Morgunblaðið - 05.03.1998, Qupperneq 14

14 FIMMTUDAGUR 5. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Könnuð verði
umhverfisáhrif
Nýtt sjúkraskrár- og upplýsingakerfí tekið í notkun
Aukin afköst heil-
brig’ðisstofnana
Morgunblaðið/Ánii Sæberg
INGIBJÖRG Pálmadóttir heilbrigðisráðherra tekur formlega í notkun
sjúkraskrár- og upplýsingakerfíð Sögu.
SKIPULAGSSTOFNUN vinnur nú
að frumathugun vegna mats á um-
hverfisáhrifum þjóðvegar 32, 11,8
km vegarkafla frá Steingrímsstöð að
mörkum þjóðgarðsins á Þingvöllum.
Fram til 1. apríl gefst almenningi
Koma
tyrknesku
konunnar
undirbúin
ÁFRAM er unnið að því á veg-
um utanríkisráðuneytisins að
greiða götu tyrkneskrar konu
og ungs sonar hennar sem hún
á með íslenskum manni, en
ráðuneytið hefur boðið mæðgin-
unum að koma hingað til Iands
af mannúðarástæðum.
Ræðismanni Islands í Istan-
búl hefur verið falið að annast
undirbúning málsins í Tyrk-
landi. Samkvæmt upplýsingum
úr ráðuneytinu hefur ræðis-
maðurinn sent mann til að hitta
konuna og staðfestir hann að
mæðginin búi við mjög bágar
kringumstæður, sára fátækt og
útskúfun. Rauði kross íslands
hefur undirbúið komu þeirra
hingað til lands og er vonast til
þess að það geti orðið einhvern
tíma í þessum mánuði.
kostur á að kynna sér framkvæmd-
ina og leggja fram athugasemdir.
I fréttatilkynningu frá Skipulags-
stofnun segir að um sé að ræða lag-
færingu og lagningu bundins slitlags
á Þingvallaveg frá gatnamótum við
Steingrímsstöð að þjóðgarði við Gjá-
bakkaveg. Áætlað er að fram-
kvæmdir hefjist í vor og verkið verði
unnið í tveimur áföngum. Fram-
kvæmdum að Miðfelli ljúki í ágúst í
sumar en kaflinn frá Miðfelli að
þjóðgarði verði lagður næsta ár, fyr-
ir ágúst 1999.
Gróðurfar og dýralíf
ekki fjölskrúðugt
Markmið framkvæmdanna er að
bæta tengingu Þingvalla við ná-
grannasveitimar, auka öi-yggi veg-
farenda og auðvelda vetrarumferð.
Á 1,6 km kafla við Miðfell víkur veg-
lína frá núverandi vegstæði. Efni
verður tekið úr námum við Moldás,
Skinnhúfuhöfða, Miðfell og Mjóanes
en áætluð efnisþörf vegna fram-
kvæmdanna er 170.000 rúmmetrar.
Vegurinn liggur að mestu um gró:
ið hraun, hraunklappir og mosa. í
frétt Skipulagsstofnunar segir að
samkvæmt matsskýrslu sé gróður-
far og dýralíf ekki fjölskrúðugt og
ekki sé vitað um tegundir á válista.
Engar skráðar fomleifar em í hættu
vegna vegagerðarinnar.
Matsskýrslan liggur frammi hjá
oddvita Þingvallahrepps, í Þjóðar-
bókhlöðunni og hjá Skipulagsstofn-
un.
INGIBJÖRG Pálmadóttir heil-
brigðisráðherra opnaði formlega á
þriðjudag nýtt sjúkraskrár- og upp-
lýsingakerfi sem hlotið hefur nafnið
Saga. Kerfið er ætlað heilbrigðis-
starfsmönnum og stjórnendum
heilsugæslustöðva og breytir miklu
hvað varðar almenna starfshætti á
heilbrigðisstofnunum. Saga er þró-
uð af hugbúnaðarfyrirtækinu
Gagnalind hf. en unnið hefur verið
að þróun kerfísins í nokkur ár.
Sjúkrarskrárupplýsingar hafa
hingað til verið geymdar á pappírs-
skjölum og frá árinu 1985 á tölvu-
kerfi sem kallað hefur verið Egils-
staðakerfið. Saga er alger nýjung á
sviði skráningar sjúkragagna og á
sér ekki fyrirmynd erlendis frá að
sögn starfsmanns Gagnalindar.
Með Sögu næst aukið hagræði á
mörgum sviðum heilbrigðisþjón-
ustu. Skráning og gagnasöfnun
verður auðveldari, áreiðanleiki
skráningarinnar verður meiri og
söfnun upplýsinga verður samræmd
milli stofnana. Kerfið leyfir þannig
aukið samstarf milli heilsugæslu-
stöðva og einstakra heilbrigðis-
starfsmanna auk þess sem þeim
hlotnast aðgengilegur upplýsinga-
banki um daglega vinnu sína.
Aukinn trúnaður
við sjúklinga
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigð-
isráðherra sagði í gær að þróun
kerfisins ætti sér sex ára sögu og að
það hefði þegar verið tekið til
reynslu á fimm stöðum frá því í maí
á síðasta ári. Stefnt væri að því að
heilsugæslan öll tæki kerfið í notk-
un fyrr en síðar þar sem það hefði
ótvíræða kosti fyrir rekstur heil-
brigðisstofnana. „Kerfið gerir alla
samræmingu einfaldari en fyrst og
fremst eykur það trúnaðinn við
sjúklingana," sagði Ingibjörg.
Kostnaður við gerð hugbúnaðarins
nemur um 120 milljónum króna og
vélbúnaður mun líklega kosta annað
eins.
Guðmundur Sigurðsson, heilsu-
gæslulæknir og ráðgjafi Gagnalind-
ar, sagði að kerfið væri upp byggt
sem einföld eftirlíking af venjuleg-
um sjúkraskrám og ætti því að vera
einfalt í notkun fyrir alla sem það
þyrftu að nota. „Tölvusjúkraskráin
Saga er hönnuð frá grunni með nýj-
ustu tækni í hugbúnaðargerð og er
meðal fimm bestu sjúkraskráa í
heimi,“ sagði Guðmundur. „Það var
unnið í samstarfi við ýmsa starfs-
menn heilsugæslunnar og hefur sú
samvinna nýst einkar vel.“ Hann
benti á að sjúkraskrár væru einnig
mikilvæg uppistaða upplýsinga um
heilsufar og heilbrigðisþjónustu,
sem og tæki til kennslu og rann-
sókna.
Reynslutiminn hefur
gefíst vel
Saga var fyrst tekin í notkun á
heilsugæslustöðinni í Fossvogi í maí
1997 og að því búnu hafa fleiri
heilsugæslustöðvar, sjúkrahús og
sérfræðistofur tekið kerfið í notkun
í tilraunaskyni. Tilraunatíminn hef-
ur reynst einkar vel og er ráðgert
að flestar heilbrigðisstofnanir muni
taka kerfið til notkunar sem fyrst.
Kostir kerfisins eru ótvíræðir en
með því má spara mikinn hluta af
vinnu lækna, læknaritara og hjúkr-
unarfræðinga. Til að mynda geta
hjúkrunarfræðingar í heimahjúkr-
un sinnt mun fleiri sjúklingum en
áður eftir að notkun kerfisins var
tekin upp og öll sú vinna sem farið
hefur í að leita og endurrita gögn er
úr sögunni. Tölur sýna að hjúkrun-
arfræðingar ná að anna meiri eftir-
spurn og að almenn læknishjálp og
hjúkrun hafi aukist á þeim stöðum
sem kerfið hefur verið í notkun.
Aukning á skráningu samskipta á
tilraunastöðunum er um 60% frá
júní 1997 til febrúar 1998 og má þar
þakka þeirri miklu hagræðingu sem
kerfið býður upp á.
Þorsteinn Ingi Víglundsson,
framkvæmdastjóri Gagnalindar,
benti á að í kjölfar hagræðingarinn-
ar hefði kerfið í för með sér sparnað
fyrir heilbrigðisyfirvöld og að tölur
sýndu að meðallyfjakostnaður í
hverjum samskiptum hefði lækkað
á tilraunatímanum þó svo að ná-
kvæm ástæða lækkunarinnar væri
ekki ljós að svo stöddu.
Það kom fram á fundinum að
Saga hefði í för með sér algera
vernd persónuupplýsinga og full-
komna skráningu á sjúkrasögu ein-
staklinga. Kerfið byði ennfremur
upp á tölfræðilegar upplýsingar um
heilsufar íslendinga.
Utandagskrárumræða um frammistöðu íslenskra framhaldsskólanema í ljósi TIMSS-skýrslna
RUM fær fímm
milljónir til úr-
vinnslu gagna
BJÖRN Bjarnason menntamálaráðherra
greindi frá því við utandagskrárumræðu á Al-
þingi sl. þriðjudag að hann hefði ákveðið að
Rannsóknastofnun uppeldis- og menntamála,
RUM, fengi fimm milljóna króna fjárveitingu
til að vinna úr gögnum nýjustu TIMSS-rann-
sóknarinnar um frammistöðu íslenskra fram-
haldsskólanema í raungreinum. Ráðherra
sagði ennfremur að ekkert hefði komið fram í
rannsóknum sem benti til að meginvandi ís-
lensks skólakerfis væri fjárhagslegs eðlis.
Utandagskrárumræðan fór fram að ósk
þingflokks jafnaðarmanna og beindi Svanfríð-
ur Jónasdóttir m.a. þeirri spurningu til ráð-
herrans hvort hann teldi niðurstöður TIMSS-
skýrslnanna áfellisdóm yfir menntastefnu síð-
asta áratugar. Hún spurði um ástæðu þess að
yfirvöld menntamála hefðu ekki, nema í orði,
brugðist við ábendingum um að efla þyrfti
starfsnám og fjölga námsmöguleikum ung-
menna. Þá ræddi hún um mikið brottfall úr
framhaldsskólum og lág framlög til mennta-
mála. Hún gat þess að miðað við þjóðarfram-
leiðslu væri ísland hlutfallslega langneðst
OECD-ríkja hvað snerti framlög til mennta-
mála og spurði hvaða áhrif ráðherra teldi að
fjársveltið hefði haft á þróun menntamála síð-
asta áratug.
Niðurstöður gefa vísbendingar
Menntamálaráðherra sagði að í umræðunni
um TIMSS hefði komið fram að margir virt-
ust telja skýrslurnar haldbetri til leiðsagnar
um stöðu íslenskra skóla þegar niðurstaðan
væri neikvæð eins og hvað varðar grunnskól-
ann en þegar hún væri jákvæð eins og varð-
andi framhaldsskólann. „Eg lít þannig á að
þessar niðurstöður gefi okkur vísbendingar
en í þeim felist enginn Stóridómur. Er ég
þeirrar skoðunar að vinna beri frekar úr
skýrslunum og nota þær til að skilgreina bet-
ur viðfangsefni og vanda í skólakei-finu. Það á
ekki að kasta þeim frá sem marklausum og
hef ég ákveðið að RUM fái fimm milljónir
króna til þess að vinna úr þeim miklu gögnum
sem fyrir liggja." .
Björn benti á að í umræðu undanfarinna
ára hefði verið hamrað á mikilvægi starfs-
náms en þó hefðu æ fleiri nemendur valið
bóknám. „Ég hef dregið þá ályktun af öllum
þeim gögnum sem ég hef kynnt mér um þetta
mál að auka beri sveigjanleika og sérhæfingu
eða valfrelsi strax í efstu bekkjum grunnskól-
ans og gefa nemendum færi á að velja fleiri en
eina leið inn í framhaldsskólann, m.ö.o. að
veita valfrelsi til samræmdra prófa og ýta
starfsnámi neðar í skólakerfið."
Tölur um brottfall misvísandi
Þá sagði hann tölur um brottfall mjög mis-
vísandi og vitnaði til rannsóknar frá árinu
1996, þar sem fram kom að í þeim þremur
skólum sem höfðu mest brottfall hefðu 47%
nemenda horfið frá námi en aðeins hefði verið
7% brottfall í þeim þremur skólum þar sem
það var lægst.
Björn segir rangt að skólar hér á landi hafi
verið í fjársvelti á undanförnum árum. „Fylgt
hefur verið aðhaldi í útgjöldum sem skilar sér
nú margfalt í bættri afkomu þjóðarbúsins. í
raun hefur orðið bylting í starfsnámi í land-
inu á undanförnum tveimur árum og nægir
þar að nefna Borgarholtsskóla og stækkun
Menntaskólans í Kópavogi. Á grundvelli
nýrra laga er nú verið að setja grunn- og
framhaldsskólum nýjar námskrár og gangi
allt það mikla starf eftir óttast ég ekki um ís-
lenskt skólakerfi í upphafi 21. aldarinnar. Við
skulum hins vegar gera okkur gi-ein fyrir því
að ný skipan, þar sem komið er til móts við
hvern einstakling, kostar meiri fjármuni en
sú stefna að halda öllum nemendum sem
lengst í sama námi. Vaxandi efasemda gætir
um réttmæti þeirrar stefnu og ný skólastefna
í nýjum námskrám tekur mið af þeim efa-
semdum," sagði menntamálaráðherra. Hann
greindi ennfremur frá því að á næstunni
myndi menntamálaráðuneytið hrinda af stað
umræðu undir kjörorðunum Enn betri skóli,
þar sem meginmarkmið nýrra námskráa
verða kynnt. Bæklingar þessa efnis verða
sendir inn á hvert heimili.
Stjórnarandstöðuþingmenn lýstu margir
óánægju sinni með svör ráðherrans og töldu
þau ófullnægjandi. Sagði Ágúst Einarsson,
þingflokki jafnaðarmanna, hann skorast und-
an því að bera ábyrgð á fortíð Sjálfstæðis-
flokksins, sem hefði stjórnað ráðuneytum
mennta- og fjármála nær samfleytt síðustu
fimmtán árin og hefði því haft alla möguleika
á að móta framsækna menntastefnu. Svan-
fríður fagnaði loks þeirri ákvörðun ráðherra
að leggja fimm milljónir til úrvinnslu á niður-
stöðum TIMSS en undraðist jafnframt að
stjórnarliðar hefðu fellt samhljóða tillögu
stjórnarandstöðunnar við afgreiðslu fjárlaga.