Morgunblaðið - 30.04.1998, Qupperneq 26

26 FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Washington, London. The Daily Telegraph.
PILLA sem sögð hefur ver-
ið „töfralausn" á getuleysi
karla, hefur slegið öll
sölumet í Bandaríkjunum á
þeim rúma hálfa mánuði sem
hún hefur verið til sölu. Lyfið
nefnist Viagra og í vikunni sem
leið seldust um 113.000 skammt-
ar af því en það er sagt hafa
áhrif á 70% þeirra sem þess
neyta. Þá hafa konur sýnt lyfinu
mikinn áhuga og kaupa það
handa sjálfum sér, þótt engar
sannanir séu fyrir því að lyfið
auki kyngetu kvenna og ánægju
þeirra af kynlífi. Viagra eykur
blóðfiæði í litninn og er i raun
bylting þar sem karimenn með
risvandamál hafa hingað til
þurft að sprauta efni í liminn til
að hann rísi. Viagra er enn sem
komið er ekki selt hérlendis.
Viagra er lyfseðilsskyit og er
ekki gefins, því hver pilla kost-
ar 12 dali, um 860 ísl. kr. Verðið
hefur hins vegar ekki dregið úr
eftirspurninni, því hún er svo
mikil að komið hefur verið upp
heimasíðum á Netinu og sima-
þjónustu lækna til að anna
henni. Salan á einni viku hefur
meira að segja slegið sölu á geð-
lyfinu Prozac við.
Getuleysispilla
slær í gegn
Konur sýna lyfinu,
sem ætlað er körl-
um, mikinn áhuga
Var upphaflega lyf
við kverkabólgu
Getuleysislyfið Viagra var
uppgötvað fyrir tilviljun en það
var þróað til að vinna bug á
kverkabólgu. Það hafði ekki til-
ætluð áhrif á hóp háskólanema
sem tók það í tilraunaskyni árið
1991 og hugðist Pfizer-lyfjafyr-
irtækið hætta við framleiðslu
þess er námsmennirnir urðu var-
ir aukaverkananna af lyfinu,
þeim reis oftar og betur hold en
áður.
Aukaverkanirnar reyndust
fleiri og hefur ekki tekist að
vinna bug á þeim öllum, um 16%
fá höfuðverk, þar af um 10%
mikinn, nokkrir kvörtuðu yfir
meltingarörðugleikum og nokkr-
“W^'^uefni
ir sjá bláa slikju.
Ahrifin láta ekki á sér standa.
„Það gerir þig ekki tvítugan að
nýju, en það leysir vandann,"
sagði sjötugur maður úr síðasta
tilraunahópi. Sumir vísindamenn
hafa af því áhyggjur að einhveij-
ir karlmenn muni freistast til að
taka lyfið allt of oft, til að geta
haft samfarir fimm til sex sinn-
um á sólarhring. Ofnotkun geti
valdið alvarlegum aukaverkun-
um. Enn er of snemmt að segja
til um það hvort áhyggjurnar
eiga við rök að styðjast en salan
bendir til þess að það séu ekki
einungis þeir sem eigi við getu-
leysi að stríða sem taki það.
„Alls ekki við hæfí“
Konur hópast til lækna og í
Iyfjaverslanir til að kaupa Vi-
agra og þá ekki fyrir eiginmann
eða ástmann, heldur fyrir sjálfar
sig. „Fjölmargar konur spyijast
fyrir um lyfið. Þetta er alls ekki
við hæfi,“ segir James Barada,
þvagfærafræðingur.
Hins vegar standa nú yfir til-
raunir hjá Pfizer-lyfjafyrirtæk-
inu á áhrifum lyfsins á konur og
sumir læknar sjá ekkert því til
fyrirstöðu að ávísa lyfinu á þær,
þar sem snípurinn og limurinn
séu svipuð líffæri og Viagra auki
blóðfiæði í liminn. Lyfið kunni
einnig að vinna bót á ýmsum
kynlffsvandamálum kvenna, t.d.
kyndeyfð, með sama hætti.
Laxveiði-
hrun í
Englandi
London. The Daily Telegraph.
LAXVEIÐIN í Englandi og
Wales var ein sú minnsta frá
upphafi á síðasta ári og eru
ástæðumar meðal annars
raktar til breytinga á sjávar-
hita og straumum og til ofbeit-
ar búfjár á árbökkunum.
í skýrslu frá bresku um-
hverfisstofnuninni segir, að
hrygning laxins á síðasta ári
hafi aðeins verið 60% af því,
sem þarf til að viðhalda stofn-
stærðinni. Telja þeir, að ein
meginástæðan sé vistfræðileg-
ar breytingar í Norður-Atl-
antshafi en einnig slæmt og
versnandi ástand ánna sjálfra.
Það er rakið til mikillar ofbeit-
ar á árbökkunum en gróður-
eyðingin veldur því, að lífsskil-
yrði seiðanna versna stórum
og aukinn sandburður eyði-
leggur hrygningarsvæðin.
Netaveiðin í sjó skilaði alls
31.484 löxum á síðasta ári og
stangveiðimenn fengu 13.706
fiska. Þrisvar sinnum áður hef-
ur veiðin verið minni, 1976 og
1984, þegar miklir þurrkar
voru, og 1984. Veldur þessi
þróun miklum áhyggjum og
hefur hert á kröfum um, að
laxveiði í sjó verði bönnuð.
Leiðtogafundur Samveldis sjálfstæðra ríkja
Berezovskí falið
að efla samtökin
Jeltsín hvetur Armena og Asera til að friðmælast
í apríl eftir að hafa lofað því að
taka harðari afstöðu í deilunni
um héraðið en forveri hans,
sem sagði af sér eftir að hafa
sætt gagnrýni fyrir að leggja
til að Armenar féllust á til-
slökun í deilunni um héraðið.
Aserar hafa sakað Rússa
um að hafa torveldað lausn
deilunnar með því að sjá Ar-
menum fyrir vopnum eftir að
stríðinu lauk.
mm
'S, "
mjog
Borís
Berezovskí
Moskvu. Reuters.
BORÍS Jeltsín Rússlandsforseti
setti í gær leiðtogafund Samveldis
sjálfstæðra ríkja í Moskvu og mælt-
ist til þess að Armenar og Aserar
leystu deilu sína um héraðið
Nagomo-Karabakh. Borís Berezov-
skí, umdeildur og áhrifamikill rúss-
neskur auðjöfur, var skipaður ritari
samtakanna og falið að koma á um-
bótum á starfsemi þeirra.
„Þið ættuð að setjast niður og
undirrita samninga og losa ykkur
við vandamálin," sagði Jeltsín við
leiðtoga Armenfu og Aserbaídsjans.
Hajdar Alíjev, forseti Aserbaídsj-
ans, lagði til að Jeltsín tæki þátt í
samningaumleitunum. Robert
Kotsjarjan, forseti Armeníu, kvaðst
samþykkur þeirri tillögu.
Nagomo-Karabakh er aðallega
byggt Armenum en er í Aserbaídsj-
an og sex ára stríði um héraðið lauk
árið 1994. Armenar hafa síðan haft
yfirráð yfir Karabakh og öðra hér-
aði á azersku landsvæði.
Kotsjaijan var áður leiðtogi Kara-
bakh og var kjörinn forseti Armeníu
Umdeildur ritari
Markmiðið með stofnun Samveld-
is sjálfstæðra ríkja, samtaka tólf af
fimmtán fyrrverandi sovétlýðveld-
um, var að stuðla að efnahagslegum
sammna aðildarríkjanna en lítill ár-
angur hefur orðið af starfi þess. Á
síðasta fundi samtakanna sætti
Jeltsín gagnrýni annarra leiðtoga,
sem kvörtuðu yfir því að lítið hefði
komið út úr starfi samtakanna og að
áhrif Rússa væm of mildl.
Borís Berezovskí var skipaður rit-
ari samtakanna og falið að efla starf-
semi þeirra á fundinum í
gær. Hálfu ári áður hafði
Jeltsín vikið Berezovskí frá
sem varaformanni Örygg-
isráðs Rússlands. Berezov-
skí er þó talinn hafa verið
áhrifamikill í Kreml
eftir brottvikninguna og
verið í nánum tengslum við
dóttur Jeltsíns, Tatjönu
Djatsjenko, og skrifstofu-
stjóra hans, Valentín
Júmashev.
Haft var eftir Jeltsín að hann
hefði búist við að sú ákvörðun að
skipa Berezovskí í embættið yrði
mjög umdeild þar sem ftjálslyndir
umbótasinnar í stjóminni og komm-
únistar á þinginu hafa haft hom í
síðu hans.
Berezovskí tekur við af ívan
Korotsjenja og ritaraskrifstofan
hefur verið í Minsk, höfuðborg
Hvíta-Rússlands. Haft var eftir Ber-
ezovskí að skrifstofan yrði ekki færð
en ekkert kom fram um hversu lengi
hann hygðist dvelja í Minsk.
Madeleine Albright í heimsókn í Kína vegna leiðtogafundar í júní
Áhersla á tengslin á nýrri öld
Peking. Reuters.
MADELEINE Albright, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði í
gær, að á fundi Bills Clintons
Bandaríkjaforseta með kínverskum
ráðamönnum í Peking í júní yrði
áherslan á framtíðarsamskipti ríkj-
anna en þau hafa lengi verið í
skugga blóðbaðsins á Tiananmen-
torgi 1989.
Albright lýsti þessu yfir á blaða-
mannafundi í Peking í gær og svar-
aði þannig spumingu um hvort
Bandaríkjastjóm hygðist aflétta
þeim refsiaðgerðum, sem hún greip
til eftir atburðina 1989. Verður
Clinton íyrstur Bandaríkjaforseta
til að fara til Kína frá þeim tíma og
í tilefni af því undirritaði Albright í
gær samninga um „beina símalínu“
milli Hvíta hússins og Zhongnan-
hai, aðseturs kínversku stjórnar-
innar í Peking.
Á frétta-
mannafundi
með Tang Ji-
axuan, utanrík-
isráðherra
Kína, kvaðst Al-
bright vona, að
vel gengi í við-
ræðum leiðtog-
anna um ýmis
mikilvæg mál,
til dæmis um
tilraunir til að
koma í veg íyrir
útbreiðslu ger-
eyðingarvopna
og mannrétt-
indi. Tang lýsti
ánægju sinni
með vaxandi og
Reuters
MADELEINE Albright, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, skálar við Tang Jiaxuan, utanríkisráð-
herra Kína, f Peking.
batnandi samskipti Bandaríkjanna
og Kína en sagði, að vissulega væri
ágreiningur um ýmislegt, til dæmis
Tævan.
Vi\ja ekki ræða um Tíbet
Þótt vel hafi farið á með Albright
og kínverskum ráðamönnum er bú-
ist við, að hún muni ræða við þá um
mál eins og Tíbet, trúfrelsi og sölu
Kínverja á eldflaugatækni til Irans.
Með Albright í för em Greg Craig,
sem hefur með málefni Tíbets að
gera í bandaríska utanríkisráðu-
neytinu, og John Shattuck aðstoð-
aratanríkisráðherra en hann fjallar
sérstaklega um mannréttindamál.
Era Kínverjar mjög óánægðir með,
að Craig skuli vera í fylgdarliðinu
og óvist er, að þeir samþykki að
eiga við hann viðræður.
ETA vill
læra af
N-Irum
SKÆRULIÐASAMTÖK Baska
(ETA) sögðu í yfirlýsingu í gær
að friðarsamkomulagið sem náð-
ist á N-írlandi um páskana gæti
innihaldið vísbendingar um
hvemig hægt sé að binda enda á
óöldina í Baskalandi. ETA seg-
ist horfa með velþóknun til þess
að friðarsamkomulagið á N-ír-
landi inniheldur heildarlausn og
að tekið sé tillit til allra þátta
deilunnar.
JOHN Prescott, aðstoðarfor-
sætisráðherra Bretlands,
undirritar Kyoto-
samkomulagið.
Kyoto-sam-
komulagið
undirritað
AÐILDARÞJÓÐIR Evrópu-
sambandsins (ESB) undirrituðu
í gær Kyoto-samkomulagið um
breytingar á loftslagi jarðar og
hvöttu Bandaríkin, sem menga
mest allra þjóða í heiminum, að
gera slíkt hið sama. ESB sam-
þykkir að minnka um 8% á
næstu 15 áram notkun efna sem
valda gróðurhúsáhrifum.
Málsokn Fær-
eyja fagnað
POUL Nyrup Rasmussen, for-
sætisráðherra Dana, segist
fagna málssókn færeysku lands-
stjómarinnar á hendur dönsk-
um stjómvöldum og Den
Danske Bank vegna Færeyja-
bankamálsins, að því er fram
kemur í Jyllandsposten í gær.
Rasmussen vill að vísu semja við
Færeyinga um lausn málsins en
telur ágætt formsins vegna að
málsóknin hafi verið lögð fram.
Dauðsföll
í Alsír
MÚSLIMSKIR uppreisnar-
menn í Alsír drápu 80 hermenn,
tóku 40 gísla og stálu miklu
magni af vopnum í nýlegri árás
á herstöð suður af Algeirsborg.
Mannfiillið er það hæsta í árás-
um uppreisnarmanna á herinn
síðan í mars 1993 þegar fleiri en
40 hermenn vora myrtir í árás á
svipuðum slóðum. Líkin hrann-
ast upp í Alsír og óstaðfestar
fregnir herma að fjöldi al-
mennra borgara hafi látist í ný-
legum árásum skæraliða.
Arangur í
Afganistan
NOKKUR árangur náðist í við-
ræðum stríðandi fylkinga í
Afganistan í gær þegar sam-
komulag náðist um tilnefningar í
samninganefnd sem ætlað er að
ræða hvernig koma megi á var-
anlegum friði í landinu. Óttast
hafði verið að mannaval í samn-
inganefndina myndi reynast erf-
iður þröskuldur en hann virðist
nú yfirstiginn.