Morgunblaðið - 26.10.1996, Blaðsíða 26

Áhöld eru um hvort
hlutverk í tískuheim
ÞEGAR auglýsing frá
tískufataverslun
birtist hér í blaði í
sumar, þar sem vakin var
athygli á útsölu með mynd
af tveimur fáklæddum
stúlkubörnum, fannst mörg-
um það afar óviðeigandi.
Fötin sem verið var að aug-
lýsa voru fyrh- fullorðna svo
erfitt var að sjá samhengið.
Eftir því sem haft var eftir
framkvæmdastjóra SIA
(Samband íslenskra auglýs-
ingastofa) í Morgunblaðinu var mikið hringt
á skrifstofuna, mönnum fannst auglýsingin
ekki sæmandi og lýstu vanþóknun sinni á
myndbirtingunni. Mæður ungra telpna, sem
hringdu, sögðu þetta í hæsta máta óviður-
kvæmilegt.
Auglýsingin var ekki merkt svo tæpast
hefur hún verið gerð af viðurkenndri auglýs-
ingastofu. Það eru víða óskráð lög að börn
séu ekki notuð í söluskyni, og alls ekki ef það
sem auglýst er kemur á engan hátt börnum
hefðu ekki þroska til að ísi
taka þátt í.
Allt þetta umtal varð til
þess að myndamappa
telpunnar var fjarlægð
af skrifstofunni, þeg-
ar hringt var til að fá
upplýsingar þóttist 1*3
enginn kannast við |£r
Raehel Kirby, 5»?;
telpuna ungu á
myndinni.
En það sem sneri .
að hinni ungu 1
Rachel og foreldrum hennar, þá voru Æ
þau í nokkurs konar stofufangelsi á jfl
heimili sínu, blaðaljósmyndarar /M
stóðu vakt fyrir utan húsið og frétta- / fl
menn reyndu að ná tali af heimilis- m U
fólkinu. Heimilisfaðh-inn reyndi að '| fl
bera hönd fyrir höfuð sér, sagði að j|!4B
telpan hefði verið „uppgötvuð" þar EaW
sem hún var í innkaupaferð með
móður sinni í Covent Garden. Það
hafi ekki verið þau hjónin sem ýttu
henni út í þetta.
Af þessu tilefni kom fram í við- L
tölum við forráðamenn módel-fyr- f . ,
irtækja í Bretlandi að yfirleitt væri
miðað við 16—17 ára aldur við sýn-
ingarstörf. Fylgdi það sögunni að foreldrar
margra 14—15 ára barna sæki það jafnan
fast að koma börnum sínum í fyrirsætustörf.
Unga fólkið fær ekki nema brot af því sem
þekktar fyrirsætur fá fyrir sína vinnu, en
mörgu skólafólki munar um að fá 500 pund
fyrir daginn, sem er algengt að þau vinni sér
inn.
En látum það vera ef 12 ára telpa sýndi
fatnað sem hæfir hennar aldri, en hver er til-
gangurinn með því að klæða ungar
óþroskaðar telpur í fullorðinsföt og mála og
farða andlitið? Til hverra er verið að höfða?
inum. Bergljót Ing
ólfsdóttir segir frá
viðbrögðum þegar
Could this girl be Britain s
youngest supennodeU fv- :í
ungar stúlkur eru
gerðar tælandi í
auglýsingum
í vor birtist mynd í bresku blaði af ungri
fyrirsætu, aðeins 12 ára gamalli, sem klædd
var eins og ung stúlka, með andlitsfarða og
áberandi máluð um augu og munn. Viðbrögð
við þessari mynd voru svo sterk að annað
eins hafði vart þekkst. Menn áttu ekki nógu
sterk orð tíl að lýsa hneykslun sinni á for-
eldrum telpunnar, að þau skyldu taka þetta í
mál, og á fyrirtækinu, „Select Model Mana-
gement,“ sem kynntu stelpuna.
Hver dálkahöfundurinn á fætur öðrum
skrifaði um málið, kallaðir voru til kennarar,
uppeldisfræðingar og sálfræðingar og þeir
spurðir álits. Er skemmst frá því að segja, að
menn voru á einu máli, töldu það afar var-
ÚRKLIPPUR úr breskum blöðum. Efst til
vinstri er mynd af skólastúlkunni Rachel
Kirby. Hinar myndirnar sýna hana svo
þegar búið er að lita hár hennar, farða og
mála andlitið.
ur, pilsin voru svo stutt að vart náðu í nára.
Andlitin voru sápuþvegin, án farða, og hárið
tekið saman í tíkarspena eða tagl. Ein stúlk-
an kom fram á sýningarpallana með þumal-
fingurinn upp í sér og saug eins og smábarn.
Til hverra skyldi hafa verið að höfða með
slíkri uppákomu? Varla eru börn vænlegri
viðskiptavinir tískuhönnuða og konur sjá
tæpast nokkuð við sitt hæfi í barnafötum.
umtal, þar er ekkert heilagt, enda miklir
fjái-munir í húfi. Sumir hönnuðir virðast
beinlínis gera í því að hneyksla.
TISKA 0G TANINGAR
26 LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 1996 UPJJl MORGUNBLAÐIÐ
mlií io

hugaverða þróun þegar seilst væri eftir æ
yngri telpum til sýningarstarfa. Með því
væri verið að ræna þær bernskunni, þeim
væri ýtt inn í heim fullorðinna, sem þær
Tískuheimurinn
Það er mikil samkeppni innan tískuheims-
ins, menn gera allt til að vekja athygli og
Fyrir tveimur árum gekk ítalski hönnuð-
urinn Gianni Versace fram af áhorfendum á
tískusýningu í Mílanó. Fullvaxnar sýningar-
stúlkur voru látnar líta út eins og litlar telp-
Venjulegir karlmenn, feður, kunna áreiðan-
lega ekki að meta barnungar telpur, eða
stúlkur í telpnalíki, í tælandi hlutverkum í
tískuheiminum.
Hvernig virkar lykkjan ?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Mig langar til að fá
greinargóða útskýringu á því
hvernig lykkjan virkar sem getn-
aðarvörn. Spurningin er öðrum
þræði siðferðilegs eðlis, þ.e. hvort
lykkjan komi í veg fyrir getnað
eða hvort líf sé kviknað þegar hún
fer að virka, m.ö.o. hvort virkni
hennar megi frekar skilgreina
sem fóstureyðingu?
Svar: Ekki er hægt að gefa ein-
falt svar við þessari spurningu,
m.a. vegna þess að lykkjan er tal-
in veita getnaðarvöm með marg-
víslegum áhrifum og til eru
nokkrar tegundir af lykkjum sem
verka á svolítið mismunandi hátt.
Allar lykkjur auka hreyfíngar í
eggjaleiðurum, eggið ferðast því
hraðar niður eftir þeim og nær
ekki að þroskast nægjanlega til
að það geti frjóvgast. Allar lykkj-
ur valda eins konar bólgubreyt-
ingum í legslímhúð og hindra
þannig að frjóvgað egg geti fest
og búið um sig á slímhúðinni.
Sumar lykkjur innihalda kopar
Lykkjan
sem er talinn minnka hreyfigetu
sæðisfrumna og þannig hindra
frjóvgun eggsins. Nýleg tegund
af lykkju inniheldur gestagen
(hormón með sams konar verkun
og kynhormónið prógesterón)
sem minnkar líkur á egglosi og
myndar eins konar slímtappa í
leghálsi sem hindrar að sæðis-
frumur komist upp í legið og get-
ur þannig hindrað getnað. Þær
lykkjur sem hér eru í notkun
innihalda langflestar kopar eða
gestagenhormón en þessar lykkj-
ur veita öruggari getnaðarvörn
en eldri gerðir. Þessar lykkjur,
sérstaklega þær sem innihalda
gestagen, eru einnig líklegri en
þær eldri til að hindra frjóvgun
eggsins. I samantekt má segja að
lykkjan hindri í mörgum, kannski
flestum, tilfellum frjóvgun eggs-
ins en þar að auki hindrar hún að
frjóvgað egg geti fest á legslím-
húðina og orðið að fóstri.
Spurning: Hvað er mjólkur-
prótínóþol og hvað er til ráða hjá
þeim sem eru haldnir því?
Svar: Mikilvægt er að gera
greinarmun á fæðuofnæmi og
fæðuóþoli. Fæðuofnæmi er það
þegai’ ónæmiskerfið er óeðlilega
viðkvæmt og snýst gegn efni, oft-
ast próteini, í fæðunni. Fæðu-
próteinið kallast þá mótefnavaki
og ónæmiskerfið fer að framleiða
mótefni sem ræðst gegn fæðu-
próteininu. Þetta setur í gang
eins konar keðjuverkun efna-
breytinga sem valda bólgu og ert-
ingu á vissum stöðum í líkaman-
um. Þessi óþægindi geta komið
strax eftir að fæðunnar hefur ver-
ið neytt eða nokkrum mínútum
eða jafnvel klukkustundum síðar.
Fæðuóþol hefur yfirleitt ekkert
með ónæmiskerfið að gera heldur
stafar oft af því að vissa efna-
hvata vantar í meltingarfærum
Mjólkuróþol
eða annars staðar í líkamanum.
Óþægindin sem fylgja fæðuof-
næmi og fæðuóþoli eru í stórum
dráttum þau sömu; þau eru eink-
um frá húð (útbrot, kláði), öndun-
arfærum (bjúgur í hálsi og barka,
hnerrar, hósti, nefstífla, öndunar-
erfiðleikar) og meltingarfærum
(uppköst, niðurgangur, verkir). I
versta falli getur viðkomandi
fengið ofnæmislost með öndunar-
erfiðleikum, blóðþrýstingsfalli,
meðvitundarleysi og jafnvel
dauða.
Mjólk getur valdið ofnæmi eða
óþoli sem stafa af mismunandi
efnum í mjólkinni. Mjólkur-
prótein geta valdið ofnæmi en
hægt er að fá óþol fyrir mjólkur-
sykri (laktósa). Óþol fyrir mjólk-
ursykri stafar af því að melting-
arfærin framleiða ekki nóg af
efnahvatanum sem brýtur mjólk-
ursykurinn niður. Þeir sem eru
með mjólkurofnæmi eða óþol
verða að forðast allar matvörur
sem innihalda mjólk eða mjólkur-
afurðir og eru því háðir því að
merkingar matvæla séu í lagi.
Hér á landi eru skýr fyrirmæli
um merkingar matvæla, m.a.
innihaldsefnalýsingar. Mér sýnist
þessar reglur oft vera brotnar,
einkum af innlendum matvæla-
framleiðendum og er greinilega
þörf á aðhaldi í þeim efnum. Holl-
ustuvernd ríkisins hefur gefið út
ágætan bækling um fæðuofnæmi
og fæðuóþol þar sem ýmsar nán-
ari upplýsingar er að fínna m.a.
um merkingar matvæla.
• Lesendur Morgunblnðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim liggur á hjarta.
Tekið er á móti spurningum á virkuni
dögum milli klukkan 10 og 17 ísíma 569
1100 og bréfum eða símbréfum merkt:
Vikulok, Fax 5691222.