Morgunblaðið - 06.08.1998, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIft
FIMMTUDAGUR 6. ÁGÚST 1998 31
Glæsileikur
PIERRE Morabia og Áshildur Haraldsdóttir.
TOMLIST
Lisilasaíni Kópavogs
SAMLEIKUR Á FLAUTU
OG PÍANÓ
Áshildur Haraldsdóttir og Pierre
Morabia fluttu tónverk eftir Mozart,
Fauré Albeniz, Roussei, Höller,
Debussy og Borne.
Þriðjudagurinn 4. ágúst, 1998.
TÓNLISTARSAGNFRÆÐIN GAR
hafa velt því fyrir sér, hversu það má
vera, að svo lítið er til af einleiks-
verkum fyrir flautu frá klassísk-róm-
antíska tímabilinu og benda á, að í
barokkinni hafi flautan verið mikið
notuð við gerð einleiksverka af ýmsu
tagi. Hjá Frökkum var flautan mjög
snemma í miklu uppáhaldi og frönsk
tónskáld hafa lagt henni til mörg frá-
bær einleiksverk. Þessar vinsældir
flautunnar hjá Frökkum eru ekki
síður undrunarefni margra. Mozart
var beðinn að semja einleiksverk
fyrir flautu, þegar hann sótti Frakka
heim og svo sem ráða má af sendi-
bréfum, var hann lítið hrifinn af
þeirri kvöð, að þurfa að semja ein-
leiksverk fyrii- flautu.
Tónleikar Áshildar hófust á flutn-
ingi fiðlusónötu K 301 eftir Mozart,
tveggja þátta sónötu í G-dór, er
hann samdi í Mannheim 1778 (22
ára) og er hún sú fyrsta í flokki fiðlu-
verka, sem útgefin voru í París,
númeruð op 1 og í raun önnur af
hinum raunverulegu fiðlusónötum
Mozarts, en K 296 er talin sú fyrsta,
þó meistarinn hafi þá verið búinn að
semja 22 fiðlusónötur, æskuverk,
sem ekki voru gefin út í heildarsafni
fiðluverka meistarans. Það er í K 296
og nefndri G-dúr sónötu (K 301), þar
sem sú venja, að hafa píanóið í aðal-
hlutverki en fiðluna til undirleiks,
var rofin og byrjað var að semja fyr-
ir þessi hljóðfæri að nokkru sem
jafningja.
Þrátt fyrir ágætan flutning Ás-
hildar og Morabia, „söng“ þessi
sónata ekki á flautuna, sem bæði
kemur til af því að tónsvið verksins
er ekki vel passandi fyrir hana og þvi
verður píanóið einum of tónfrekt
gangvart mjúkum lágtóni flautunn-
ar. Það var hins vegar í þremur fal-
legum verkum eftir Fauré og þó sér-
staklega í því síðasta, fantasíu, sem
er frábærlega vel samið „vitúósa-
verk“, að Áshildur fór á kostum í
glæsilegum og fagurhljómandi leik
sínum. Píanistinn lék einn verk eftir
Albeniz, sem nefnist Almeira og var
leikur hans vel útfærður en vantaði
þó þá skerpu í leik, sem ævintýra-
maðurinn Álbeniz var frægur fyrir.
Það er ekki hægt að sakast við
flytjendur þó verkið „flautuleikur"
MYNPLIST
Stöðlakot
RÝMISVERK
SONJA ELÍDÓTTIR
Opin daglega frá 14.00 til 18.00.
Til 9. ágúst.
ENGINN kippir sér upp við það
lengur þegar listamenn notfæra sér
framandi efni og taka til handar-
gagns fundna hluti við gerð verka
sinna. Það eru í raun engin tak-
mörk fyrir því hvaða efni, aðskota-
hluti og aðferðir listamenn nota í
listsköpun og engin ástæða til að
reyna að finna því einhver takmörk.
Þannig hefur Sonja Elídóttir, sem
sýnir í Stöðlakoti, gert rýmisverk
úr límbandi og bökunarpappír.
Notkun á framandi og óvæntum
efnum gerii- að verkum að efnið
sjálft, sem verkið er gert úr, verð-
ur mikilvægari þáttur í merkingu
verksins. Maður leitar að ástæðum
fyrir því að efnið er notað, sem
geta verið einhverjir sérstakir efn-
iseiginleikar, einhver menningar-
bundin, táknræn merking efnisins,
eða vegna þess að það gefur lista-
manninum kost á því að vinna á
einhvern sérstakan hátt, sem önn-
ur efni bjóða ekki upp á. Aftur á
móti er maður síður líklegur til að
spyrja sig að því af hvei'ju listmál-
ari notar olíu og striga, eða hvort
striginn skipti sköpum um merk-
ingu verksins.
Hin hliðin á þessu er sú að hand-
verkið verður ekki eins veigamikill
þáttur í gerð verksins og þegar not-
uð eru hefðbundin efni. Það er ekki
til nein sérstök list límbandsins, á
svipaðan hátt og talað er um mál-
aralistina, þar sem menn læra að
meta meðferð listamannsins á olíu-
litnum. Þegar óhefðbundin efni eru
notuð fer meðfei'ð þeiri'a eftir til-
gangi hverju sinni. Aðferðin sem
beitt er, eða „handverkið", fylgir
merkingu verksins, ef svo má segja.
Það er því ekki hægt að meta hvort
verk er vel eða illa gert, án þess
jafnframt að gera sér grein fyrir
(Joucurs de flute) efth' Roussel sé
ekki sérlega áhugverð tónlist, enda
hugsuð helst til gamansemda.
Moments Musicaux eftir þýska tón-
skáldið York Gerorg Höller (1944)
var eina nútímaverkið á efnis-
skránni, vel gert verk, með öllum
þeim leiktrykkum sem einkennt hafa
nútímatónlist, en öfugt við sem oft
hefur viljað vera raunin, féllu þau vel
að tónmáli verksins en stóðu ekki ein
og sér. Þarna var leikur beggja sér-
lega vel mótaður, einkum hjá pí-
anistanum. Þetta skemmtilega verk
og fantasían eftir Fauré voru viða-
mestu verk tónleikanna, því þó bæði
Syrinx og Síðdegi skógai'púkans eft-
h- Debussy sé afburða falleg tónlist,
er ekki tekist á um stóra hluti þar,
en leikur beggja var sérlega fallega
mótaður, þar sem fléttað er með
syngjandi fallegai’ tónlínur og blæ-
brigði.
Lokaverk tónleikanna vai'
„Fantasie Brillante" eftir Ferdinand
Le Bome, franskt tónskáld, er lærði
hjá Frack, Massenet, og Saint-
Saéns, Bome kompóneraði heilmikið
en er um þraut, gerðist hann tónlist-
argagnrýnandi! Fantasían er ótta-
legur samsetningur, þai' sem stund-
um er vitnað til stefja úr Carmen
eftir Bizet og ofin alls konar tilbrigði
yfir sum stefin, sem gefur flautleik-
aranum nokkur tækifæri til að sýna
fæmi sína. Þar gerði Áshildur svo
sannarlega og naut góðrar aðstoðar
Morabia. Það leikur ekki í lausu lofti,
að Áshildur er frábær flautuleikari
og að margt var mjög vel gert hjá
Morabia. Þar sem helst á reyndi,
varðandi tónlist, sem einhver veigur
var í, þ.e. í Fantasíunni eftir Faure
og verki Höllers, vai' flutningur í
heild sérlega glæsilegur.
því um hvað það er, eða hverju það
er að reyna að ná fram.
Þetta er fyrsta einkasýning
Sonju, en hún mun enn vera við
nám við Listaakademíuna í Oðins-
véum. Yfirskrift sýningarinnar er
„Ljósið kemur langt og mjótt“ og
Sonja kallar það rýmisverk úr lím-
bandi og bökunarpappír. Réttara
væri að kalla þetta innsetningu, því
það er unnið með tilliti til salanna
og notfærir sér allt íými þeirra.
Það er álitamál hvort eigi að líta á
innsetninguna sem eitt verk eða
tvö, því sýningarsalurinn í Stöðla-
koti er á tveimur hæðum, og á neðri
hæðinni er verk gert úr límbandi,
en bökunarpappír er notaður á efri
hæðinni. Ef þetta er eitt verk, þá
gengur það varla upp, því það er
engin sjónræn tenging milli sal-
anna. I báðum tilvikum er efnið
strengt frá lofti niður á gólf, á
reglulegan endurtekinn hátt. Lím-
bandsræmur eru einnig strengdar í
gluggakistunum á neðri salnum. I
báðum tilvikum er um að ræða efni
sem hleypir ljósi í gegnum sig og
hugsanlega má líta á límbandsræm-
urnar sem myndlíkingu ljóss.
Oneitanlega frekar langsótt líking,
sem manni hefði líklega ekki dottið
í hug nema vegna titilsins.
Sonja reynir að fá sem mest út úr
sem minnstu, en hún gengur of
langt, því það sem eftir er nær varla
að standa undir sér. Reglubundin,
samhverf foiTnskipanin virðist varla
viðeigandi í meðförum svo veik-
byggðs efnis. Að öllum líkindum
hentar Stöðlakot ekki fyrir sýning-
ar sem þessa, því húsnæðið hefur
svo sterkan karakter að það truflar
heildaráhrif innsetningarinnar. Sér-
staklega þegar um er að ræða mjög
fínlegt eða sparsamt verk þar sem
ekkert má út af bregða. Frelsið sem
óhefðbundin efni og frjálsleg með-
ferð þeirra gefur er vandmeðfarið.
Allir þættii' þurfa að vinna saman til
að skapa sannfærandi heild. Það
tekst ekki sem skyldi í þessu tilviki
og ekki tekst að skapa nógu sann-
færandi myndræna heild.
Gunnar J. Árnason
Kammersvelt
Kaupmanna"
hafnar í Nor-
ræna húsinn
K0BENHAVNS Kammerensemble
heldur tónleika föstudaginn 7. ágúst
kl. 20.30 í Norræna húsinu. Á efnis-
skránni nú eru verk eftir tónskáld
frá barokktímanum, G. Ph. Telem-
ann, Jacques Loeillet og J.H. Rom-
an, og nýsamin verk ungra tón-
skálda. Flutt verður verkið Potta-
seiður eftir Mist Þorkelsdóttur, sem
hún samdi 1997 fyrir Kammersveit-
ina að beiðni Steens Lindholms
semballeikara. Verkið var frumflutt í
Kaupmannahöfn í febrúar sl. og er
það nú flutt í fyrsta sinn á Islandi.
Ónnur verk eru Akvarel, samið 1994
efth' Erik Norby (1936) og Round
About Round Midnight, samið 1997
eftir John von Daler (1946).
Kobenhavns Kammerensemble
skipa: Hans Gammeltoft-Hansen,
flauta, Gert Herzberg, óbó, Wla-
dyslaw Marchwinski, víóla, Anders
0berg, selló, og Steen Lindholm,
semball.
Kobenhavns Kammerensemble
var stofnað fyrir tuttugu árum og
hefur haldið tónleika víða.
Kammersveitin hefur tvisvar áður
haldið tónleika á Islandi.
Aðgangur að tónleikunum er kr.
700 og gildir einnig að sýningunni
„Þeirra mál ei talar tunga“ í sýning-
arsölum Norræna hússins.
Kammersveitin verður einnig með
tónleika á Isafirði á laugardag og í
Akureyrarkirkju á sunnudag, 9.
ágúst, kl. 17.
MARTA G. Halldórsdóttir og
Orn Magnússon flytja norræna,
rómantíska sumartónlist í Kaffi-
leikhúsinu i kvöld.
Norræn sumar-
tónlist í Kaffi-
leikhúsinu
NÆSTU tónleikar í Sumartónleika-
röð Kaffileikhússins eru í kvöld,
fimmtudagskvöld 6. ágúst, en þá
flytja Marta G. Halldórsdóttir og
Orn Magnússon norræna, róman-
tíska sumai'tónlist.
Á efnisski'ánni eru m.a. lög eftir
Sigvalda Kaldalóns, Edvard Grieg,
Jean Sibelius og Atla Heimi Sveins-
son við ljóð Steingríms Thorsteins-
sonar, Höllu Eyjólfsdóttur, Henriks
Ibsens, H.C. Andersens, Látra-
Bjargar og fleiri.
Marta G. Halldórsdóttir stundaði
framhaldsnám við Tónlistarháskól-
ann í Miinchen um fimm ára skeið.
Hún hefur komið fram víða sem og
Orn, en hann stundaði framhalds-
nám í Manchester, Berlín og London
um sex ára skeið.
-----------------
Djass á Kaffi
Puccini
DJASSKVÖLD verður haldið á veit-
ingahúsinu Kaffi Puccini, Vitastíg
lOa, í kvöld, fimmtudagskvöld, kl.
22-23.30.
Það eru tónlistai'mennirnh' Björn
Thoroddsen, Sigurður Flosason og
Gunnar Hrafnsson sem leika.
-----------------
Söngleikur úr
sumarfríi
EFTIR sumarfrí snýr Carmen
Negra aftur á svið íslensku óper-
unnar. Sýningar eru á föstudags- og
laugardagskvöld og hefur sýningum
verið bætt við í ágúst og september.
Sú gamla
grípur til
sinna ráða
KVIKMYJVÐIR
Stjömubfó
HEIFT (,,HUSH“) ★
Leikstjóri og handritshöfundur
Jonathan Darby. Tónlist
Christopher Young. Kvikmynda-
tökustjóri Andrew Dunn.
Aðalleikendur Jessica Lang,
Gwyneth Paltrow, Janathon
Schaech, Nina Foch, Debi Mazar,
Hal Holbrook. 96 mín.
Bandarisk. TriStar. 1998.
DÁÐLEYSI, hugmyndaleysi,
vandræðagangur, vont handrit,
leikstjórn og leikur, einkenna
Heift, vita bragðlausa hrollvekju
af óhræsis-tengdamömmu tog-
anum. Helen (Gwyneth Paltrow)
og Jackson Baring (Jonathon
Schaech), ungir og sætir
elskendur, eru á leið til Mörthu,
móðir Jacksons. Hún býr ein á
stórbúi í Suðurríkjunum, maður
hennar látinn, sonurinn floginn
úr hreiðrinu. Þetta er fyrsti
fundur kvennanna og fer vel á
með þeim. Adam er ekki lengi í
paradís. Helen verður ófrísk, bú-
ið gengur illa, hjúin halda á
heimaslóðir, gifta sig eftir
nokki'ar hremmingar og sam-
búðin gengur illa eftir að á
sveitasetrið kemur. Martha er
greinilega að bi-ugga tengda-
dóttur sinni óheilnæm ráð, son-
urinn sér ekkert grunsamlegt en
Martha, kasólétt, finnur að snar-
an er að herðast um háls hennar.
Jackson verður að bregða sér af
bæ og þá ætlar sú gamla að gera
út um málin.
Það er því miður fátt að segja
á jákvæðum nótum um þessa
dellu. Hún er fyrirsjáanleg í
þeim atriðum sem eiga að koma
á óvart. Rökleysurnar stingandi
(sem dæmi skilst manni að
Jackson sé að halda í langa ferð
undir lokin, enda þarf hann að
gista. Hann er hins vegar kom-
inn til baka á svipstundu er hon-
um skilst að ekki sé allt með
felldu á búgarðinum). Persón-
urnar eru allar ótrúlega þunnar
og ólíklegar og gjalda leikararn-
ir þess í ofanálag við getuleysi og
vonda leikstjórn. Það er með
ólíkindum að sjá jafn bráðflinka
leikkonu og Jessicu Lang í svo
slöku formi að hún er bókstaf-
lega ómöguleg. Vissulega er rull-
an slæm, persónan óaðlaðandi og
illa upp byggð, en leikur hennar
er gjörsamlega út í bláinn. Það
hlýtur að vera ætlunarverk leik-
stjórans, nýgræðingsins Darbys,
að hún muldrar flest í barminn.
Stundum með suðurríkjahreim,
stundum ekki. Svipbrigðalaus að
mestu, að undanskildu lágsigldu
lokaatriðinu. Aukinheldur er
Lang gjörsamlega misráðin í
hlutverkið, alltof ung og flott til
að passa í hlutverk miðaldra,
geggjaðs kvenskratta. Paltrow
er fínleg og brothætt, og hlut-
verkið býður upp á það. En fyrr
má nú aldeilis fyrr vera. Hún
lufsast í hlutlausum í gegnum
myndina í voðalegu hlutverki
reyndar, en þessi fagra leikkona
er ótrúlega mistæk. Hún stóð sig
með miklum ágætum í Emmu,
og Great Expectations ekki ýkja
merkilegri mynd. Afleit í The
Pallbearer. Um aðalkarlpening
myndarinnar, Schaech, er fátt að
segja. Dúllulegur og dauðyflis-
legur. Eins og ekki sé nóg fyrir
af súkkulaðidrengjum í
Hollywood. Eina manneskjan
með eitthvað blóðrennsli er Nina
Foch sem amman, enda sú eina
sem fær þolanlegar línur. Tíma-
sóun.
Sæbjörn Valdimarsson
Jón Ásgeirsson
Límband og ljós
í Stöðlakoti