Morgunblaðið - 23.04.1997, Side 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 1997 25
LISTIR
Nægir þar að nefna Únglínginn í
skóginum frá þriðja áratugnum
þar sem súrrealisma gætir í fyrsta
sinn í íslenskum kveðskap. Þá hafa
mörg lög við kvæði hans orðið
fleyg með þjóðinni, t.d. Maístjarn-
an, Hjá lygnri móðu og íslenskt
vögguljóð á hörpu.
Verðlaun og
heimasíða
Dagur bókarinnar
Allir nemendur
í tíunda bekk fá
Kvikmyndasýningar
Strandgata 28, Hafnarfirði
Kringlunni
Árið 1996 voru Bókmenntaverð-
laun Halldórs Laxness afhent í
fyrsta sinn. Þau verða afhent öðru
sinni á hausti komandi en frestur
til að skila handritum rennur út
15. maí nk. Vaka-Helgafell stend-
ur að verðlaununum og leggur
fram verðlaunaféð sem nemur
hálfri milljón króna.
Vaka-Helgafell vinnur nú að
gerð heimasíðu Halldórs Laxness
á alnetinu. Þar verður að finna
margvíslegar upplýsingar um
skáldið á íslensku og ensku. Stefnt
er að því að síðan verði fullbúin
síðar á árinu.
Rafræn útgáfa
Undanfarin sjö ár hefur Vaka-
Helgafell undirbúið rafræna út-
gáfu á verkum skáldsins en forlag-
ið hefur á þeim tíma unnið mark-
visst að því að koma skáldsögum
hans og kvæðum á tölvutækt form.
Slík útgáfa myndi opna fjölmargar
nýjar leiðir í rannsóknum á verkum
Halldórs. Samningaviðræður við
Orðabók Háskóla Islands og Eirík
Rögnvaldsson prófessor um þessa
útgáfu eru nú á lokastigi. Eiríkur
var í hópi þeirra sem unnu hlið-
stætt verkefni, Orðstöðulykil ís-
lendingasagna, nema hvað textinn
sem verður í orðstöðulykli Halldórs
Laxness er meiri að vöxtum. Ís-
lendingasögurnar eru rúmlega
fimm milljón tölvubæti en skáld-
verk Halldórs ein eru á níundu
milljón bæta. Pjárhagsáætlun
verksins hljóðar upp á nærri tíu
milljónir króna.
Lestur í bókabúðum
Á afmælisdaginn munu leikarar
á vegum Vöku-Helgafells lesa úr
verkum Halldórs Laxness í þremur
bókabúðum í Reykjavík. Lesið
verður í Eymundsson í Kringlunni
og Austurstræti og í Bókabúð
Máls og menningar á Laugavegi.
Síðar á árinu segir í tilkynningu
Vöku-Helgafells verður efnt til
maraþonsupplestrar úr verkum
skáldsins þar sem lærðir og leikir
lesa brot úr þeim verkum Halldórs
Laxness sem þeir hafa dálæti á.
Þátttakendur munu koma hvað-
anæva að úr þjóðfélaginu og stend-
ur lesturinn yfir í heilan dag.
bók gefins
DAGUR bókarinnar og höfund-
arréttar er haldinn hátíðlegur
um heim allan i dag að tilstuðlan
UNESCO. í tilefni dagsins hefur
Félag íslenskra bókaútgefenda
ákveðið að gefa öllum nemend-
um tíunda bekkjar grunnskóla
landsins bókina Fuglinn á garð-
staurnum og fleiri sögur eftir
Halldór Laxness. Verður bókin
prentuð sérstaklega og afhent
börnunum síðar í vor.
Upplestur á
Kjarvalsstöðum
Ýmislegt verður við að vera
hér á landi í tilefni dagsins.
Á Kjarvalsstöðum munu fjöl-
margir rithöfundar lesa úr verk-
um sínum og stendur dagskráin
frá kl. 15 til 22. Byijað verður
á að lesa úr bókum fyrir börn
en kl. 18 hefst lestur úr bókum
fyrir fullorðna á því að Helga
Bachmann leikkona les úr Ijóð-
um Halldórs Laxness sem verð-
ur einmitt 95 ára í dag. Síðan
munu rithöfundar lesa úr verk-
um sínum hver af öðrum en
þeir eru: Gylfi Gröndal, Hrafn
Harðarson, Þórður Helgason,
Kjartan Árnason, Guðríður Lillý
Guðbjörnsdóttir, Valgerður
Benediktsdóttir, Ólöf Péturs-
dóttir, Eyvindur P. Eiríksson,
Jón Bjarman, Steinþór Jóhanns-
son, Sigurður Geirdal, Anna S.
Björnsdóttir, Hrafnhildur Val-
garðsdóttir, Árni Árnason,
Ármann Kr. Einarsson,
Eysteinn Björnsson, Tryggvi V.
Líndal, Erpur Eyvindarson,
Benóný Ægisson, Bergljót Arn-
alds, Illugi Jökulsson, Jóhann
Hjálmarsson, Einar Bragi, Jóna
Rúna Kvaran, Njörður P. Njarð-
vík, Vigdís Grímsdóttir, Kristín
Ómarsdóttir, Vilborg Dagbjarts-
dóttir, Guðmundur Helgason,
Árni Larsson, Gunnhildur Elsa
Hrólfsdóttir, Gunnar Dal, Pjétur
Hafstein Lárusson, Einar
Kárason, Þór Stefánsson, Jón
Ögmundur Þormóðsson, Krist-
ján Hreinsmögur, Kristján Jó
hann Jónsson, Þórarinn Eldjárn,
Dagný Kristjánsdóttir, Ragnar
Ingi Aðalsteinsson, Selma Júl-
íusdóttir, Steinunn Jóhannes-
dóttir, Þorgeir Þorgeirson og
Sigurður A. Magnússon.
Lesturinn verður brotinn upp
stöku sinnum með tónlistar-
fiutningi Gunnars Kvarans
sellóleikara og flautuleikaranna
Maríu Cederborg og Björns
Davíðs Kristjánssonar. Kaffi-
stofan verður opin og rithöfund-
ar munu selja bækur sínar við
lágu verði.
Sýning um Laxness
og fleira
Opnuð verður sýning Félags
bókagerðarmanna i Ráðhúsi
Reykjavíkur kl. 16.30 en hún er
haldin í tilefni af hundrað ára
afmæli félagsins.
í Þjóðarbókhlöðunni verður
opnuð kl. 16 sýning sem nefnist
Ásjónur skáldsins þar sem sýnd
verða málverk, teikningar og
höggmyndir af Halldóri Lax-
ness.
í Þjóðleikhúsinu verður hald
ið málþing um nýja útgáfuhætti
á vegum MIDAS-NETS en þar
verður einkum fjallað um mögu-
leika til útgáfu með nýrri marg-
miðlunartækni.
Mál og menning og rás 2
standa að svokölluðum bóka-
hring sem hefst í dag. Þar getur
fólk gefið bækur sem það hefur
ekki not fyrir lengur. Mál og
menning mun svo selja þær en
allur ágóði rennur til Kvennaat-
hvarfsins.
Dagnr bókarinnar
ÖLLUM börnum þykir gaman að
láta lesa fyrir sig. Af því leiðir að
allir gætu áfram haft gaman af bók-
um, ekkert minna. En hvernig skyldi
þá standa á því að mörg þeirra barna
sem voru sérlega móttækileg fyrri
Óla Alexander Fílíbommbommbomm
og Dísu ljósálfi verða aldrei á ævinni
málkunnug Ólafi Kárasyni Ljósvík-
ingi, Don Kíkóta og Snæfríði ís-
landssól?
Hér áður fyrr var minni hætta á
þessari þróun því krakkar lásu allt
sem að kjafti kom og það voru stutt-
ar leiðir milli Ólafs Kárasonar og
Óla Alexanders. Núna er hins vegar
orðið allt of langt á milli þessara
góðu drengja. Olafur Kárason er
kominn svo hátt í bókaskápinn að
krakkar þurfa stiga til að ná í hann.
Og það er alveg synd því það þarf
barn til að skilja þessa persónu -
og það skilur sjálft sig í honum. Það
er heldur ekki verra fyrir barn sem
á fimmtíu bækur að heyra um strák
sem átti bara eina bók og geymdi
hana innanklæða svo hann klæjaði
á hjartanu undan henni. Og alltaf
bætist í bókaskápinn barnanna
núna, en þessi eina frá Ólafi tekin
þegar upp um hana komst í baðinu
á sumardaginn fyrsta.
Ég held að við fullorðna fólkið
getum hjálpað til að smíða renni-
brautir milli bókahillnanna með Óla
A og Ólafi K, til dæmis með því að
minna stálpaða krakka á að bækur
séu bækur og að þær séu fyrir alla.
Það skipti ekki máli þótt maður skilji
ekki núna hvaðeina sem þar stend-
ur. Það komi seinna, og það sé allt
í lagi að hraðfletta sums staðar. Ég
hef aldei heyrt um barn sem beið
tjón á sálu sinni af því að lesa eitt-
hvað sem það skildi ekki, miklu frek-
ar að það efidi forvitni.
Það er ekki nóg að kenna krökk-
um að lesa, það þarf líka að kenna
þeim að lesa með stóru elli og seil-
ast í hillurnar eftir alls konar les-
efni. Og bestu kennararnir eru þeir
sem hafa ást á viðfangsefninu, ekki
endilega þeir sem vita mest. Fyrir
nokkrum árum gerði það stormandi
lukku í einum Reykjavíkurskólanum
að foreldrar komu og lásu fyrir bekki
barnanna sinna úr bókum sem þeim
höfðu þótt skemmtilegar þegar þau
voru lítil. Þarna hlýtur eitt og annað
að hafa flotið með sem ekki flokkað-
ist nákvæmlega undir barnabækur.
Hver veit nema einhver hafi lesið
um Ólaf Kárason eða jafnvel Don
Kíkóta.
Þá erum við komin að því. Hvað
um það þótt einhveijir fari á mis
við Don Kíkóta? Til hvers þurfum
við þennan sjónumhrygga riddara?
Eitt svar er það að við þurfum hann
til þess rð sjá sjálf okkur. Um leið
og við fáum mynd af Don Kíkóta á
truntunni Rósínante taka upp sverð
til að beijast við vindmyllur getum
við hlegið að skrípaútgáfunni af
sjálfum okkur. Eins og hann erum
við því marki brennd að sjá hluti
eins og þeir eru ekki, og vel mein-
andi beijumst við gegn einu og öðru
sem er ekki endilega það sem við
höldum að það sé.
Mætti ég bæta því við að ég er
alveg viss um að allar góðar bækur
hafa beint notagildi. Þær ala okkur
upp, gera okkur sveigjanlegri í hugs-
un, og við lærum utanað þá allra
nauðsynlegustu lexíu, að við erum
ekki ein um neitt af því sem fyrir
okkur kemur - hvorki til góðs né
ills. Meira að segja þetta getum við
svo látið lönd og leið ef við viljum,
en ég sný ekki aftur með það að
hver góð bók er viðbót við lífið, með
henni lifum við lengra.
Steinunn Sigurðardóttir
í haust munu Vaka-Helgafell
og kvikmyndahúsið Regnboginn
efna til kvikmyndahátíðar þar sem
sýndar verða bíómyndir sem gerð-
ar hafa verið eftir verkum Hall-
dórs Laxness.
Leikrit og
ritgerðasamkeppni
Þann 11. apríl sl. fruinsýndi
Leikfélag Akureyrar leikgerðJHall-
dórs E. Laxness og Trausta Ólafs-
sonar á skáldsögu Nóbelsskáldsins,
Vefaranum mikla frá Kasmír. Af
því tilefni efndu leikfélagið og
Vaka-Helgafell til ritgerðasam-
keppni þar sem öllum framhalds-
skólanemum landsins var heimil
þátttaka. Úrslit voru kunngerð eft-
ir frumsýningu leikritsins og voru
þijár ritgerðir verðlaunaðar. Vaka-
Helgafell gaf verðlaunin og hlutu
sigurvegararnir þrír hver um sig
helstu verk Halldórs Laxness.
Eitt blab
fyrir alla!
Hí>riM»WaWt>
- kjarni málsins!