðinu er að sjúkrahúsin
vilja fækka starfsfólki um 145.
Óskir um svo mikla fækkun hafa
ekki sést hjá sjúkrahúsunum frá
því að Þjóðhagsstofnun hóf að gera
þessar kannanir.
Könnunin gefur til kynna að
mikill vöxtur sé í iðnaði um þessar
mundir. Iðnrekendur telja sig þurfa
að fjölga starfsfólki hjá sér um
145, en mörg ár eru síðan svo há
tala hefur mælst í atvinnukönnun
Þjóðhagsstofnunar. Til samanburð-
ar má nefna að í september 1992
töldu iðnrekendur sig hafa þörf fyr-
ir að fækka starfsfólki um 385 og
í janúar 1994 um 335. Vöxtur er
einnig í fiskiðnaði. Þar vantar fyrir-
tæki í könnuninni 75 menn í vinnu.
Að mati Þjóðhagsstofnunar eru
horfur um sumarstörf heldur betri
en þær vom um þetta leyti í fyrra.
Stofnunin telur könnunina ekki
gefa tilefni til að breyta fyrri áætl-
unum um atvinnuleysi á árinu. Spáð
er 4,4% atvinnuleysi á árinu, en
atvinnuleysi í fyrra mældist 5%.
Skemmdarverk í sljórnstöð Rally kross klúbbsins við Krýsuvíkurveg
Tækjabún-
aður brot-
inn og bílar
eyðilagðir
ALLT sem hægt var að eyði-
leggja hefur verið eyðilagt í
stjórnstöð Rally kross klúbbsins,
sem rekur sérhannaða keppnis-
braut við Krýsuvíkurveg. Síðustu
daga og vikur hafa skemmdar-
vargar leikið lausum hala um
svæðið, skemmt ýmsan tælqa-
búnað, eyðilagt bíla og brotið
allt og bramlað í stjórnstöðvar-
húsi brautarinnar. Halda á fyrsta
mót til íslandsmeistaratitils á
brautinni á sunnudaginn og í gær
unnu stórvirkar vinnuvélar að
því að koma svæðinu við brautina
í keppnishæft horf.
„Menn hafa farið hamförum
hérna. Skúr sem í var tölvuteng-
ing við stjórnstöðina var hrein-
lega ekinn niður, rifinn af grunn-
inum og allur sá búnaður er ónýt-
ur. í stjórnstöðinni voru allar
rúður brotnar, klósett mölvuð
mélinu smærra og skotið með
riffli á öll ljós. Bílar voru eyði-
lagðir og kveikt í þeim. Ég skil
ekki hvaða hvatir liggja að baki,“
sagði Guðbergur Guðbergsson í
• ■ V'
.
Morgunblaðið Gunnlaugur Rögnvaldsson
GUÐBERGUR Guðbergsson og Guðmundur Siguijónsson við skýli, sem var tölvutengt stjórnstöð-
inni en var rifið af grunninum.
samtali við Morgunblaðið, en
hann er einn af rekstaraðilum
brautarinnar.
í gær unnu starfsmenn ET
bíla að því að hreinsa svæðið við
stjórnstöðina, þar sem allt var í
glerbrotum, innanhúss sem utan.
„Það loguðu eldar hér í tvo daga
fyrir skömmu, eftir að einhveijir
höfðu komið, klesst bíl og kveikt
síðan í. Brunnu um leið 100 dekk,
sem notuð voru til að afmarka
brautina að hluta. í vetur höfum
við hirt átta bílhræ, sem svipaður
leikur hafði verið leikinn með,
ef leik skyldi kalla.
Ég átti sjálfur fótum fjör að
launa í vetur, þegar ég kom að
mönnum sem voru að eyðileggja
bíl. Ég stöðvaði og þá stukku út
tveir menn með homabojtakylf-
ur og voru hinir verstu. Ég varð
að flýja af hólmi. En við gefumst
ekki upp og höldum mótið
ótrauðir á sunnudaginn," sagði
Guðbergur.
Samanburður á tannheilsu barna og unglinga
Tannskemmdir hafa
minnkað um 70% á áratug
TANNHEILSA bama og unglinga
hefur batnað til muna á síðustu tíu
árum. Tannskemmdir hafa minnkað
yfir 70% að meðaltali í fullorðins-
tönnum en heldur minna í bamatönn-
um, eða um rúmlega helming. Þetta
kemur fram í könnun sem Sigfús
Þór Elíasson, prófessor við tann-
læknadeild Háskóla íslands, gerði
árin 1986, 1991 og 1996.
Ástæður þessa góða árangurs eru
auk áróðurs táldar vera bætt tann-
læknisþjónusta, með höfuðáherslu á
forvamir, eftirlit og fræðslu. Árang-
ur þessi næst á sama tíma og syk-
ur-, sælgætis- og gosdrykkjaneysla
hefúr staðið í stað, en sykumeysla
nemur 52 kílóum að meðaltali á
hvem Islending á ári og gosdrykkja-
neysla um 140 lítrum.
Tannskoðun fór fram í gmnnskól-
um landsins í samvinnu við mennta-
málayfírvöld og var framkvæmd með
aðferðum Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar (WHO). Skoðuð voru
2.950 böm og unglingar, 6, 12 og
15 ára. Valdir voru nokkrir viðmiðun-
arstaðir til sjávar og sveita í samráði
við Hagstofu íslands og Félagsvís-
indadeild HÍ.
Skorufyllur hafa reynst vel
Á alþjóðavettvangi hefur tann-
skemmdatíðni í fullorðinstönnum 12
ára bama verið mikið notuð til sam-
anburðar á tannheilsu milli tímabila
á einstökum stöðum eða milli landa.
Árið 1986 voru skemmdar, tapaðar
eða fylltar fullorðinstennur að meðal-
tali 6,6 á landinu öllu. Tíu árum síð-
ar er þessi tala 1,5, eða 77% lægri.
Þessi lækkun á tannskemmdum full-
orðinstanna er 72% hjá 15 ára böm-
um og 90% hjá 6 ára bömum á sama
tímabili.
Notkun á skorufyllum hefur marg-
faldast á tímabilinu. Skomfyllur eru
forvamaraðgerð þar sem tyggiskor-
unum á bitflötum jaxla er lokað með
plastefni, en tannskemmdir verða að
jafnaði fyrst í tyggiskomnum. Notk-
un skomfylla byijaði um 1980 og
um 1985 var farið að setja þær al-
mennt í börn.
Árið 1986 var að meðaltali 1,1
skorufylla í jöxlum 12 ára bama en
6,3 að meðaltali 1996. Tannskemmd-
ir em ennþá mestar í sjávarplássum,
meðan þær eru minni til sveita.
Tannskemmdir meiri í sjávar-
plássum en í sveitum
Af einstökum skoðunarstöðum á
landinu var tannskemmdatíðnin
lægst hjá 12 ára börnum á Egilsstöð-
um og í Borgarnesi en hæst í sjávar-
kauptúnum á norðanverðu Snæfells-
nesi og á Austfjörðum. Sigfús telur
að gott aðgengi barna að sjoppufæði
í sjávarplássum og ef til vill meiri
auraráð þeirra en barna í sveitum
skýri þennan mun.
Árið 1986 var tannskemmdatíðni
hjá 12 ára bömum hæst á landinu á
Akranesi. Núna er tannskemmda-
tíðnin 1,5 eins og landsmeðaltalið og
hefur lækkað um rúm 83%. Lægsta
tannátutíðnin í sjávarplássi var á
Húsavík.
Nærri öll sex ára börn með
óskemmdar fullorðinstennur
Að sögn Sigfúsar heyrði til undan-
tekninga fyrir tíu árum að barn eða
unglingur væri með algjörlega
óskemmdar tennur. Árið 1986 var
1% 15 ára bama með óskemmdar
tennur, 26% árið 1996. Hjá 12 ára
bömum vora þessar tölur 3,6% árið
1986 en 47,5% áratug síðar. Þegar
bamatennur í 6 ára bömum vora
skoðaðar kom í ljós árið 1986 að
16,2% barna voru með allar tennur
óskemmdar en 44,6% 1996. Við skoð-
un fullorðinstanna í 6 ára börnum
kom í ljós að 58% barna voru með
allar tennur heilar en 93% 1996,
Glerangseyðing virðist vera að
verða vandamál hjá íslenskum ungl-
ingum að mati Sigfúsar. Hún stafar
af óhóflegri neyslu á súram drykkj-
um. Margir unglinganna eru með
merki um glerangseyðingu og sumir
eru svo illa farnir að glerungur er
eyddur inn í tannbein á mörgum
tönnum.
Tíðni tannskemmda á íslandi er
nú að nálgast það sem gerist í ná-
grannalöndunum, en lækkun hennar
verður um 10 til 15 áram síðar en
gerðist þar.
Reuter
Æft fyrir
stóru
stundina
ANNA Mjöll Ólafsdóttir, full-
trúi íslands í Evrópusöngva-
keppninni EuroSong ’96, söng
lag sitt Sjúbídú á æfingu í
Spektram-byggingunni á
þriðjudag. Stóra stundin rennur
svo upp í kvöld, þegar Anna
Mjöll stígur á sviðið og syngur
lagið í beinni sjónvarpsútsend-
ingu, sem búist er við að 300
milljónir Evrópubúa fylgist
með. Útsending Ríkissjón-
varpsins hefst kl. 19.
■ Atkvæðaseðill/14
■ GIeðibankinn/28-29
Sex fánar
umburðar-
lyndis
PIERRE Cardin, friðarsendi-
herra menningarmálastofnun-
ar Sameinuðu þjóðanna, er til
íslands kominn í þeifn erinda-
gjörðum að afhenda íslenskum
stjórnvöldum sex fána, sem
gerðir voru sérstaklega á hans
vegum fyrir UNESCO í tilefni
af ári umburðarlyndis 1995,
Pierre Cardin er einn þeirra
listamanna, sem lagt hafa hug-
sjónum Sameinuðu þjóðanna lið
og verið útnefndir friðarsendi-
herrar af UNESCO.
Fánana hönnuðu sex heims-
þekktir listamenn, Friedens-
reich Hundertwasser frá Aust-
urríki, Souleymane Keita frá
Senegal, Rachid Koraichi frá
Alsír, Roberto Matta frá Chile,
Robert Rauschenberg frá
Bandaríkjunum og Dan You frá
Víetnam.
Fánarnir voru fyrst dregnir
að húni við aðalstöðvar
UNESCO í París 16. nóvember
í fyrra í tilefni af 50 ára af-
mæli undirritunar stofnsamn-
ings UNESCO. Pierre Cardin
hefur síðan ferðast tli fjöl-
margra ríkja og afhent stjórn-
völdum fánana.
Halldór Ásgrímsson utanrík-
isráðherra tekur við fánunum
fyrir hönd íslenskra stjórnvalda
í dag kl. 13.00, við Ráðhúsið í
Reykjavik og verða þeir dregn-
ir að húni á fánastöngum
göngubrúarinnar við Ráðhúsið.
■ Mótaði lífsstíl/12
Alþingi sam-
þykkir upplýs-
ingalöggjöf
ALÞINGI samþykkti í gær
nýja upplýsingalöggjöf, en
samkvæmt henni er meginregl-
an sú, að almenningur hefur
rétt til að fá upplýsingar um
mál sem tengjast stjórnsýslu
nkisins og sveitarfélaga.
Þeta er í fyrsta skipti sem
lögleiddar eru almennar reglur
um aðgang að upplýsingum hér
á landi.
Lögin mæla fyrir um og skil-
greina rétt almennings í land-
inu til aðgangs að upplýsingum
úr málsgögnum hjá stjórnvöld-
um og þar er einnig mælt fyr-
n um að stjórnvöldum sé skylt
að skrá mál, sem koma til
meðferðar, á kerfisbundinn
nátt og varðveita málsgögn
þanmg að þau séu aðgengileg.