Morgunblaðið - 26.10.1996, Side 22

22 LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
NYJA ríkissljórnin í Noregi. Frá vinstri: Karl Eirik Marta Solberg félagsmálaráðherra, Bjorn Tore Godal utan- olíu- og orkumálaráðherra, Anne Holt dómsmálaráðherra,
Schjott-Pedersen sjávarútvegsráðherra, Kjell Opseth rikisráðherra, Teije Rad Larsen ríkisáætlanaráðherra, Jargen Holst varnarmálaráðherra, Kari Nordheim-Larsen
sveitarstjóma- og atvinnumálaráðherra, Dag Teije And- Thorbjern Jagland forsætisráðherra, Gudmund Hemes heil- þróunarmálaráðherra, Sylvia Bmstad bama- og fjölskyldu-
ersen landbúnaðarráðherra, Sissel Ranbeck samgöngu- brigðisráðherra, Grete Knudsen viðskipta- og iðnaðarráð- málaráðherra, Reidar Sandal kirkju- og menntamálaráð-
ráðherra, Thorbjorn Bemtsen umhverfísráðherra, Hill- herra, Jens Stoltenberg fjármálaráðherra, Grete Faremo herra og Turid Birkeland menningarmálaráðherra.
Ný ríkisstjórn tekur við í Noregi
Mörg óvænt nöfn á ráðherra-
lista Thorbiorns Jaglands
Ósló. Morgunblaðið. -T
RAÐHERRALISTI Thorbjerns Jag-
iands, nýs forsætisráðherra Noregs,
kom að ýmsu leyti á óvart, eins og
hann hafði reyndar lofað. Stjóm hans
verður skipuð sjö nýjum ráðherrum
og ellefu ráðherrar í stjórn Gro Harl-
em Brundtland voru á ráðherralist-
anum.
Valið á dómsmálaráðherranum
kom mest á óvart, en við því emb-
ætti tekur Anne Holt, lögfræðingur
og ein af vinsælustu glæpasagnahöf-
undum Noregs. Þetta val kom norsk-
um fjölmiðlum í opna skjöldu og
Holt hefur ekki starfað fyrir Verka-
mannaflokkinn.
Tvær fyrrverandi þingkonur
Ennfremur kom á óvart að Jag-
land skyldi velja tvær konur sem
áður höfðu sagt af sér þingmennsku
með miklum hamagangi. Þær eru
Sissel Ronbeck, sem verður sam-
gönguráðherra, og Turid Birkeland,
menningarmálaráðherra, og þær
lýstu því báðar yfir þegar þær hættu
á þingi árið 1993 að þær vildu helga
líf sitt öðru en stjómmálum.
Margir höfðu spáð því að Jagland
myndi velja Teije Rod Larsen, að-
stoðarframkvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna og náinn vin sinn, í stjóm-
ina. Sú spá rættist en málaflokkurinn
sem Jagland valdi handa honum kom
hins vegar á óvart. Larsen fer með
mál sem varða áætlanagerð ríkisins.
Sylvia Brustad verður bama- og
fjölskyldumálaráðherra, en hún hef-
ur allmikla reynslu af stjómmálum
þótt hún sé aðeins 29 ára.
Ellefu gömul nöfn
Ellefu ráðherrar í stjórn Brundt-
land voru á ráðherralista Jaglands
en fjórir þeirra fara með aðra mála-
flokka en áður.
Þeir sem halda embættum sínum
eru: Bjom Tore Godal utanríkisráð-
herra, Gudmund Hernes heilbrigðis-
ráðherra, Thorbjorn Berntsen um-
hverfisráðherra, Hill Marta Solberg
félagsmálaráðherra, Jorgen Kosmo
varnarmálaráðherra, Reidar Sandal
menntamálaráðherra og Kari Nord-
heim-Larsen þróunarmálaráðherra.
Grete Knudsen verður áfram við-
skiptaráðherra og fer einnig með
iðnaðarmál. Grete Faremo fer úr
dómsmálaráðuneytinu og tekur við
olíu- og orkumálum. Jens Stolten-
berg fer ekki lengur með iðnaðar-
og orkumál og fer í fjármálaráðu-
neytið. Kjell Opseth, áður samgöngu-
ráðherra, verður ráðherra sveitar-
stjóma- og atvinnumála. Hann fær
því það vandasama verkefni að semja
við sveitarstjórnirnar sem telja sig
fá of lítinn hluta skattteknanna.
Átta konur
Dag Teije Andersen verður land-
búnaðarráðherra og það val mæltist
vel fyrir meðal forystumanna bænda.
I stjórninni verða átta konur, eins og
í stjórn Brundtland.
Aftenposten segir líklegt að Tom
Thoresen fái æðsta embættið utan
stjórnarinnar og verði formaður
þingflokksins. Thoresen hefur verið
varaformaður þingflokks Verka-
mannaflokksins.
Lengi hafði verið gert ráð fyrir
því að Sigbjom Johnsen, sem fer úr
fjármálaráðuneytinu, tæki við for-
mennsku í þingflokknum en hann
sækist frekar eftir því að verða fylk-
isstjóri Hedmark, að sögn Aftenpost-
en.
Obreytt út-
vegsstefna
Ósló. Morgunblaðið.
KARL Eirik Schjott-Pedersen tók
við starfi sjávarútvegsráðherra af
Jan Henry T. Olsen en lagði
áherslu á að
koma sín í ráðu-
neytið myndi ekki
.marka straum-
hvörf; sjávarút-
vegsstefnan yrði
óbreytt.
Aðspurður um
afstöðu_ sína til
deilna fslendinga
og Norðmanna
um veiðar í
Smugunni og síldarsmugunni
svaraði Schjott-Pedersen: „Ég
verð að setja mig betur inn í þau
mál.“
Karl Eirik Schjott-Pedersen er
37 ára og frá Finnmörku. Hann
hefur ekki áður starfað við sjáv-
arútvegsmál en Olsen sagði, að
betri eftirmann gæti hann ekki
hugsað sér. „Hann er maður
strandlengjunnar," sagði Olsen.
Schjott-
Pedersen
Thorbjorn Jagland, nýr forsætisráðherra Noregs aðhylltist róttæka vinstristefnu
Var andvígnr NATO
og ESB en söðlaði um
THORBJ0RN Jagland, nýr for-
sætisráðherra Noregs, aðhylltist
róttæka vinstristefnu og lagðist
gegn aðild Noregs að Atlants-
hafsbandalaginu (NATO) og
Evrópusambandinu (ESB) þeg-
ar hann var leiðtogi ungliða-
hreyfíngar Verkamannaflokks-
ins en sneri síðar við blaðinu.
Thorbjorn Jagland
Ósló. Reuter, Morgunblaðið.
Thorbjorn Jagland _ fæddist í
Drammen, skammt frá Ósló, .5. nóv-
ember árið 1950 og nam hagfræði
við Óslóarháskóla. Hann komst fyrst
til áhrifa í Verkamannaflokknum árið
1977 þegar hann var kjörinn formað-
ur AUF, ungliðahreyfmgar flokksins.
Á þessum árum var Jagland rót-
tækur vinstrimaður, lagðist til að
mynda gegn aðild Norðmanna að
Atlantshafsbandalaginu og Evrópu-
sambandinu. „Markmið okkar er enn
að segja algerlega skilið við kapítalis-
mann, að afnema einkaeignarréttinn
á framleiðslutækjunum," sagði hann
árið 1978.
Nú er öldin önnur og Jagland tal-
ar um nauðsyn þess að „siðmennta
markaðsöflin". Hann er ennfremur
hlynntur inngöngu Norðmanna í
Evrópusambandið og boðaði „nýja
gullöld jafnaðarmanna í Evrópusam-
bandinu" áður en aðildinni var hafn-
að í þjóðaratkvæðagreiðslunni í Nor-
egi árið 1994.
Jagland segir þessi pólitísku um-
skipti mjög eðlilega þróun. Hrun
Berlínarmúrsins hafi orðið til þess
að hann hafi kúvent í Evrópumálinu.
Brundtland lagðist gegn
kjöri Jaglands
Þegar Gro Harlem Brundtland
varð forsætisráðherra í fyrsta sinn,
árið 1981, var Jagland að styrkja
stöðu sína innan Verkamannaflokks-
ins. Hann var síðan kosinn leiðtogi
flokksins árið 1992, þegar Brundt-
land sagði þeirri stöðu af sér eftir
að sonur hennar svipti sig lífí.
Nokkrum misserum áður hafði
Brundtland gefíð til kynna að hún
vildi að Jagland yrði leiðtogi flokksins
en skipti um skoðun fyrir leiðtoga-
kjörið og studdi Jens Stoltenberg, iðn-
aðar- og_ orkumálaráðherra í stjóm
hennar. í nýrri ævisögu Brundtland,
sem kom út í gær, segir að hún hafí
beitt sér mjög gegn Jagland þar sem
hún hafí ekki treyst honum. Höfund-
amir, Per-Ame Bjerke og Jan Ove
Ekeberg, segja að Brundtland hafí
grunað hann um að vinna gegn sér
til að styrkja eigin stöðu.
Þingið starfi í
þrjá daga á viku
Jagland bar þó sigur úr býtum í
valdabaráttunni, enda naut hann
öflugs stuðnings verkalýðshreyfing-
arinnar, sem hefur haft mikil áhrif
innan flokksins. Jagland segir að
leiðtogakjörið hafí alls ekki haft
slæm áhrif á samskipti hans við
Brundtland og Stoltenberg.
Jagland var kjörinn þingmaður Bu-
skerad-sýslu ári eftir leiðtogakjörið. Á
þessum stutta tima hefur honum tek-
ist að styrkja stöðu sína innan þing-
flokksins þótt andstæðingar hans hafí
sagt að hann hafí ekki mætt nógu vel
á þingfundi og þrifíst ekki á þingi.
„Ég þrífst vel á þinginu," sagði
hann þó í blaðaviðtali. „En þingið
er hættulegur staður fyrir þá sem
telja að þar sé upphaf og endir alls
heimsins."
Jagland lagði jafnvel til að þing-
menn störfuðu ekki nema þijá daga
á viku á þinginu til að geta verið
meira meðal fólksins.
Sakaður um hentistefnu
Fjármálamarkaðimir voru i fyrstu
á varðbergi gagnvart Jagland vegna
róttækra skoðana hans þegar hann
haslaði sér völl í stjómmálunum.
Margir ijármálamenn era einnig lítt
hrifnir af andstöðu hans við einka-
væðingu nokkurra ríkisfyrirtækja og
viðskiptabanka. Fjárfestar virðast
hins vegar hafa róast þegar Jagland
lýsti því yfir að hann hygðist fram-
fylgja svipaðri eftiahagsstefnu og
Brandtland.
Stjómmálaskýrendur segja að Jag-
land hafí „yngst með áranum“ og sé
ekki eins „kreddufastur" og áður.
Sjálfur kveðst hann vilja taka Willy
Brandt, fyrrverandi kanslara Þýska-
lands, sér til fyrirmyndar. Hann hefur
verið sakaður um hentistefnu en vísar
því á bug og lýsir sér sém raunsæis-
manni í stjómmálum.
Áhersla á fjölskylduna
Jagland kvæntist Hanne Grotjord,
starfsmanni framkvæmdastjórnar
Verkamannaflokksins, árið 1975, og
þau eiga tvo syni, 10 og 12 ára.
Hann leggur mikla áherslu á að lifa
eðlilegu fjölskyldulífi, eins og margir
stjórnmálamenn í Noregi, þrátt fyrir
annríkið í stjómmálunum. Hann hafn-
aði til að mynda tilboði um að verða
aðstoðarráðherra árið 1986 og kvaðst
frekar vilja veija meiri tíma með
bömunum.
Þegar viðræðumar um myndun
nýrrar stjórnar stóðu sem hæst, dag-
inn áður en Jagland varð forsætis-
ráðherra, tók hann sér hlé og fór í
verslunarferð í miðborg Óslóar. „Ég
þarf að fara út og kaupa gönguskó,“
sagði hann við blaðamenn sem biðu
spenntir eftir fréttum um gang við-
ræðnanna. „Ég fæ þá í gjöf frá kon-
unni minni á afmælinu 5. nóvember."
Nýlegar skoðanakannanir benda til
þess að margir kjósendur snúi baki
við Verkamannaflokknum eftir að
Jagland tekur við stjómartaumunum.
Slíkar kannanir þykja þó til marks
um vinsældir Brundtland frekar en
að þær bendi til þess að Jagland sé
óvinsæll. „Það er ekki auðvelt að taka
við embætti forsætisráðherra af konu
sem orðin er þjóðareign," sagði
norska fréttastofan NTB.