Morgunblaðið - 12.10.1996, Blaðsíða 35

kORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1996 35
Jón Baldvin
Jón Baldvin er eini og
bezti formannskostur
Hannibalsson
UM NOKKURT
skeið hafa átt sér stað
vangaveltur manna í
millum um hugsanlega
afsögn Jóns Baldvins
Hannibalssonar, for-
manns Alþýðuflokks-
ins - Jafnaðarmanna-
flokks íslands. Sá sem
þetta ritar hefur þá
sérstöðu miðað við
marga að eiga þess
kost að íhuga það mál
allt úr ákveðinni fjar-
lægð í tíma og rúmi.
Þá er því við að bæta
að höfundur hefur ekki
sérstakra persónu-
legra hagsmuna að
gæta af áframhaldandi formanns-
stöðu Jóns Baldvins heldur þvert
á móti. Það sem skilur á milli okk-
ar má rekja til gjörða annarra
manna.
Af hálfsterkum
Allmargir hafa verið tilnefndir
sem ný formannsefni og verða
ekki nema þrír nafngreindir hér.
Ég verð að játa það að mér
þykir Sighvatur
Björgvinsson al-
þingismaður allvænn
kostur sem formanns-
efni ef ekki kæmi ann-
að til. Hann hefur
sýnt það að hann er
sannur harðjaxl því
vandfundið er erfiðara
viðfangsefni í stjórn
landsins en baráttan
við þá „blálituðu“ sér-
fræðistétt er hann
hefur valið sér. Sig-
hvatur nýtist hins
vegar best í slíku hlut-
verki og myndi ekki
njóta sín til fulls á
öðrum vettvangi.
Dr. Ágúst Einarsson, prófessor
og alþingismaður, er stjómmála-
maður sem á skilið meiri athygli
almennings en hann hefur fengið.
Sem „prinsipmaður" á hann engan
sinn líka og má minna á þegar
hann vék um árið úr bankaráði
Seðlabanka íslands. Hann kom sér-
staklega á óvart í kosningabarátt-
unni fyrir síðustu Alþingiskosning-
ar á Reykjanesi og hlaut þar dijúgt
Alþýðuflokksins, að
mati Halldórs E. Sig-
urbjörnssonar, sem
telur Jón Baldvin líkleg-
astan til að höggva
skörð í raðir „íhalds-
flokksins“.
fylgi. Eftir „samruna" flokksbrot-
anna þykir mér rétt að dr. Ágúst
fái hlutverk sem hæfir honum -
það er í framvarðasveit.
Sá sem fengið hefur yfir sig
annan eins hafsjó af mannvonsku
og fjölmiðlaárásum og Guðmundur
Ámi Stefánsson, alþingismaður, og
stendur jafnréttur eftir hlýtur að
vera sterkur. Guðmundur Ámi er
núverandi varaformaður Alþýðu-
flokksins og er maklegt að hann
sitji þar áfram. Rétt er að aðrir
mögulegir mótframbjóðendur hans
haldi aftur af sér því Guðmundur
Ámi minnir á að réttast er að eyða
kröftunum í baráttuna við íhaldsöfl-
in í landinu og að samstaða borgar
sig fremur en eiginhagsmunapotið.
Saman mynda þessir fjórir for-
Avimiingiir af öflugu neytenda-
starfi getur skipt milljörðum
ALMENNINGUR í
landinu er hlynntur
Neytendasamtökun-
um, það sýnir félaga-
fjöldi samtakanna,
sem er um tuttugu
þúsund. Þetta þýðir
að um það bil fjórð-
ungur heimila lands-
ins em innan vébanda
Neytendasamtak-
anna. Vissulega
myndum við sem
vinnum að neytenda-
málum vilja og teldum
raunar eðlilegt að öll
heimili í landinu tækju
þátt í þessari starf-
semi, en slíkt eru
væntingar sem ekki rætast.
Fjölmennustu
neytendasamtök í heimi
Við getum hins vegar verið stolt
af Neytendasamtökunum að
tvennu leyti. í fyrsta lagi em þetta
fjölmennustu samtök landsins, þar
sem félagsmaðurinn ákveður sjálf-
ur hvort hann vill vera félagsmað-
ur. Og í öðra lagi era þetta fjöl-
mennustu neytendasamtök í heimi,
ef miðað er við fólksfjölda. Vanda-
málið er hins vegar að neytendur
í landinu era of fáir og því erfítt
að halda uppi öflugu neytenda-
starfi, enda gera stjómvöld hér á
landi ráð fyrir því að neytendur
sjálfir sjái að mestu um að neyt-
endastarf sé fyrir hendi hér á landi.
Stjórnvöld t.d. á öðrum Norður-
löndum hafa hins vegar skilið fyr-
ir löngu að öflugt neytendastarf
er nauðsynlegt, ef skapa á sem
jafnasta stöðu neytenda annars
vegar og framleiðenda og seljenda
hins vegar. Þar láta stjórnvöld sér
ekki aðeins nægja að reka sjálf
öflugar neytendastofnanir, heldur
koma á bilinu 50-90% af tekjum
neytendasamtaka þar frá stjórn-
völdum. Hér á landi þykir stjórn-
völdum nægjanlegt að greiða
styrk til Neytendasamtakanna
sem nemur 15% af tekjum þeirra
og þar með hafi stjórnvöld að
mestu uppfyllt skyldur sínar við
neytendur. Á öðrum Norðurlönd-
um vilja stjórnvöld að staðan sé
sem jöfnust en gera sér jafnframt
grein fyrir að öflugt neytendastarf
er í eðli sínu þjóðhags-
lega hagkvæmt.
Vanræksla
stjórnvalda
Þannig er hægt að
fullyrða að vanræksla
íslenskra stjómvalda í
neytendamálum hefur
kostað þjóðarbúið og
almenning verulegar
upphæðir. Með að-
gerðarleysi er lífskjör-
um og hagsæld haldið
niðri. Ástæðan er sú
að sérhagsmunir era
of oft settir ofar al-
mannaheill, en einnig
getur verið um skort á
viðhlítandi upplýsingum eða neyt-
endafræðslu að ræða. Áhrif vel
skipulagðra og fjárhagslega öflug-
ra hagsmunasamtaka neytenda
Á þessu árí er gert ráð
fyrir, segir Jóhannes
Gunnarsson, að íslend-
ingar eyði 22 milljörðum
króna í heimilistæki,
hugbúnað og húsgögn.
eru meiri en áhrif neytenda, sem
eru dreifðir. Hagsmunir einstakra
neytenda kunna að vera litlir miðað
við þann kostnað sem það hefði í
för með sér fyrir hvern og einn
að beijast fyrir rétti sínum eða
bættri aðstöðu. Af þessum sökum
eru skipulögð samtök neytenda
nauðsynleg og starfsemi þeirra
löngu viðurkennd í öllum þróuðum
ríkjum.
Hér á landi hafa samtök neyt-
enda hlotið lítinn stuðning stjórn-
valda, eins og áður var nefnt.
Framlög til samtaka neytenda hafa
jafnan verið lítil, eða sem nemur
20 krónum á ári á hvern neytanda
í landinu. Frændur okkar á
Norðurlöndum veija af opinberu
fé sem nemur á bilinu 100-150
krónum á hvern íbúa til neytenda-
mála í sínum löndum. í ljósi þess
árangurs sem Neytendasamtökin
hafa sýnt hér á landi í baráttunni
fyrir bættum hag almennings á
sviði neytendamála, er ljóst að
aukið framlag til þessa málaflokks
gæti skilað hröðum og mikilvægum
ávinningi. Vanræksla á þessu sviði
getur að sama skapi verið dýr-
keypt. Tökum tvö augljós og skýr
dæmi.
Verð- og gæðakannanir
Verðkannanir hafa verið gerðar
hér á landi um árabil og árangur
þeirra ekki dreginn í efa. Mikil-
vægi þessa málaflokks endurspegl-
ast í þeirri staðreynd, að fyrir hvert
1% í verðlækkun einkaneyslunnar
spara neytendur sem nemur tæp-
um 3 milljörðum.
Gæðakannanir era annað hags-
munamál, sem ekki hefur verið
hægt að sinna sem skyldi hér á
landi vegna kostnaðar. Erfítt er
að meta kostnað íslenskra heimila
vegna mistaka við kaup á heimilis-
tækjum og búnaði. Einstök dæmi
sýna þó að hægt er að komast hjá
verulegum skakkaföllum, ef gripið
er í taumana þegar grunur er um
að vara standist ekki eðlilegar
kröfur um gæði. Á þessu ári er
gert ráð fyrir að íslensk heimili
fjárfesti í heimilistækjum, hús-
gögnum og húsbúnaði fyrir 22
milljarða króna. Mistök við val á
tækjum og búnaði til heimilisins
sem rekja má til skorts á gæða-
prófunum eða upplýsingum geta
því augljóslega verið dýrkeypt þeg-
ar á heildina er litið og skipt heimil-
in hundruðum milljóna króna.
Sömu sögu er að segja um önnur
mál neytenda, svo sem aðstoð við
endurskipulagningu á íjárhag
heimilanna, tryggingamál, örygg-
ismál, hollustu og heilsuvernd og
umhverfísmál. Vanræksla á þess-
um sviðum er íslensku þjóðarbúi
dýrkeypt.
Ávinningur af öflugu starfi
Neytendasamtakanna getur þann-
ig skipt milljörðum á hveiju ári.
Þetta ættu neytendur að hafa í
huga en ekki síður stjórnvöld og
alþingismenn nú þegar ákvörðun
verður tekin um hver skuli vera
fjárveiting ríkisins til neytenda-
mála á næsta ári.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Neytendasamtakanna.
Jóhannes
Gunnarsson
ystumenn, Jón Baldvin, Guðmundur
Ámi, dr. Ágúst og Sighvatur hina
eiginlegu forystu Alþýðuflokksins
eða fremur íslenskra jafnaðar-
manna og njóta þeir sín vel saman.
Innri málefni
Jóni Baldvin er stundum legið
það á hálsi að láta sig „innri mál“
litlu varða. Um það verður ekki
dæmt hér en undirritaður hefur
sent lagabreytingamefnd Alþýðu-
flokksins nokkrar tillögur sem miða
að því að styrkja flokkinn félags-
lega. Er þar á meðal stofnun emb-
ættis „flokksstjóra" sem ekki má
vera alþingis- eða sveitarstjómar-
maður auk þess sem hann mun
hafa töluvert „innra“ valdsvið og
njóta starfsöiyggis. Er þetta emb-
ætti og aðrar tillögur að nokkra
byggðar á erlendum fyrirmyndum.
Formaður flokksins ætti með þessu
lagi að geta einbeitt sér nær ein-
vörðungu að „ytri málum“, fyrir-
svari og pólitískri sókn. Aðrar til-
lögur mínar víkja að „taktískri“
málefnavinnu, hvatningu fyrir
ungliða, skyldu til skráningar í
flokkinn ári fyrir kosningar í það
minnsta og að skipulagi kosninga-
baráttu.
Fullsterkur
Ég met núverandi stöðu Jóns
Baldvins Hannibalssonar svo að
hann sé ekki í ósvipaðri aðstöðu
og Mitterrand var á sínum tíma er
hann sameinaði „vinstri öflin“ í
Frakklandi. Báðir hafa þeir sýnt
að þrátt fyrir mannlegan breysk-
leika kemur það ekki niður á for-
ystuhæfíleikum þeirra. Eða er lit-
leysi kostur? Rétt eins og Mitter-
rand forðum getur Jón Baldvin
byggt á reynslu þess sem þolað
hefur misjöfn veður. Jón Baldvin
er einnig í sambærilegri stöðu og
Tony Blair formaður breska Verka-
mannaflokksins sem „módemiser-
aði“ stefnu þess flokks að mörgu
leyti með svipuðum hætti og Jón
Baldvin hefur gert hjá Alþýðu-
flokki. Hann hefur einnig aflað sér
yfirburðastöðu í íslenskum stjóm-
málum með þekkingu sinni á al-
þjóðamálum. Það hef ég staðfest
frá óháðum þriðja aðila. Alþjóðleg
áhrif móta innri íslensk stjómmál
með áhrifaríkari hætti en nokkru
sinni fyrr í íslandsögunni. Þenkj-
andi kjósendur íslenska „íhalds-
flokksins“ (samsteypa Framsóknar-
og Sjálfstæðisflokks) gera sér fulla
grein fyrir þessum kostum Jóns
Baldvins. Það gera forystumenn
þessa „íhaldsflokks“ einnig og því
era árásir þeirra á hann svo stöðug-
ar og óvægnar.
Það er ekki einungis hér á landi
heldur erlendis og í alþjóðlegu sam-
starfi sem dýrkun á meðalmennsku
tröllríður vali. Stjómmálamönnum
er gert að passa í fyrirfram ákveð-
ið mót sem fjöldahannað er af fag-
lærðum „sérfræðingum“. Sköpuð
er uppdiktuð ímynd sem fellur að
þessari þörf fyrir meðalmennsku.
Alþýðuflokkurinn og íslenskir jafn-
aðarmenn eiga nú annarra og betri
kosta völ.
Með sama hætti og Tony Blair
hefur tekist að ná til efri laga
bresku millistéttarinnar getur Jón
Baldvin aflað Alþýðuflokknum og
hreyfingu jafnaðarmanna bráð-
nauðsynlegs fylgis Iqosenda
„íhaldsflokksins". Fullnaðarsigur
Alþýðuflokks og jafnaðarmanna á
íslandi verður aldrei að veraleika
nema það takist að höggva varan-
leg skörð í raðir „Ihaldsflokksins“.
Þess vegna og vegna annarrar
hæfni er Jón Baldvin besti og eini
formannskostur Alþýðuflokks og
íslenskra jafnaðarmanna.
Höfundur er félagi í Alþýðu-
flokknum - Jafnaðarmannaflokki
íslands, FUJ-Kóp., ogFFJ.
HAUSTVERÐLISTINN ER KOMINN
UM GRAM GÆÐIN ÞARF ENGINN AÐ EFAST
OG VERÐIÐ HEFUR ALDREI VERIÐ HAGSTÆÐARA.
ALLT AÐ 10.000 KR. VERÐLÆKKUN
Á EINSTÖKUM GERÐUM GRAM KÆLISKÁPA.
1 GRAM Ytri mál mm: Rými lítr. Staðgr.
| gerð: B x D x H kæl.+fr. kr.
i Kæliská| aar án frystls: HHI
K-130 550 x601x 715 116 39.990
S K-155TU 550 x601 x 843 155 47.490
I KS-200 550x601x1065 195 48.440
i KS-240 550x601x1265 240 53.980
1 KS-180TU 595 x601x 843 168 49.990
1 KS-300E 595x601x1342 271 56.990
1 KS-350E 595x601x1542 323 63.980
I KS-400E 595x601x1742 377 71.970
Kæliská| sar með frysti:
_ KF-120 550x601 x 715 94 + 14 41.990
| KF-135TU 550 x601x 843 109 + 27 48.980
J KF-184 550 x601x1065 139 + 33 48.980
KF-232GT 550 x601x1285 186+ 33 56.940
1 KF-263 550x601x1465 197 + 55 54.990
|| KF-245EG 595x601x1342 168 + 62 62.990
Íj KF-355E 595 x601 x 1742 272 + 62 69.990
i KF-345E 595 x601 x1742 190 +133 79.990
íf Frystiskápar:
| FS-100 550 x601x 715 77 39.990
8 FS-133 550x601x 865 119 46.990
1 FS-175 550x601x1065 160 52.990
1 FS-150 595 x601 x 900 131 48.970
FS-250E 595 x601 x 1342 224 59.990
1 FS-290E 595x601x1542 269 69.990
3 FS-340E 595x601x1742 314 78.990
* Frystikistur:
n HF-234 800x695x- 850 234 42.980
jg HF-348 1100 x695x 850 348 48.980
« HF-462 1400 x695x 850 462 56.980
S HF-576 1700 x695x 850 576 72.980
1 FB-203 800 x695x 850 202 45.980
W\ FB-308 1100x695x 850 307 52.990
W1 (FB-gerðir hafa 75mm einangrun - orkusparandi) |
EURO og VISA raðgreiðslur
án útborgunar.
FRÍ HEIMSENDING - og við fjarlægjum
gamla tækið án aukakosnaðar.
/FOniX
HÁTÚNI6A REYKJAVÍK SÍMI 552 4420