Morgunblaðið - 07.02.1998, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Svona
gerum
við
ÞAÐ ER víst engin vanþörf á
að kenna börnunum að bursta
tennurnar rétt. íslendingar
eiga víst heimsmet í gos-
drykkjaþambi og sælgætisáti
og því er hættan meiri sem
steðjar að tönnum íslenskra
barna en annarra. Hrafnhildur
Pétursdóttir tannfræðingur
fræddi börnin í Austurbæjar-
skóla um tannhirðu og tann-
burstun í gær, en þá var hinn
árlegi tannverndardagur, sem
jafnan er haldinn fyrsta föstu-
dag í febrúar.
Morgunblaðið/Kristinn
H.B. hf. tekur fiskverka-
folk ekki af launaskrá
Félagsmálaráðherra beitir sér
fyrir breytingu á lögum um Atvinnu-
leysistryggingasjéð
SJÁVARÚTVEGSFYRIRTÆKIÐ
H.B. hf. hefur ákveðið að taka starfs-
fólk í fiskvinnslu ekki af launaskrá,
heldur greiða laun með hefðbundn-
um hætti, þegar starfsfólk skortir
verkefni vegna hráefnisskorts. Jafn-
framt hefiu- fyrirtækið óskað þess,
að atvinnuleysissjóður endurgreiði
fyrirtækinu með þeim hætti að þeir
dagar, sem til greiðslu koma, verði
ekki dregnir frá rétti fyrirtækisins
til greiðslna frá sjóðnum síðar á ár-
inu. Beiðni þessi er studd af físk-
vinnsludeild Verkalýðsfélags Akra-
ness. í frétt frá sjóðnum eru gefin
fyrirheit um að félagsmálaráðherra
beiti sér fyrir því, að endurgreiðsla
nú skerði ekki rétt fyrirtækja til
slíkrar greiðslu síðar á árinu.
Endurgreiðsla í allt
að 60 daga á ári
Samkvæmt gildandi lögum fá fisk-
vinnslufyrirtæki, sem greiða starfs-
fólki laun þrátt fyrir verkeftialeysi
vegna hráefnisskorts, endurgreiðslu
frá Atvinnutryggingasjóði fyrir allt
að 60 daga á hveiju ári. Hins vegar
er í gildi samkomulag þess efnis að
heimilt sé að taka starfsfólk í fisk-
vinnslu af launaskrá með sólar-
hringsfyrirvara og setja það á at-
vinnuleysisbætur, sé um hráefnis-
skort vegna verkfalls sjómanna að
ræða. Eins og staðan er í dag eru því
tveir kostir, taka fólk af launaskrá
eða greiða því laun og taka á sig
skerðingu á fyrrnefndri endur-
greiðslu. Sé starfsfólki haldið á
launaskrá, ber það meira úr býtum
en á atvinnuleysisbótum, þó
kaupaukar komi ekki ofan á launin.
í bréfi H.B. hf. til stjómar At-
vinnuleysistryggingasjóðs segir með-
al annars svo: „Það er alveg Ijóst að
við þær viðkvæmu aðstæður sem
ávallt fylgja verkfóllum sjómanna og
réttindum fiskverkafólks, myndi
þetta fyrirkomulag koma að öllu leyti
betur út fyrir fólkið, sem nýtur kaup-
tryggingaréttar og auðvelda allt starf
vinnumiðlana. Við leggjum áherzlu á
að ímynd sérhæfðs fiskvinnslufólks
sé virt og kauptryggingaréttur kjara-
samningsins beri ekki hnekki“
Fyrirtækið tekur á
sig auknar byrðar
Elínbjörg Magnúsdóttir, formaður
fiskvinnsludeildar Verkalýðsfélags
Akraness, tekur undir þessi sjónar-
mið í bréfi til Atvinnuleysistrygg-
ingasjóðs. I bréfi hennar segir svo:
„Það eru eindregin tilmæli til stjóm-
ar sjóðsins að hún verði við þessari
beiðni fyrirtækisins og rökstyður
stjóm deildarinnar beiðni sína með
eftirtöldum rökum.
Með þessu er fyrirtækið að
tryggja starfsfólki sínu dagvinnulaun
meðan þetta ástand varir, dagvinnu-
laun sem í öllum tilfellum era hærri
en þær bætur sem Þetta starfsfók
ætti kost á frá sjóðnum. Af þessu má
ráða að fyrirtækið er að taka á sig
auknar byrðar til að fiskvinnslufólk
skaðist ekki meira en nauðsynlegt
er.“
Fyrirheit um lagabreytingu
I frétt frá Vinnumálastofnun
vegna þess máls segir að Páll Péturs-
son félagsmálaráðherra muni beita
sér fyrir breytingu á lögum um
greiðslu Átvinnutryggingasjóðs
vegna fiskverkafólks, ef þörf krefur,
vegna yfirstandandi sjómannaverk-
falls. Samkvæmt þessum lögum fá
fiskvinnslufyrirtæki endurgreiddan
mestan hluta launakostnaðar, þegar
starfsfólk er sent heim vegna hráefn-
isskorts af hvaða sökum sem það er, í
allt að 60 daga á ári. Þrátt fyrir end-
urgreiðslu sjóðsins bera fyrirtækin
nokkum kostnað af því að halda fólk-
inu á launaskrá.
Fyrirhugaðar breyt-
ingar á lögum um
áfengisgjald
Gjald af léttu
víni lækkar
um 10%
SAMKVÆMT frumvarpi til laga um
breytingar á lögum um gjald af áfengi
munu gjaldflokkar áfengis verða þrír
og mun gjald af léttu víni lækka um
10% en gjald af öli verða óbreytt frá
því sem nú er. Gjald af öðra áfengi
mun hins vegar hækka og leggst það
á allt vínandamagn, en þannig verður
komið í veg fyrir að svokallað áfengis-
gos og annað blandað áfengi njóti
hagstæðari gjaldtöku en óblandað
áfengi.
Ríkisstjórnin ákvað síðastliðinn
vetur að skipa nefnd til að setja fram
tillögur um lagabreytingar í áfengis-
málum og skilaði nefndin niðurstöð-
um sem ríkisstjómin hefur sent þing-
flokkum stjómarflokkanna. Um er að
ræða frumvarp til nýrra áfengislaga
og framvarp til breytingar á lögum
um gjald á áfengi, sem fjármálaráð-
herra kynnti á ríkisstjórnarfundi í
gær, og auk þess frumvarp til laga
um áfengis og vímuvamaráð sem til
stendur að endurflytja, og kynnti
heUbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra það á ríkisstjómarfundinum.
Horfið verður frá skil-
yrðum um staðgreiðslu
Helstu breytingar sem framvörpin
miða að fyi-ir utan breytingar á gjald-
töku af áfengi era þær að rekstur
áfengisútsalna verði háður eftirliti og
sambærilegum skUyrðum og rekstur
vínveitingastaða. Leyfisveitingar
vegna innflutnings og heUdsölu áfeng-
is, svo og yfiramsjón eftirlits með allri
áfengisverslun verði á vegum ríkislög-
reglustjóra, en jafnframt verði leyfí tU
rekstrar vfnveitingahúsa og áfengis-
útsalna veitt af viðkomandi sveitar-
stjóm.
Horfið verður frá þeim skUyrðum
að ekki megi opna áfengisútsölu nema
íbúar séu fleiri en 1.000 og að einungis
megi selja áfengi gegn staðgreiðslu.
Þá verður skemmtanaskattur afhum-
inn.
Gert er ráð fyrir að stofnað verði
áfengis- og vímuvamarráð í þeim tíl-
gangi að efla og styrkja áfengis- og
vímuvamir sérstaklega meðal bama
og ungmenna. Á ráðið að taka við
hlutverki áfengisvamarráðs og stjóm-
ar forvamasjóðs, auk þess sem því er
ætlað að samhæfa eftirlit heUbrigðis-
og lögregluyfirvalda og forvamarstarf
rUds, sveitarfélaga og félagasamtaka.

Hráefnisverð hefur
verið að hækka
Hlutfall hráefniskostnadar af tekjum
í fiskvinnslu
80%
Miðað er við
FOB skilaverð
til framleiðenda
'92 ‘94 '96
'92 '94 '961 '92 '94 '96 'i 2 '94
Aaétl. Aætl. Áætl.
1997 1997 1997
MJOL&LYSI
IHfHP
80
70
a'92 '94 '961
Áætl.
1997 1997
HRÁEFNISKOSTNAÐUR sem
hlutfall af tekjum botnfiskvinnslunn-
ar hefur hækkað stöðugt undanfarin
þijú ár. Þetta hlutfall var 56% árið
1994, en var í fyrra 64,7%. Hráefnis-
verð í öðram greinum sjávarútvegs
hefur einnig hækkað frá árinu 1994,
nema hvað hráeftiisverð í rækju-
vinnslu lækkaði í fyrra. Þessar tölur
era fengnar frá Samtökum fisk-
vinnslustöðva.
200 milljónir tapast á dag
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar, segir að reikna megi
með að tapaðar tekjur í loðnuvinnslu
verði um 200 milljónir á dag í sjó-
mannaverkfaliinu. Reikna megi með
veralegu tjóni í markaðsstarfi erlend-
is ef verkfallið dragist á langinn, en
erfitt sé að meta það til fjár.
„Það er mikið í húfi fyrir þjóðarbú-
ið. Tapið fer hægt af stað, en við telj-
um að reikna megi með að tapið verði
um 200 milljónir á dag, bara í loðn-
unni. Sé litið til reynslu fyrri ára má
ætla að verðmæti loðnuafurða í febrú-
ar verði 6-7 milljarðar króna, en það
er 6-7% af útflutningsverðmæti sjáv-
arafurða á síðasta ári. Ef kostnaður
við veiðamar er dreginn frá er
nettótapið 4-5 milljarðar. 4-5 millj-
arðar era 1,5% af ráðstöfunartekjum
heimilanna.
Við þetta bætist ýmiss konar óhag-
ræði í botnfiskveiðum og vinnslu sem
rekja má til verkfallsins. Líklegt er
þó að það verði hægt að bæta það upp
seinna ef verkfallið verður ekki þeim
mun lengra. Þriðji þátturinn, sem
nær ómögulegt er að meta til talna,
er áhrif verkfallsins á fiskmarkaði er-
lendis. Það er auðvitað mjög mikil-
vægt að geta tryggt stöðugt framboð,
birgðir era litlar og hvers konar trafl-
un á mörkuðum getur valdið verulegu
tjóni,“ sagði Þórður.
Páll Pétursson félagsmálaráðherra
Sé ekki að dómurinn
hefði getað fengið
aðra niðurstöðu
PÁLL Pétursson, félagsmálaráð-
herra, segist ekki fá séð hvemig Fé-
lagsdómur hefði getið komist að
annarri niðurstöðu, samkvæmt
vinnulöggjöfinni, en þeirri að ógilda
verkbann það sem útvegsmenn
höfðu sett á þá skipverja á fiski-
skipaflotanum, sem era ekki í verk-
falh.
Álits ráðherra var leitað í fram-
haldi af ummælum Þórárins V. Þór-
arinssonar, framkvæmdastjóra
VSÍ, en hann sagði í Morgunblaðinu
1 gær að Félagsdómur væri fullkom-
lega óhæfur til að leysa úr álitaefn-
um á vinnumarkaðinum. Þórarinn
sagði að hann hygðist leggja til við
framkvæmdastjóm VSI að samtök-
in beiti sér fyrir því að Félagsdóm-
ur verði lagður niður.
Aukið lýðræði
„Vinnulöggjöfinni var breytt í þá
veru að auka lýðræði og gefa félags-
mönnum bæði meðal atvinnurek-
enda og launþega tækifæri til að
koma að meginákvörðunum," sagði
félagsmálaráðherra. „Þetta hefur
samviskusamlega verið gert í
verkalýðsfélögunum. Það sama gild-
ir að sjálfsögðu um atvinnurekenda-
hliðina og ég sé ekki að Félagsdóm-
ur hefði getað fellt öðruvísi dóm,“
segir ráðherra.
Páll kvaðst ekki sjá tilefni til þess
út frá þessum dómi að leggja Fé-
lagsdóm niður, spurður hvemig
hann myndi bregðast við hugsan-
legri kröfu þess efnis frá VSÍ. „Eg
er að sjálfsögðu tilbúinn að tala við
fulltrúa VSÍ eins og ég er tilbúinn
að tala við fulltrúa frá launþegum.
En ég sé engin tilefni til þess út frá
þessu máli að leggja Félagsdóm
niður. Ég tel að Félagsdómur hafi
hlutverki að gegna og að í þessu til-
felli hafi hann farið eðlilega að,“
sagði Páll Pétursson.