Morgunblaðið - 17.09.1996, Qupperneq 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 17. SEPTEMBER 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Ánægja með framkvæmd kosninga í Bosníu þrátt fyrir dæmi um kosningasvindl
Helsta áhyg’gjuefnið hve
fáir flóttamenn kusu
Sar^jevo. Reuter, The Daily Telegraph.
EFTIRLITSMENN með kosningun-
um sem fram fóru í Bosníu á laugar-
dag, sögðu þær hafa farið vel fram,
þrátt fyrir efasemdir um fram-
kvæmd þeirra og ótta margra við
það til hvers úrslitin kunni að leiða.
Kosningaþáttaka var á milli 60%
og 70% að sögn fulltrúa Öryggis-
og samvinnustofnunar Evrópu
(OSE). Hins vegar lýsti stjórnar-
flokkur múslima, Lýðræðishreyf-
ingin, því yfír að hann myndi ekki
viðurkenna úrslit kosninganna á
svæði Bosníu-Serba. Stjórnvöld
víða um heim hafa lýst ánægju sinni
með kosningarnar; m.a. Rússar,
Bandaríkjamenn og fjölmörg Evr-
ópuríki. Þá lýsti Riehard Holbrooke,
sendimaður Bandaríkjastjórnar, því
yfir á sunnudag að Alija Izet-
begovic, forseti Bosníu, og Slobod-
an Milosevic, forseti Serbíu, myndu
funda í París á næstunni, jafnvel
síðar í vikunni.
Um miðjan dag á sunnudag hætti
kjörstjórn í lýðveldi Bosníu-Serba
talningu án þess að gefa á því skýr-
ingu. Sendinefnd ÓSE hélt þegar
til Pale og eftir nokkutt málþóf
féllust Serbar á að hefja talningu
að nýju. Þá hefur reynst erfitt að
að fá nákvæmar tölur um kjörsókn,
og mat ÖSE um að hún hafi verið
á milli 60% og 70% er ekki byggt
á nákvæmum upplýsingum.
Fáir flóttamenn kusu
Kris Janowski, talsmaður
Flóttamannastofnunar Sameinuðu
þjóðanna, segir helsta áhyggjuefn-
ið vera hversu fáir flóttamenn hafi
farið yfir á þau svæði sem er á
valdi andstæðinganna, til að kjósa.
Gert hafði verið ráð fyrir að allt
að 140.000 múslimar myndu skrá
sig á kjörskrá þar sem þeir bjuggu
áður en stríðið braust út en eru nú
á valdi Serba eða Króata.
Ellemann-Jensen
eftirmaður Bildts?
Kaupmannahöfn. MorgunblaðiA.
EFTIR að Carl Bildt, yfírmaður upp-
byggingarinnar í Bosníu, tilkynnti í
síðustu viku að hann myndi láta af
störfum um næstu áramót eru uppi
vangaveltur um hver verði eftirmað-
ur hans. Samkvæmt danska blaðinu
Politiken hefur Uffe Ellemann-Jens-
en, formaður Vinstriflokksins og
fyrrum utanríkissráðherra, verið
nefndur. Enn er ekki Ijóst hvert
áframhaldandi fyrirkomulag upp-
byggingarinnar verður og gæti það
haft áhrif á eftirmannsvalið.
Carl Bildt hefur frá upphafi undir-
strikað að afskipti hans af Bosníu-
deilunni, fyrst sem sáttasemjari og
síðan sem yfirmaður uppbyggingar-
innar, séu tímabundin og hann ætli
sér áfram að vera virkur I sænskum
stjórnmálum. í viðtali við sænska
blaðið Dagens Nyheter segist hann
geta haldið áfram í Bosníu en kjósi
að snúa nú heim til Svíþjóðar.
Frammistaða Bildts hefur á köflum
verið harðlega gagnrýnd í banda-
rískum fjölmiðlum, meðan honum
hefur verið hrósað ákaft víða í Evr-
ópu fyrir að vinna erfitt starf við
ómögulegar aðstæður.
Uffe Ellemann-Jensen var um
tíma talinn hugsanlegur fram-
kvæmdastjóri Nato og nú hefur nafn
hans verið nefnt í bosnískum fjöl-
miðlum sem eftirmaður Bildts, en
Ellemann-Jensen neitar að einhver
alvara sé þar að baki. Rætt hefur
verið um að starf Bildts verði lagt
undir Öryggis- og samvinnustofnun
Evrópu, én fulltrúi hennar í Bosníu
er Bandaríkjamaðurinn Robert
Frowick. Opinberlega er ekki farið
að ræða eftirmann Bildts, §n enginn
vafi er á að á bak við tjöldin er leit-
að logandi ljósi að réttum manni.
Aukinn viðbúnaður í Persaflóa
Minni líkur
taldar á árás
Bagdadr Moskvu, Washington. Reuter.
BANDARÍKJAMENN héldu áfram
hernaðaruppbyggingu í Persaflóa
þótt William Perry, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, sem er á ferð
um svæðið, hafi ekki tekist að afla
mikils stuðnings meðal þeirra ríkja,
sem sneru bökum saman þegar her
íraka var hrakinn brott frá Kúveit
í Persaflóastríðinu. Kúveitar sam-
þykktu í gær formlega áætlun
Bandaríkjamanna um að senda fimm
þúsund hermenn til Kúveit.
Þrátt fyrir viðbúnað Bandaríkja-
manna virðist hafa dregið úr líkum
á að árásin, sem Perry sagði fyrir
helgi að væri yfirvofandi, verði gerð.
Irakar hafa dregið í land og Bill
Clinton Bandaríkjaforseta skortir
stuðning.
„Við höfum ekki leitað uppi
ágreining við Saddam Hussein [for-
seta íraks],“ sagði Clinton þegar
hann var spurður um líkur á frekari
árásum Bandaríkjamanna.
Perry var í Tyrklandi í gær og var
fámáll er hann hélt þaðan til London
eftir viðræður við þarlenda ráða-
menn. Þótti augljóst að hann hefði
sótt lítinn stuðning til Tyrkja.
Clinton fyrirskipaði aukinn viðbún-
að í Persaflóa eftir að írakar skutu
á bandarískar flugvélar á eftirlits-
flugi yfir hinu svokallaða flugbann-
svæði. Flugbannsvæðin í írak eru
tvö, í norður- og suðurhluta landsins.
írakar mega ekki fljúga yfir þessum
svæðum og hafa Bandaríkjamenn,
Bretar og Frakkar eftirlit með því.
írakar tilkynntu hins vegar á
föstudag að þeir mundu hætta að
skjóta á eftirlitsvélamar.
Bob Dole, forsetaframbjóðandi
repúblikana, gagnrýndi Clinton í gær
fyrir að láta nægja að erta íraka í
stað þess að veita þeim raunverulega
refsingu. Gagniýni repúblikana á
Clinton hefur færst í aukana undan-
fama daga.
Raunin varð sú að um 20.000
manns úr þessum hópi kusu og
segir Janowski að meirihlutinn
hafi óttast að fara yfir á yfirráða-
svæði andstæðinganna. Um 4.000
Serbar fóru yfir á svæði múslima
og Króata til að kjósa, þrátt fyrir
þrýsting eigin yfirvalda um að
kjósa í serbneska lýðveldinu.
Sagði Janowski nokkur dæmi
um að komið hefði verið í veg fyr-
ir að fólk kysi. Alvarlegasta tilfell-
ið hefði verið í Kopaci skammt frá
Goradze, þar sem serbnesk yfirvöld
hefðu meinað um 600 múslimum
aðgang að kjörstað, á þeim for-
sendum að þeir hefðu ekki tilskilin
leyfi. í Sarajevo tafðist kosning
um nokkrar klukkustundir á þrem-
ur kjörstöðum og varð að kalla til
hermenn úr fjölþjóðaliði IFOR til
að stilla til friðar á einum þeirra.
Nokkrar klukkustundir liðu án
þess að eftirlitsmenn fylgdust með
kjöri í Pale, höfuðstað Bosníu-
Serba. Gleymdu serbneskir starfs-
menn kjörstjórnar að merkja fingur
þeirra með bleki sem kosið höfðu,
sem gert er tila að koma í veg
fyrir að menn kysu í tvígang. Til-
kynntu Bosníu-Serbar í lok kjör-
dags að um 1,3 milljónir Serba
hefðu kosið, sem þýðir að allir
Bosníu-Serbar, þar með talin börn,
hefðu neytt kosningaréttar.
Þá var sagt að kjörstað hefði
verið komið upp í skólabyggingu
þar sem talið er að framin hafi
verið fjöldamorð á múslimum í
stríðinu. Þetta og fleiri svipuð at-
vik hafa orðið til þess að ÖSE hef-
ur ekki enn lýst kosningarnar gild-
ar.
í gær höfðu 75 mótmæli borist
vegna framkvæmdar kosninganna.
Verður að úrskurða í kærumálum
innan 72 klukkustunda frá því að
þau berast.
Reuter
EFTIRLITSMAÐUR fylgist með talningu í borginni Doboj á svæði
Bosníu-Serba. Er búist við að talning standi a.m.k. til morguns.
Menntun, glæpir og
alnæmi áhyggjuefni
BANDARÍKJAMENN hafa mestar
áhyggjur af því að menntun fari
hrakandi, aukningu glæpa og út-
breiðslu alnæmis. Þetta kemur fram
í könnun sem bandaríska blaðið The
Washington Post gerði á því hvaða
málefni yllu landsmönnum mestu
hugarangri. Þar kom ennfremur
fram að fæstir láta sig utanríkismál
og ástand heimsmála nokkru varða.
Skoðanakannanir sem þessi hafa
töluverð áhrif á forsetakosningamar
í Bandaríkjunum og munu frambjóð-
endur án efa móta málflutning sinn
eftir þeim.
Skoðanakönnunin var fram-
kvæmd í júlí og ágúst og voru þátt-
takendur beðnir um að svara því
hvort tiltekin áttatíu atriði yllu þeim
miklum áhyggjum eður ei.
Efst á lista yfír áhyggjuefni var
sú fullyrðing að bandaríska mennta-
kerfinu færi hrakandi. Sögðu 62%
hafa verulegar áhyggjur af þessu.
61% höfðu miklar áhyggjur af aukn-
ingu glæpa og sama hlutfall taldi
aukna útbreiðslu alnæmis mikið
áhyggjuefni. 58% sögðu ástæðu til
að hafa áhyggjur af því hversu dýr
góð háskólamenntun væri og 57%
töldu það áhyggjuefni að of margir
færðu sér velferðarkerfíð í nyt.
Söguleg
sátt Rúm-
enaog
Ungverja
RÚMENAR og Ungveijar
undirrituðu í gær sögulegan
samning um réttindi ung-
verska minnihlutans í Rúmen-
íu og er vonast til, að hann
bindi enda á væringarnar milli
ríkjanna. Eru þjóðarleiðtogar
á Vesturlöndum mjög ánægðir
með þessar sættir enda eru
þær forsenda fyrir því, að
Rúmenía og Ungveijaland geti
fengið aðild að vestrænum
stofnunum, Evrópusamband-
inu og NATO.
McGeorge
Bundy látinn
MCGEORGE Bundy, þjóðarör-
yggisráðgjafi Bandaríkjafor-
setanna Johns F. Kennedys og
Lyndons B. Johnsons 1961-66,
lést í gær á 77. aldursári á
sjúkrahúsi í Boston. Bundy
réði miklu um viðbrögð Banda-
ríkjamanna í deilunni um so-
véskar kjarnaflaugar á Kúbu,
um landgönguna í Svínaflóa
og hernaðinn I Víetnam.
Móðir Teresa
meiddist
MÓÐIR Ter-
esa meiddist
lítillega á
höfði þegar
henni varð
fótaskortur í
gærmorgun
en talsmaður
Woodlands-
hjúkrunarheimilisins í Kalk-
útta sagði, að meiðslin væru
ekki alvarleg. Er hún nú á
gjörgæsludeild og var beðið
niðurstöðu ýmissa rannsókna.
Móðir Téresa, sem er 86 ára
gömul, er nýstigin upp úr al-
varlegum veikindum.
Le Pen boðar
byltingu
JEAN-Marie Le Pen, leiðtogi
Þjóðfylkingarinnar í Frakk-
landi, skoraði í gær á stuðn-
ingsmenn sína að búa sig und-
ir byltingu og spáði því, að
stjórnkerfíð í landinu væri að
hruni komið. Sagði hann Þjóð-
fylkinguna eina geta bjargað
Frakklandi frá niðurlægingu
og úrkynjun. Skoðanakönnun,
sem birt var í gær, sýnir, að
kjósendur eru á báðum áttum
í afstöðu sinni til Þjóðfylking-
arinnar. Flestir töldu flokkinn
kynda undir kynþáttahatri en
naumur meirihluti styður samt
ýmis baráttumál hans.
Vill spænskt
lýðveldi
FLESTIR stjórnmálamenn á
Spáni brugðust ókvæða við í
gær þegar Julio Anguita, leið-
togi kommúnista, lagði til, að
stjórnarskrá landsins frá 1978
og konungdæmið yrðu afnum-
in og tekið upp sambandsríki
eins og var á lýðveldisti'manum
fyrir borgarastyijöldina.
Astæðan fyrir þessari tillögu
kommúnista er sú, að ríkis-
stjórnin hefur hunsað dómsúr-
skurð um að birta leyniskjöl
um stríð stjórnvalda gegn að-
skilnaðarsinnum meðal Baska.