Morgunblaðið - 15.01.1998, Qupperneq 26

26 FIMMTUDAGUR 15. JANÚAR 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Lausir
boltar í
þrem 737-
vélum
SKYNDISKOÐUN á Boeing
737-vélum leiddi í ljós að skrúf-
boltar voru lausir eðaj)á vantaði
í stéli þriggja véla. I engu til-
vikanna var ástandið þó eins
slæmt og það virðist hafa verið í
737-vél SilkAir-flugfélagsins
sem fórst í Indónesíu í síðasta
mánuði og segja skoðunarmenn
að í engu tilvikanna hefðu lausu
boltarnir leitt til slyss. Um-
ræddar vélar eru í eigu
Continental Airlines og Sout-
hwest Airlines.
Námagröftur
bannaður
BANN við námagreftri á Suður-
skautslandinu næstu fimmtíu
árin tók gildi í gær. Fögnuðu
umhverfísvemdarsamtök því
ákaflega og sögðu það eitt mikil-
vægastasta skref sem stigið
hefði verið í umhverfisvemd.
Alls standa 26 ríki að banninu
og tók það stjómir þeirra rúm
sex ár að komast að samkomu-
lagi um það og undirrita.
Lyf gegn
lyfjaónæmi í
augsýn?
VÍSINDAMENN við háskólann
í Groeningen í Hollandi sögðust
í gær hafa greint prótein sem
veldur því að bakteríur verða
ónæmar fyrir fjölmörgum teg-
undum sýklalyfja og að lyf vinna
ekki alltaf á krabbameini. Von-
ast vísindamennirnir til þess að
uppgötvunin verði til þess að
hægt verði að þróa lyf til að
draga úr áhrifum próteinsins.
Viktoría flýr
vestur um haf
VIKTORÍA, krónprinsessa Sví-
þjóðar, hélt fyrir skemmstu til
náms í _______
Bandaríkjun-
um til að
komast úr
sviðsljósi fjöl-
miðla. Prins-
essan þjáist
af lystarstoli
og á síðasta
ári var til-
kynnt að
dregið yrði
úr skyldum
hennar. Hún hugðist upphaflega
stunda nám í Uppsölum en hefur
nú ákveðið að halda vestur um
haf til að fá frið fyrir ágangi fjöl-
miðla, en talsmaður konungsfjöl-
skyldunnar sagði að prinsess-
unni fyndist hún nánast ofsótt.
Ekki hefúr verið tilkynnt hvar í
Bandaríkjunum hún dvelur.
Viktoría
Bankarán á
Fornebu
FJÓRIR menn frömdu vopnað
bankarán á Fomebu-flugvelli í
Ósló í gærmorgun. Peirra eru nú
leitað en ekki er Ijóst hversu
mikið þeir höfðu upp úr krafs-
inu. Mennirnir brutu sér leið inn
í útibúið og ógnuðu starfsfólki
sem inni var með vélbyssum og
skambyssum.
Hriktir í
valdastoðum
Suhartos
Hætta er talin á að hinir efnahagsleffli erfíð-
leikar Indónesíu leiði til pólitískrar upplausn-
ar í landinu. Hefur staða Suhartos forseta
ekki verið veikari frá því hann tók við völdum.
Reuters.
WILLIAM Cohen, varnarmálaráðherra Bandarfkjanna, heilsar Su-
harto forseta er þeir hittust í Djakarta í gær.
SUHARTO Indónesíuforseti
hefur verið völd í 32 ár eða allt
frá því Sukamo, einn helsti
leiðtogi sjálfstæðishreyfíngar
Indónesa gegn Hollendingum og
fyrsti forseti landsins, hrökklaðist
frá völdum árið 1965. Efnahagslíf
Indónesíu var þá í miklum kröggum,
gjaldmiðillinn nær verðlaus, verð-
bólga mældist í fjögurra stafa tölum
og á götum úti vom fjöldamótmæli
daglegt brauð. Herinn tók völdin
undir því yfirskyni að kommúnistar
væm að undirbúa stjómarbyltingu
og Suharto tók við forsetaembættr
inu.
í valdatíð hans hefur efnahagsleg
staða Indónesíu styrkst vemiega.
Pjóðartekjur hafa sextánfaldast og
honum hefur tekist að sameina þau
hundmð þjóðarbrota er byggja
eyjaklasann.
Nú er hins vegar farið að hrikta
alvarlega í valdastoðunum hjá Su-
harto. A skömmum tíma hefur efna-
hagslífið hmnið. Gengi gjaldmiðils-
ins, rúpíunnar, hefur lækkað um
70% frá síðasta sumri og gengi
indónesískra hlutabréfa um 50%. í
fyrsta skipti frá því hann tók völdum
virðist sem hin pólitíska staða Su-
hartos sé að veikjast alvarlega.
„Gamli maðurinn“, eins og hann er
gjaman kallaður, er orðinn 76 ára að
aldri og eini þjóðarleiðtoginn, sem
setið hefur lengur við völd, er Fidel
Castro á Kúbu.
Óttast átakamikil valdaskipti
Margir óttast að ef til valdaskipta
komi muni þau ekki ganga átaka-
laust fyrir sig og að atburðir ársins
1965 muni jafnvel endurtaka sig. Að
minnsta kosti hálf milljón manna lét
lífið í þeim átökum sem þeim fylgdi.
Suharto hefur ekki leyft sterkri
stjómarandstöðu að myndast og
hann hefur heldur ekki séð til þess
að neinn sjálfgefinn arftaki sé til
staðar. Segja vestrænir stjómarer-
indrekar það mikið áhyggjuefni
hversu fáa sterka aðila sé að finna í
hinu pólitíska lífi í Indónesíu. Nær
öll völd hafa verið á hendi forsetans
og nánustu fjölskyldu hans.
Suharto hefúr verið kjörinn for-
seti til fimm ára í senn og rennur
núverandi kjörtímabil hans, hið
sjötta í röðinni, út í mars. Til þessa
hefur hann ekki mætt neinni telj-
andi andstöðu í kosningum og til
skamms tíma virtist það sama ætla
að verða uppi á teningnum í þetta
skipti. Nú gerast þær raddir hins
vegar æ háværari, sem krefjast þess
að hann bjóði sig ekki fram að nýju.
Meðal þeirra sem hafa krafist
þess er dóttir Sukamos, fyrrum for-
seta, Megawati Sukamoputri, sem
lýst hefur því yfir að hún sé reiðubú-
in að axla ábyrgð á stjóm Indónesíu.
Fjöiskyldan óttast valdamissi
Sérfræðingar í málefnum
Indónesíu era alls ekki sammála um
að líklegt sé að Suharto dragi sig í
hlé. Því er haldið fram að jafnvel
þótt hann hefði hug á því væri það
ólíklegt vegna þess mikla þrýstings
sem hann er beittur af fjölskyldu
sinni og öðram skjólstæðingum er
hagnast hafa gífurlega í valdatíð
hans. Þá er sagt að það sé hreinlega
ekki „stíll“ forsetans að víkja af
velli.
Fjölskyldu Suhartos og skjól-
stæðingum stendur einnig töluverð
ógn af þeim umbótum sem Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn (IMF) krefst að
Indónesíustjóm knýi í gegn. Pess
er meðal annars krafist að stjómin
láti af niðurgreiðslum og óbeinum
stuðningi við fyrirtæki, til dæmis
með því að heimila hringamyndun á
mikilvægum sviðum. Þegar málið er
skoðað kemur í ljós að í nær öllum
tilvikum er það fjölskylda forsetans
eða aðrir skjólstæðingar er njóta
góðs af stuðningi ríkisins.
Efnahagslíf Indónesíu hefur tekið
stórstígum framföram á síðustu
áratugum og Alþjóðabankinn lýsti
því á sínum tíma yfir að í nær engu
öðra ríki í heiminum hefði gengið
jafnvel að draga úr fátækt. Rót nú-
verandi efnahagsvanda er ekki að
finna í slælegri hagstjóm heldur
óhagkvæmu fjölskylduveldi í við-
skiptalífinu.
Er þróun síðustu daga talin
benda til að forsetinn hafi h'tinn hug
á að láta hagsmuni þjóðarinnar
ganga fyrir hagsmunum fjölskyld-
unnar.
Enginn hefúr nægilegt bolmagn
Enginn leið er að gera sér grein
fyrir því hvemig hægt verður að
leysa málið ef Suharto ákveður að
sitja áfram í embætti. Ekkert
stjórnmálaafl hefur kraft til að
víkja honum frá, eina stofnunin er
hefði afl til þess væri herinn. Yfir-
stjórn hersins hefur hins vegar
sýnt Suharto mikla hollustu og
hverfandi líkur era taldar á að látið
verði til skarar skríða gegn forset-
anum af hersins hálfu. Yngri kyn-
slóð yfirmanna í hemum er þó talin
mun óánægðari með forsetann en
sú eldri.
Stjómarflokkurinn Golkar er
sömuleiðis ekki líklegur til að snúa
baki við leiðtoga sínum, ekki síst
vegna þess að dóttir Suhartos er þar
í forystuhlutverki. Flokkurinn lýsti
því yfir á þriðjudag að Suharto yrði
tilnefndur sem frambjóðandi flokks-
ins í marskosningunum. Forseta-
kjörið fer ekki fram í almennum
kosningum heldur er það þúsund
manna „ráðgefandi samkunda“ sem
velur forseta. Forsetinn skipar sjálf-
ur 575 fulltrúa og Golkar aðra 325.
Þróunin í Indónesíu hefur vakið
töluverðan ugg meðal annarra ríkja.
Indónesía er fjórða fjölmennasta
ríki veraldar og upplausn þar eða
jafnvel valdataka heittrúarmanna
myndi hafa áhrif langt út fyrir land-
steinana. Stjómvöld í Singapore og
Bandaríkjunum hafa á undanforn-
um dögum lýst yfir stuðningi við
Suharto og William Cohen, vamar-
málaráðherra Bandaríkjanna, sagði
Bandaríkjastjóm styðja við bak
Indónesa í gegnum „súrt og sætt“.
Lawrence Summers, aðstoðarfjár-
málaráðherra Bandaríkjanna,
krafðist þess hins vegar er hann
fundaði með indónesískum stjóm-
völdum íyrr í vikunni að gjaldþrota
fyrirtæki yrðu látin hætta starfsemi
þó að það hefði slæmar fjárhagsleg-
ar afleiðingar fyrir ætt Suhartos.
Fuglaflensan
Yfírvöld
segja mestu
hættuna
liðna hjá
Hong Kong. Reuters.
VONIR standa til þess að
mesta hættan vegna
fuglaflensunnar sé liðin hjá, að
því er yfirvöld í borginni lýstu
yfir í gær. Ekki er vitað um
nein ný tilfelli veikinnar eftir að
um 1,4 milljónum kjúklinga var
slátrað fyrir hálfum mánuði.
Fómarlömb flensunnar era nú
orðin fimm en 34 ára kona lést
úr lungnabólgu í vikunni eftir
að hafa veikst af fuglaflensu.
Yfirvöld í Hong Kong lýstu
því yfir í gær að kæmu ekki upp
nein ný tilfelli næstu tvær vik-
umar yrði litið svo á að þau
hefðu náð tökum á málinu. Enn
er þó vel fylgst með íbúum
borgarinnar.
Sala á kjúklingum er bönnuð
vegna fuglaflensunnar, sem
varð vart hjá fiðurfé í borginni
fyrir tæpu ári. Tæpir átta mán-
uðir era liðnir frá því að
flensunnar varð vart í mönnum
og veiktust tæplega tuttugu
manns.
Ekki er enn Ijóst hvort að
veiran barst eingöngu úr fugl-
um í menn eða hvort að hún
barst manna á milli en þar sem
svo virðist sem tekist hafi að
koma í veg fyrir útbreiðslu
fuglaflensunnar hafa yfirvöld
ýjað að því að sala á kjúklingu-
ym verði leyfð í næstu viku.
Þann 28. janúar hefst nýja árið í
Kína og þá era hátíðarréttir úr
kjúklingakjöti ómissandi.
Flynn á móti tóbaki
en ekki áfengi
Könnun á meðal EMU-sérfræðinga
Frestun EMU
óhugsandi
London. Reuters.
Brussel. Reuters.
TALSMAÐUR Padraigs Flynn,
sem fer með félagsmál í fram-
kvæmdastjóm Evrópusam-
bandsins, þurfti í gær að bera til
baka fregnir um að fram-
kvæmdastjórinn vildi láta banna
kostun áfengisframleiðenda á
íþróttaviðburðum gegn því að
vörumerki þeirra sé þar áber-
andi. Stutt er síðan Flynn beitti
sér mjög fyrir banni á tóbaks-
auglýsingum á íþróttaviðburð-
um.
„Herra Flynn telur að áfengi
og tóbak séu tvennt ólíkt,“ sagði
Barbara Nolan, talsmaður
Flynns. „Tóbak er óhollt fyrir
þann, sem reykir og fólk í kring-
um hann, en hins vegar er
margt sem bendir til að áfengi í
hóflegu magni sé hollt.“
Nolan bar til baka frétt The
Guardian i Bretlandi um að
fram-
kvæmda-
stjórn ESB
hygðist beita
sér gegn
áfengisfram-
leiðendum
með sama
hætti og
gegn tóbaksfyrirtækjum. „Við
höfum engin áform um slíkt,
hvorki nú né í framtíðinni,"
sagði hún.
LIKURNAR á að Efnahags- og
myntbandalag Evrópu (EMU) taki
gildi á réttum tíma
hinn 1. janúar á
næsta ári era 92,6%,
að mati 45 sérfræð-
inga, sem taka þátt í
könnun Reuters-
fréttastofunnar í
hverjum mánuði. í
síðasta mánuði töldu
sérfræðingamir að meðaltali 91,6%
líkur á að EMU yrði að veruleika
um næstu áramót.
Líkurnar hafa ekki verið taldar
meiri frá því að Reuters tók upp
mánaðarlega könnun sína fyrir
rúmu ári og telja flestir sérfræðing-
arnir frestun EMU nú óhugsandi.
Minnstar voru líkumar taldar í júní
í fyrra, eða 75,6%, en þá var útlit
fyrir að þýzk stjómvöld væra að
missa tökin á fjárlagahallanum, og
EMU er talið óhugsandi án Þýzka-
lands.
Langflestir þátttakendur í könn-
uninni, eða 93%, telja Ítalíu eiga
góða möguleika á EMU-aðild, en
aðeins 7% töldu að landið ætti kost
á slíku í febrúar á síðasta ári.