Morgunblaðið - 30.04.1998, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1998 41'
Stórum hópi
láglaunafólks
verður úthýst
FYRIR Alþingi
liggur nú frumvarp til
laga um húsnæðismál
þar sem lagðar eru til
grundvallarbreytingar
á félagslega húsnæðis-
kerfinu. Ríkisstjórnin
hyggst keyra þetta
frumvarp í gegn fyrir
þinglok þrátt fyrir
harða andstöðu verka-
lýðshreyfingarinnai',
en félagslegt húsnæðis-
kerfí hefur verið bar-
áttumál hreyfíngarinn-
ar frá því á fyrstu ára-
tugum aldarinnar og er
það þeirri baráttu að
þakka að láglaunafólk
hefur getað eignast öruggt og gott
húsnæði á viðráðanlegu verði. Með
þessu frumvarpi verður stórum
hópi láglaunafólks hreinlega út-
hýst.
Frumvarpið gerir ráð fyrir því
að í stað 90% láns með niður-
greiddum vöxtum verði 65-70%
Þrátt fyrir fögur orð,
segir Rannveig Sigurð-
ardóttir, er ekkert sem
tryggir að ríki og sveit-
arfélög muni taka á sig
kostnað við niður-
greiðslu húsaleigu.
kostnaðar lánuð með markaðsvöxt-
um eins og nú er í húsbréfakerfinu.
Því til viðbótar verði þeim, sem
uppfylla ákveðin skilyrði sem enn
hafa ekki verið sett, gefínn kostur
á viðbótarláni fyrir 20-25% af
kostnaði sem einnig verður með
markaðsvöxtum, enda gert ráð fyr-
ir að íbúðarlánasjóður, sem stofna
á samkvæmt frumvarpinu, standi
undir sér. Frumvarpið gerir jafn-
framt ráð fyrir því að niðurgreiðsla
á húsnæðiskostnaði láglaunafólks
verði í gegnum vaxtabætm-. Vegna
hertra skilyrða verður einnig fjölda
fólks vísað út á leigumarkað án
þess að gengið hafi verið frá því að
nægilegt framboð á leiguhúsnæði á
viðráðanlegum kjörum sé tryggt.
ASÍ og BSRB hafa bent á að eitt
helsta einkenni frumvarpsins sé
hversu margt sé óljóst um það hús-
næðiskerfi sem verið er að koma á.
Einnig hafa samtökm bent á að
þættir sem hafa afgerandi áhrif á
kjör þeirra sem húsnæðiskerfið á
að þjóna séu afar ótryggir. Hér
verður einungis vikið að vaxtabóta-
kerfinu og niðurgreiðslu leigu-
kostnaðar.
Vaxtabótakerfinu ekki
treystandi
Ef taka á upp markaðsvexti á
lánum og flytja niðurgreiðslu hús-
næðiskostnaðar láglaunafólks yfir í
vaxtabótakerfið er ljóst að búa
verður þannig um hnútana að hægt
sé að treysta því að ekki verði
krukkað í það eins og gert hefur
verið ítrekað í þau átta ár sem
vaxtabótakerfið hefur verið við
lýði.
í efnahagslægðinni í upphafi
þessa áratugar voru gerðar árlegar
breytingar á vaxtabótakei-finu til
að draga úr útgjaldaaukningu rík-
issjóðs vegna vaxtabóta. Vaxta-
bótakerfið byggist á því að ef tekj-
ur húsnæðiskaupenda dragast
saman t.d. vegna samdi'áttar í hag-
kerfmu aukast vaxtabætur þeirra.
Það hefur í fór með sér að útgjöld
ríkissjóðs vegna vaxta-
bótakerfísins aukast
verulega. Reynslan
sýnir okkur að þá gríp-
ur ríkisvaldið inn í og
bréytir forsendum til
að spara útgjöld, því
tekjusamdrætti hjá
einstaklingum vegna
samdráttar í hagkerf-
inu fylgir einnig tekju-
samdráttur hjá rflds-
sjóði.
Ein leið til að skerða
vaxtabætur væri að
láta hámarksupphæð
þeirra ekki hækka í
takt við vísitölubreyt-
ingar en sú ákvörðun
er nú háð geðþóttaákvörðun við af-
gi-eiðslu fjárlaga ái' hvert. Reynsl-
an af þróun persónuafsláttar eftir
að honum var kippt úr sambandi
við vísitöluhækkanir er gott dæmi
um það sem gæti gerst með vaxta-
bætumar ef ekki fæst öruggari
trygging fyrir þeim áður en fram-
varpið verður samþykkt.
Leigumarkaðurinn getur
ekki tekið við fólkinu
Ljóst er að ef frumvarpið verður
óbreytt að lögum verður stóram
hluta þeiraa, sem hingað til hafa
getað keypt félagslega eignaríbúð,
vísað út á leigumarkað. Ástæðan er
í fyrsta lagi sú að ekki verða lengur
veitt 100% lán sem heimilt hefur
verið að veita til þeiraa sem eiga í
veralegum erfiðleikum við kaup á
íbúð ef um er að ræða sérstaklega
erfiðar fjölskyldu- eða fjárhagsað-
stæður og umsækjandi sýni fram á
greiðslugetu. Rök ráðherra fyrir
þessari breytingu era að margir
hafi lent í fjárhagserfiðleikum
vegna þessara lána. Ef litið er til
reynslu undanfarinna ára sést að
milli 67 og 75% þeirra sem fengið
hafa slík lán ráða við að kaupa íbúð
einmitt vegna þessa möguleika.
Þessi hópur verður nú að leita út á
leigumarkað en undanfarin ár hafa
um 170 manns fengið slík viðbótar-
lán.
Hin ástæðan fyrir því að vænta
má fjölgunar á leigumarkaði er að
allt bendir til að forsendur
greiðslumats verði þrengdar.
Greiðslumat í félagslega eignarí-
búðarkerfinu byggist nú á því að
greiðslubyrði vegna húsnæðislána
fari ekki yfir 28% af tekjum. Sam-
kvæmt frumvarpinu á að setja um
þetta nýjar reglur með hliðsjón af
tillögum starfshóps um nýtt
greiðslumat. Þessi reglugerð verð-
ur ekki sett fyrir afgreiðslu lag-
anna en ef tillögur starfshópsins
eiga að liggja þeim til grandvallar
er ljóst að kröfur um greiðslubyrði
verða hertar. Færri munu þá eiga
þess kost að kaupa íbúð og verður
leigumarkaðurinn þeiraa eina úr-
ræði.
Eins og er er mikill skortur á
leiguhúsnæði á viðráðanlegum
kjöram. Verði framvarpið að lög-
um mun því nýr og fjölmennur
hópm- leita út á leigumarkaðinn en
hvergi er í framvarpinu gengið frá
því hver eigi að standa undir niður-
greiðslu á leigukostnaði hans.
Niðurgreiðsla húsaleigukostnað-
ar getur farið fram, annars vegar
með húsaleigubótum, hins vegar
með niðurgreiðslu vaxta frá ríkinu.
Fram hefur komið að Samband ís-
lenskra sveitarfélaga vill taka upp
viðræður um breytt fjárhagsleg
samskipti við ríkið vegna þessa
frumvarps. Jafnframt kemur fram
í greinargerð með framvarpinu að
teknar verða upp viðræður við
Rannveig
Sigurðardóttir
Samband íslenskra sveitarfélag um
hvernig „sveitarfélögin komi nánar
að fjármögnun lána til leiguíbúða...
Gert er ráð fyrir að niðurstaða
þessara viðræðna liggi fyrir við
gildistöku þessara laga“. Báðir að-
ilar gera ráð fyrir að hinn borgi og
því ekki að undra að samkomulag
náist ekki milli aðila fyrir lögfest-
ingu framvarpsins, eins og gert er
ráð fyrir í greinargerðinni.
Nú hefur það gerst að félags-
málaráðheraa hefur lagt til í breyt-
ingartillögum við framvarpið að
skipuð verði nefnd skipuð fulltrú-
um ASÍ og BSRB, félagslegra
byggingaraðila, sveitarfélaga og
fjármálaráðherra til að „vinna út-
tekt á leigumarkaði hér á landi og
kanna þörf fyrir leiguíbúðir næstu
ár. Á grandvelli samstarfs þessara
aðila skal lögð fram framkvæmda-
áætlun sem framlög ríkisins og
sveitarfélaga skuli taka mið af í
framtíðinni". I þessu sambandi er
rétt að benda á að þrátt fyrir fögur
orð um framkvæmdaáætlun og
framlög ríkis og sveitarfélaga til
niðurgreiðslu húsaleigukostnaðar
er ekkert, hvorki í frumvai-pinu né
öðrum lögum, sem tryggir að ríki
eða sveitarfélög muni taka á sig
þennan kostnað.
Verkalýðshreyfingin fagnar því
að gera eigi úttekt á þörf á leigu-
húsnæði þótt hún telji að réttara
hefði verið að gera það áður en
framvarp, sem vísar stóram hópi
láglaunafólks út á leigumarkaðinn,
er samþykkt sem lög frá Aiþingi.
Höfundur er hagfræðingur BSRB.
Pokinn
SVO mælti Njarð-
víkurprestur í messu
19. aprfl sl. (leturbr.
era mínar).
„Það er einmitt
staðfesta sem hefur
verið svo mikið til
umræðu nú undan-
farna daga í fjölmiðl-
um. (Jú, og Spaug-
stofan tók upp málið.)
Kemur þá upp í hug-
ann umræðan um
Landsbankann. Sú
umræða er samt ekki
eingöngu í fjölmiðlun-
um heldur hvar sem
maður kemur meðal
fólks, allir era að
ræða þetta tiltekna mál. Ég hefi
heyrt mikið notað orð eins og
spilling sem að þarna hafi átt sér
stað, algjör sóun, segja sumir, og
fólki er brugðið og verður heitt af
reiði. Jú þetta er nú banki allra
landsmanna. Við eigum bankann
segir fólk. Einn bankastjóranna
hefur síðan verið að leigja út
leyfi í laxveiðiá sem liann sjálfur
liefur haft með að gera eða fjöl-
skyldan. Og svo þegar hann er
spurður um allt þetta, þá snýr
hann upp á sig. Engin iðrun. Jú,
hvernig er það ef að fleiri toppar í
þjóðfélaginu hafa nú gert eitthvað
þessu líkt? Lifum við kannski í
svona spilltu þjóðfélagi?"
Þegar sérann var inntur eftir
þessum ummælum í sjónvarpi 28.
aprfl mæltist honum
svo:
„Það sem að ég var
nú að ræða um í út-
varpspredikun núna
síðastliðinn sunnudag
var það sem að maður
er náttúralega að
heyra í þjóðfélaginu.
Fólk er að koma til
manns og ræða um
það sem að því finnst
og fólk er svekkt og
það sem að ég var
náttúralega fyrst og
fremst að segja í
minni predikun er
það að við verðum
náttúrulega að hlusta
á rödd fólksins í þjóðfélaginu. Ég
aftur var ekki að kveða upp neina
dóma í minni predikun og kvað
skýrt á um það að ef eitthvað sak-
næmt hefði gerst að þá yrðum við
náttúrulega, fólk í landinu, þá yrð-
um við að láta dómstóla um það að
kveða upp dóma og við mættum
ekki fara í neinar nornaveiðar.
Það er ekki hlutverk okkar og við
verðum náttúrulega líka að passa
okkur á því að vera heldur ekki of
dómhörð."
Af þessu má sjá að „sáluhjálp-
ari“ þessi notar alls ekki fleiri en
níu boðorð Guðs. Og nálægðin við
Völlinn gerir tungutakið svona lip-
urlegt.
Höfundur er fv. hankastjóri.
Sverrir
Hermannsson
Maður líttu þér nær
NÚ VIRÐIST sem
djöfulganginum gegn
írak sé að linna og
sannarlega tími til kom-
inn. Það er alveg með
ólíkindum moldviðrið
sem þyrlað hefur verið
upp vegna þessa.
Fremstir í flokki hafa
farið Bandaríkjamenn,
forystumenn þeiraa eru
linnulaust í fjölmiðlum,
maður kveikir ekki á
sjónvarpi, útvarpi eða
flettir dagblöðum án
þess að allt sé þar yfir-
fullt af þessum kónum.
Þeir berjast við að
tárast ekki vegna Sadd-
ams Husseins og
fólskuverka hans. Já, hann er ein-
ræðisheraa og hefur margt ljótt á
samviskunni, ekki skal því mót-
mælt, en drottinn minn dýri hvílíkir
hræsnarar. Þeir sem gagnrýna ein-
hvern eða eitthvað verða að hafa
efni á því, hafa hreinan skjöld eins
og það er stundum kallað og þá fer
nú heldur betur að kárna gamanið
fyrir Bandaríkjamenn. Gegnum tíð-
ina hafa miskunnarlausir einræðis-
herrar tröllriðið gervallri Ró-
mönsku Ameríku, mannréttindi fót-
um troðin og allur almenningur bú-
ið við afar bág kjör.
Bandaríkjamenn hafa með ráðum
og dáð stutt þessa skúrka enda átt
þarna mikilla hagsmuna að gæta,
hafa átt og eiga enn miklar eignir
og raka saman ógrynni fjár á sama
tíma og mikill meirihluti lands-
manna rétt nær að draga fram lífið.
Árum saman traðkaði Marcos á
löndum sínum á Filippseyjum,
tryggur rinur Bandaríkjanna.
Lengi vel fór lítið fyrir lýðræði eða
mannréttindum í S-Kóreu, stjórn-
endur þar sömuleiðis tryggir
Washingtonheraunum, Pakistan ná-
inn bandamaðm- þeirra Hvítahúss-
manna, Stjórnvöld þar ekki verið
þekkt fyrir lýðræðisást. Á Tævan
ríkti algert einræði áratugum sam-
an. Hvíti minnihlutinn í S-Afríku
stjórnaði landinu af mikill grimmd,
blökkumönnum að meirihluta sem
þeir litu á nánast sem skepnur.
Þessir þrælahaldarar voru dyggir
stuðningsmenn Bandaríkjanna. í
Kína, eins og allir rita nátturlega,
ríkir algert einræði
kommúnistanna, ‘ komi
menn saman og krefj-
ast mannréttinda sem
sjálfsögð þykja í hinum
vestræna heimi þá er
ekið yfir þá á skrið-
drekum, kínversku
kommúnistaófreskjurn-
ar réðust á Tíbet og
innhmuðu landið í ríki
sitt, ekki töluðu vest-
rænir leiðtogar þá né
síðar um viðskiptabann,
enn síður um að ráðast
á Kína, nei böðlarnir
njóta bestu viðskipta-
kjara í Bandaríkjunum.
Bandaríkjamenn
studdu gerspillta vald-
hafa S-Víetnams vel og lengi og
sendu svo þangað hundruð þúsunda
hermanna þegar þjóðin reis upp
gegn valdhöfum með tilheyrandi
tölum, beittu t.d. óspart hinum
skelfilegu Napalm-sprengju en allt
kom fyrir ekki, þeir lutu í lægra
haldi. Ekki má gleyma nánasta
bandamanni Bandaríkjamanna, Isr-
ael, þar ráða ferðinni einhverjir al-
verstu grimmdarseggir er um get-
ur, þeir byggðu upp ríki sitt með því
að tortíma því ríki er fyrir var,
sPalestínu, og er það nú hoifið af
landakortum og Palestínu-arabarn-
ir berjast nú vonlausri baráttu fyrir
seinustu landskikum sínum. Áhrifa-
miklir gyðingar hafa aldrei farið
leynt með áform sín. Josef Waitz
sagði t.d. þegar árið 1940: „Það
verður að vera ljóst að ekki er rúm
fyrir báðai' þjóðirnar í þessu landi.
Flytja verður alla araba burt til
nærliggjandi landa. Við megum
ekki skilja eitt einasta þorp eftir,
ekki einn einasta ættbálk.“ Dayan,
fyrrum landvarnarráðheraa ísraels,
saði meðal annars þegar hann
ávarpaði skólanema á sínum tíma:
„Byggð voru gyðingaþorp í stað ar-
abískra þorpa. Þið vitið ekki einu
sinni hvað þessi þorp hétu og lái ég
ykkur ekki þekkingarskortinn, ekki
bara þorpin sjálf era horfin heldur
era landafræðibækurnar ekki leng-
ur til.“ Svo mörg vora þau orð, allt
sem sagt á réttri leið.
Meðferð ísraels-dáta á þessu
fólki hefur verið og er svo hroðaleg
að æ fleiri eru farnir að líkja fram-
göngu þeirra rið framferði Gestapo
og SS-sveitanna eins og þær hög-
uðu sér verst í hemumdum löndum
seinni heimsstyrjaldarinnar. Neðar
í ómennskunni verður vart komist.
„Og ég skal hjálpa til að leiða þá aft-
ur sem frjálsa menn heim í land
þeiraa Palestínu, sem þið hafið rek-
ið þá frá eða kveljið þá í, þið læri-
sveinar hakakrossins, þið aular og
umskiptingar mannkynssögunnar
sem látið stjörnu Davíðs á fánum
ykkar breytast í hið bölvaða tákn,
með fjórum örmum sem þið viljið
ekki sjá þótt þið gangið götu þess.“
Þetta er kafli úr ávarpi eftir Erich
Fried.
Seint koma tárin út á bandarísk-*
Seint koma tárin út á
bandarískum ráða-
mönnum, segir Guðjón
Y. Guðmundsson,
vegna grimmilegra
örlaga Palestínu-
þjóðarinnar.
um ráðamönnum vegna grimmi-
legra örlaga Palestínuþjóðarinnar. j^.
Skyldi nokkur hafa trúað því fyrir
rúmri hálfri öld að gyðingar ættu
eftir að taka sér til fyrirmyndar
liðsmenn úr Gestapo og Waffen S.S.
Það er ömurlegt að sjá íslenska
ráðamenn rölta á eftir Wasington-
mönnum eins og þægir rakkar og
það á hverju sem gengur.
Hvað er það sem bannar svo auganu að sjá
og eyranu sannleik að heyra?
Hvort stafa ei óvættir okinu frá
sem andann í fangelsi keyra?
Hvað stoðar að eiga sér styrk og þor
ef stigið er öfúgt í blindni hvert spor? í*1
Svo orti stórskáldið Einar Bene-
diktsson.
Sjaldan eða aldrei hafa þessi orð
átt betur við en einmitt nú. Maður
líttu þér nær. Þeir í Washington
ættu að reyna að skilja hvað felst í
þessum orðum.
Höfundur er eftirlaunaþegi.
Guðjtín V.
Guðmundsson