Morgunblaðið - 12.10.1996, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Bj örgnnars veit Ingólfs,
fómarlamb staðlausra stafa
NYLEGA lauk rann-
sóknardeild lögregl-
unnar í Reykjavík
rannsókn á máli for-
eldra tveggja
drengja gegn tveim-
ur félögum í Björg-
unarsveit Ingólfs.
Málið var Iátið falla
niður vegna þess að
meintar ákærur þeim
á hendur áttu ekki
við rök að styðjast.
Málsatvik voru á þá
leið að annar drengj-
anna hafði unnið sér
inn verðlaunaferð í
Þórsmörk fyrir sölu á
merkjum, en bróðir
hans fékk að fara með.
í ferðinni var margt til gamans gert
svo sem leikir, gönguferðir, grill o.fl.
Þegar komið var til Reykjavíkur aftur
sóttu aðstandendur bömin nema
drengina tvo. Félagar úr björgunar-
sveitinni óku þeim því heim. Um
kvöldið kemur í ljós að foreldrar
drengjanna hyggjast kæra tvo félaga
sveitarinnar fyrir meintar líkams-
Sigurður R.
Sveinsson
Árni
Birgisson
meiðingar á drengjunum. Forsvars-
menn sveitarinnar kváðust í samtali
við foreldrana í engu myndu standa
í vegi gegn því og lögðu umsvifa-
laust fram öll gögn sem lögreglan
bað um. Eðli málsins samkvæmt var
ákveðið að víkja félögunum tveimur
tímabundið úr starfí sveitarinnar
meðan á rannsókn málsins stóð.
Frá þessum tíma gekk rannsókn
málsins eðlilega leið innan lögreglu-
embættisins og ekkert heyrðist frá
foreldrum drengjanna. Það er svo
ekki fyrr en mánudaginn 2. septem-
ber að á forsíðu DV er slegið upp á
ógnvekjandi hátt fullyrðingum um
hrottalega líkamsárás í ferð á vegum
sveitarinnar. Því er svo fylgt eftir
með ítarlegri grein á bls. 4 daginn
eftir þar sem drengirnir og foreldrar
þeirra lýsa hrikalegri meðferð og
afleiðingum hennar.
Fljótlega eftir að DV kom út sendi
stjórn Björgunarsveitar Ingólfs frá
sér fréttatilkynningu þar sem hún
m.a. harmar þá meðferð sem málið
hafi fengið hjá „ákveðnum fjölm-
iðli“, hún hafi verið mjög einhliða
og ótímabær. Einnig er í fréttatil-
kynningunni bent á, að fjöldi vitna
hafí verið að meintum atburði og
því hljóti hið sanna að koma fram í
þessu máli, þannig að frekari misvís-
andi umræða eigi sér ekki stað.
Strax frá upphafí meints atburðar
fékk stjórn sveitarinnar vitneskju
um það hvernig málum var háttað
í tiltekinni ferð, bæði eftir frásögn

ISLENSKT MAL
Skilríkir menn hafa skrifað
mér bréf sem mér þótti miklu
betur fengið en ófengið, og birt-
ist með þökkum:
„Varðandi framsókn Biblíu-
nafna nú um sinn [sjá síðasta
þátt] dettur mér helst sú skýring
í hug, að nú eru heittrúarsöfnuð-
ir í mikilli sókn um löndin.
Alkunna er, að í þvílíkum söfn-
uðum tíðkast að skíra Bibl-
íunöfnum, slíkt þykir sýna trúar-
styrk fólks, svo og er slíkt ósk
um velfamað nafnþega í kom-
andi lífi.
Fjöldi heittrúarsafnaða víðs-
vegar er legíó, svo ekki er furða,
að mörg Biblíunöfn komist á
kreik.
Annað sem skýrt gæti sókn,
bæði Biblíunafna og annarra til-
gerðarlegra nafna, er uppreisn
gegn ríkjandi nafnahefð; um
uppreisn gegn ríkjandi hefðum
eru dæmin mýmörg.
Oft skírir fólk í höfuð frægra
manna og kvenna, t.d. er nafnið
Latoya, sem nú er í tísku í
Bandaríkjunum, heiti systur þess
endemum fræga Michaels Jack-
sons. Þannig er örugglega hægt
að finna fleiri dæmi.
Haltu svo áfram þínu góða
starfi og rek blekbullur og mál-
sóða út í ystu myrkur málsins.
Vertu sem allra best kvadd-
ur.“
★
Þórður Helgason flutti fyrir
skemmstu mjög tímabæra hug-
vekju í útvarpinu um misnotkun
orðasambandsins vegna þess.
Ég var einmitt að velta þessu
fyrir mér. Það merkir nú gjama
.jafnvel, ef því er að skipta, ef
þurfa þykir“ og stundum ekki
nokkurn skapaðan hlut. Sigurður
Eggert Davíðsson sálsagnfræð-
ingur segir mér að „fyrirmyndin“
sé ensk eða bandarísk misnotkun
á that’s why eða therefore.
★
„Að sönnu verður góðra bóka
verkun ei sjáanleg eða að neinn
geti bent til og sýnt þetta eða
hitt gott sé þeirra bók að þakka.
En, fylgir þar af, að þá komi hún
engu góðu til Ieiðar? Sólskinið á
vordag dregur úr frostið, þíðir
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
870. þáttur
jarðarskánina, en þarf langan
tíma til að koma frjóvgun í ræt-
umar og þó enn lengri til að
framleiða æskilega ávexti. Er
vorsólskinið samt til einskis
gagns?“ (Hannes Finnsson
1739-1796).
★
Stefán Snævarr í Björgvin
skrifar mér allhvassyrt bréf. Var
áður lítillega til þess vitnað. Hér
kemur meginefni bréfsins, en
sleppt þeim kafla sem snýr að
heitinu Bahamaeyjar, sbr. 866.
þátt:
„Ágæti Gísli!
Fyrir einum fimmtán árum
hitti ég „íslending“ nokkurn á
öldurhúsi í Reykjavík sem sagð-
ist oft hugsa á ensku þegar mik-
ið lægi við. íslenskan var nefni-
lega ekki nógu „sneddí“. Engu
líkara er en að mannkerti þetta
starfi við auglýsingagerð því
nokkur hluti auglýsinganna sem
blöðin birta virðast samdar af
mönnum sem hugsa á ensku.
Nýverið birti Morgunblaðið heils-
íðuauglýsingu fyrir kvikmynd-
inni Fullveldisdegi (Independ-
ence Day). Heiti myndarinnar
var náttúrulega ekki þýtt og tal-
að var fram og tilbaka um
„Coke“ og „Diet Coke“, ekki
„kók“ og „sykurlaust kók“.
Morgunblaðið ætti að neita að
taka slíkar auglýsingar nema
málfar sé bætt og bjóðast jafn-
vel til að aðstoða auglýsendur
gegn vægu endurgjaldi. Kjörið
væri að skera upp herör gegn
óyrðum á borð við „frír“ og
„frítt“ sem tröllríða auglýsingum
dagsins í dag. Eðlilegra er að
segja hitt og þetta „ókeypis"
nema þegar stuðlað er og talað
um „frítt far“ o.s.frv. Ekki væri
lakara að útrýma auglýsingayrð-
inu „undirföt“ en það fyrirbæri
nefndist „nærföt“ á mínum
sokkabandsárum.
Reyndar var ágætur leiðari í
blaðinu nýlega þar sem kvartað
var yfir því að mjög færðist í
vöxt að fyrirtæki notuðu enskar
setningar í textum sínum. Munu
SAM-bíóin hafa komast upp með
að auglýsa á ensku í strætis-
vögnum borgarinnar. Blaðið ætti
að neita kvikmyndahúsi þessu
um auglýsingarými þar til það
sér að sér og hættir enskubrölt-
inu.
Ég gerði að tillögu minni í
grein fyrir nokkru að sniðganga
(bojkotta) skyldi fyrirtæki sem
misþyrma íslensku. Væri ekki
kjörið að sniðganga fyrirtæki
sem grafa undan móðurmálinu?
Þurfa menn endilega að fara í
„Saga-bíó“ þegar annarra kvik-
myndahúsa nýtur? Lifðu heill.“
Umsjónarmaður þakkar þetta
bréf sem að vísu er fullstafað.
Hann getur tekið undir flest í
því, en vill þó taka fram að hann
amast ekki mikið við tökuorðinu
frí(r), enda hafa góðir höfundar
látið sér sæma að nota það allt
frá því á 16. öld.
★
„Halldór Laxness hefur öðrum
fremur minnt okkur á að sá sem
lifír ekki í skáldskap lifir ekki
af hér á jörðinni, einsog segir í
Kristnihaldi undir Jökli. Þessi orð
eru áskorun vegna þess að við
erum ekki sízt mikilvæg í arfi
okkar, tungu, bókmenntum og
öðru því sem okkur hefur verið
trúað fyrir. Þessi arfur er veru-
leiki sem við getum ekki hlaupizt
frá ef við ætlum að vera áfram
þjóð, en ekki óþjóð; þjóð sem
man og hefur þrek til að líta um
öxl á leið sinni inn í framtíðina.
Við höfum allt of mörg dæmi
um þjóðir sem hafa gleymt sjálf-
um sér.“ (Matthías Johannessen:
Mímir (43) 1996).
★
Viifríður vestan stal og jók:
„Þegar frá dauðum Dassa rís,
drottinn kemur í massavís",
og þegar horfið er líkið,
fer Hallur í ríkið
og kaupir sér viský í kassavís.
Auk þess fær Alexander
Högnason stig fyrir að segja:
. .. „heldur eru það mörkin sem
teljast" (auðk. hér; ekki „telja“
upp á dönsku).
ATH. í síðasta þætti hafði
fallið niður hjá umsjónarmanni
orðið „óhvítra“ á undan „mey-
bama“ (í síðara sinnið). Biður
hann velvirðingar á þessu.
félaga sveitarinnar sem og eftir lýs-
ingprm og frásögnum barna úr ferð-
inni og foreldra þeirra.
Samkvæmt ráðum fjölda fólks
ákvað stjórn sveitarinnar að tjá sig
ekki efnislega um meintan atburð
og fara ekki að munnhöggvast í fjöl-
miðlum til að hafa á engan hátt
áhrif á framgöngu rannsóknarinnar,
en eins og sagt var í fréttatilkynn-
ingunni var fjöldi vitna að meintum
atburði og því hlaut hið sanna að
koma í ljós. Næstu daga á eftir fylgdi
Því hlýtur að vera Ijóst
að fjölmiðlar, segja
Arni Birgisson og
Signrður R. Sveins-
son, beri ábyrgð á því
að kanna slík mál
ofan í kjölinn áður en
þau eru birt.
nokkur fjölmiðlaumræða þar sem
jafnan var minnst á „meinta Iík-
amsárás félaga úr Björgunarsveit
Ingólfs á tvo unga drengi".
Strax eftir fyrstu fréttir bar mjög
á hörðum viðbrögðum fólks í garð
sveitarinnar. Fólk hringdi og var
með ásakanir, aðrir töldu sig sjá að
eitthvað misjafnt væri við þessa
frétt, en fjöldinn allur vildi fá að
vita hvað í raun og veru hefði gerst.
Þegar fjölmiðlar vekja slíka um-
ræðu í samfélaginu vekur hún mikla
athygli og svo virðist sem stór hluti
fólks taki afstöðu þótt einungis komi
fram önnur hlið málsins. Því hlýtur
að vera Ijóst að fjölmiðlar beri
ábyrgð á því að kanna slík mál ofan
í kjölinn áður en þau eru birt. Til
þess telja flestir fjölmiðlar sig hafa
öflugt heimildanet til þess að greina
á milli rangra og réttra fullyrðinga.
Því hlýtur það að teljast mjög alvar-
legt þegar upplognar ásakanir
sleppa í gegnum þetta net og þeir
birta sögu sem síðan veldur áður-
nefndri umræðu í samfélaginu og
dómum þess.
Ljóst er af þessu máli að einstakl-
ingar, fyrirtæki og ekki síst félaga-
samtök, sem eiga framtíð sína undir
almenningsáliti, geta. verið býsna
varnarlaus þegar óvægin fjölmið-
laumræða, sem byggir á uppspunn-
um sögusögnum misjafns fólks, á
sér stað.
Við teljum það algert grundvall-
aratriði að almenningur geti treyst
því að það sem hann les í fjölmiðlum
sé rétt og byggt á traustum grunni.
Ef svo er ekki hljóta ijölmiðlar að
verða að vanda heimildaöflun sína
betur og bíða heldur með ótímabæra
frétt fremur en að slá henni upp
með látum. Ellegar hljóta þeir smám
saman að tapa trausti lesenda.
Eins og staða málsins er nú hafa
þessar ásakanir, sem lögreglurann-
sókn hefur hrundið og eru þar með
ósannar, skaðað til mikilla muna þá
tvo félaga sveitarinnar sem ásakaðir
voru, starf Björgunarsveitar Ingólfs
sem og starf annarra björgunar-
sveita í landinu.
Engum ætti nú að dyljast mikil-
vægi öflugra björgunarsveita í landi
náttúruhamfara og vályndra veðra
og nægir þar að vísa til nýliðinna
atburða á Vestfjörðum. Því er það
von okkar að hin sanna og rétta
niðurstaða áðurnefnds máls fái að
hljóma í samfélaginu og að Björg-
unarsveit Ingólfs sem og aðrar
björgunarsveitir í landinu geti end-
urheimt traust almennings og haldið
áfram að stuðla að öflugu björgunar-
starfí til sjós og lands.
Arni er talsmaður
Björgunarsveitar Ingólfs og
Sigurður R. erístjórn
Björgunarsveitar Ingólfs
Báðir hafa greinarhöfundar
starfað innan sveitarinnar
síðastliðin 10 ár.
Þá munu
steinarnir hrópa
HANN Róbert er
einn fjölmargra sem
fengið hafa Nýja testa-
mentið að gjöf sem
barn í skóla. Róbert
þessi bjó í fátæku landi
í Afríku og var Nýja
testamentið fyrsta bók-
in sem hann eignaðist
og varð hún honum því
afar dýrmæt.
Eftir að Róbert fór
að lesa í bókinni ákvað
hann að hann vildi ger-
ast kristinnar trúar, en
það var ekki átaka-
laust,
í fyrstu skömmuðu
foreldrar hans hann
fyrir að vera að lesa í þessari furðu-
legu bók. Þau voru eins og hálf-
hrædd við hana. Einu sinni réðst
meira að segja pabbi hans á hann
þegar hann var að lesa í bókinni og
sló hann í andlitið. Upp frá því tók
Róbert upp á því að lesa í Nýja testa-
mentinu sínu inn á klósetti og urðu
nú ferðir hans þangað æ tíðari.
Hann gætti þess þó vandlega að
setja bókina í vasann þegar hann
yfirgaf klósettið svo pabbi hans og
mamma kæmust ekki í hana.
Það kom þó fyrir einn daginn að
hann gleymdi bókinni á klósettinu.
Hann var alveg viss um að mamma
og pabbi mundu nú henda henni ef
þau kæmust í hana. En viti menn,
þegar pabbi þurfti á klósett um
kvöldið dvaldist honum þar nokkuð.
Hann hafði nefnilega fundið Nýja
testamentið og fór að lesa í þvi.
Brátt hafði hann lesið í Nýja testa-
menti sonar síns í klukkutíma og
það inni á klósetti.
Pabbi Róberts varð þess áskynja
að um athyglisverða bók væri að
ræða og stakk hann því upp á því
að fjölskyldan læsi saman í bókinni
á meðan hún væri að kynna sér
hana, en bókin var fjöl-
skyldunni svo sannar-
lega framandi.
Það er fyrir náð Guðs {
og elsku að nú er fjöl- ;
skylda Róberts kristin. .
Orð Guðs hafði brætt ,
hjörtu þeirra.
Þessi litla blessunar-
ríka bók er nú orðin
afar slitin og illa farin
af mikilli notkun. Hún
hefur verið flölskyld- ;!
unni svo óendanlega 1
dýrmæt. Fjölskyldan
hefur fengið nýja sýn á
lífið og eignast von.
„Grasið visnar, blóm-
in fölna, en orð Guðs
vors stendur stöðugt eilíflega."
(Jesaja 40:8)
Hvers vegna að segja frá þessu
„Þegar Jesús var að koma þar að,
sem farið er ofan af Olíufjallinu, hóf
allur flokkur lærisveina hans að lofa
Guð fagnandi raustu fyrir öll þau
kraftaverk er þeir höfðu séð, og
Nýja testamentið var
fyrsta bókin, segir Sig-
urbjörn Þorkelsson, i
sem hann eignaðist.
segja: Blessaður sé sá sem kemur,
konungurinn í nafni Drottins. Friður
á himni og dýrð I upphæðum!
Nokkrir farísear í mannfjöldanum
sögðu við hann: Meistari, hasta þú
á lærisveina þína.
Jesús svaraði: Ég segi yður, ef
þeir þegja, munu steinarnir hrópa.“ i
Höfundur er framkvæmdastjóri
Gídeonfélagsins á íslandi.
Sigurbjörn
Þorkelsson