Morgunblaðið - 08.08.1998, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1998 29
AÐSENDAR GREINAR
Gera þarf faglega
könnun af hlut-
lausum aðilum
Hrafn
Sæmundsson
NU LIÐUR að alda-
mótum. Á þessum
tímamótum ættu Is-
lendingar meðal ann-
ars að svara þeirri
spurningu, hvort koma
eigi málum aldraðra í
það horf sem sæmir
siðmenntuðu þjóðfélagi
eða hvort halda á
áfram að tala og tala án
þess að nokkrar grund-
vallarbreytingar verði
gerðar.
Það þarf hugrekki til
að takast á við þetta
verkefni. Meðal annars
vegna þess að ef taka á
raunhæft á málunum
þarf að viðurkenna óþægilegar
staðreyndir úr fortíð og nútíð. Tök-
um hér dæmi um einn þátt þessa
máls.
í nútímaþjóðfélagi verður stór
hluti aldraðs fólks að eignast nýtt
„heimili", sem rekið er af öðrum en
fólkinu sjálfu, það er að segja af
opinberum eða hálfopinberum aðil-
um. Hér er ekki átt við sjúkra-
stofnanir og sjúkt gamalt fólk,
heldur fólk sem getur ekki búið eitt
heima hjá sér lengur af ýmsum
ástæðum. Meðal annars vegna
breyttra þjóðfélagshátta. Þetta
fólk hefur oft á tíðum sæmilega eða
góða andlega heilsu. Þetta fólk fer
á elliheimili og aðra staði þar sem
fólk eignast nýtt heimili um lengri
eða skemmri tíma. Og það eru
raunar ekki einusinni allir sem
komast á þessi nýju „heimili" með
góðu móti - en það er önnur saga.
Þennan þátt í aðbúnaði gamals
fólks þarf að endurskoða frá
grunni. Það þarf í fyrsta lagi að fá
hlutlausan aðila til að komast að
því, nákvæmlega, hvar gamalt fólk
er staðsett og á hvaða forsendum.
Ekki bara á hefðbundnum elliheim-
ilum heldur alls staðar annars stað-
ar þar sem opinberir aðilar koma
að heimilishaldinu á einhvern hátt.
Þegar búið er að „kortleggja"
gamla fólkið þannig þarf að gera
aðra faglega könnun af hutlausum
aðilum um það hvaða þjónustu
þetta aldraða fólk fær á þessumn
opinberu eða hálfopinberu heimil-
um sínum.
Það þarf að gera nákvæma
könnun á þeirri þjónustu sem hver
einstaklingur fær. Hvaða sértæku
þjónustu fær hver einstaklingur
miðað við félagslegar óskir hans og
þarfir hans? Hvaða umhverfi er
honum búið á nýju heimili? Hvaða
húsakost býr hann við? O.s.fW.
Ef það kemur í Ijós að gamalt
fólk fær sértæka þjónustu að því
marki að hverjum einstaklingi sé
gert kleift að lifa eins frjóu lífi og
heilsa hans og þarfir leyfa, þá eig-
um við að hrópa húrra.
Ef það hinsvegar kemur í ljós að
litið sé á gamalt fólk sem einsleitan
hóp, sem raunverulega er settur í
„geymslu" síðustu æviár sín og að
þetta fólk sé raunverulega hluti af
„rekstri" sem miðaður er við „hag-
kvæmustu“ útkomu á reikningun-
um og lítið af nútíma félagslegri
þekkingu sé nýtt til að mæta mis-
munandi þörfum einstaklinganna,
þá eigum við að hafa manndóm til
að viðurkenna þær staðreyndir.
Og ef það kemur í
ljós að gamalt fólk er
enn flutt „hreppaflutn-
ingum“, einhversstaðar
(um aldamótin 2000),
að því sé stundum hol-
að niður á stöðum sem
meira að segja era ekki
ætlaðir „frísku“ fólki,
þá eigum við að viður-
kenna þær staðreyndir
og birta þær opinber-
lega til að hægt sé að
taka pólitískar og sið-
fræðilegar ákvarðanir
um úrlausnir.
Margt af því fólki
sem býr á elliheimilum
skilur sjálft mætavel
hvað hér er verið að tala um. Þetta
fólk kemur úr öllum áttum og úr
ólíku umhverfi. Og félagslegar
þarfir þess eru mismunandi. Þetta
fólk gengur kannski ekki allt lík-
amlega heilt til skógar, en það hef-
í siðmenntuðu sam-
félagi, segir Hrafn
Sæmundsson, þarf að
veita öllu öldruðu fólki
skilyrði til góðs og
innihaldsríks lífs.
ur oftar en hitt mikið andlegt þrek
og margvíslega möguleika til að
lifa frjóu h'fi og njóta þess.
Auðvitað fara flestir halloka fyr-
ir elli kellingu að lokum. En í sið-
menntuðu þjóðfélagi á að veita öllu
öldruðu fólki sömu skilyrði. og
tækifæri til góðs og innihaldsríks
lífs og öðram þjóðfélagshópum í
landinu, en ekki henda því eins og
brannum eldspýtum þegar ekki er
lengur hægt að taka þátt í hinum
hefðbundna hagvexti.
Höfundur er fulltrúi.
Eigum við ekki
nota jafnlangan
ÁRIÐ 1799 komu
Frakkar sér saman um
að nota allir sömu mæli-
eininguna þegar mæla
skyldi vegalengdir og
kölluðu þeir þessa mæli-
einingu metra. Fram að
þeim tíma höfðu lengd-
armælingar verið nokk-
uð á reiki, enda þumlar
manna mislangh'. Árið
1907 var metrakerfið
lögleitt á Islandi. Svo
virðist sem Inter-
netheimurinn á Islandi
standi að sumu leyti í
sömu sporam og mæl-
ingamenn Frakka gerðu
íýrir árið 1799. Þettá
endúrspeglast vel í deil-
um aðstandenda netmiðla Morgun-
blaðsins og DV; Mbl.is og Visir.is. I
eigin augum heyja þessir miðlar nú
harða baráttu um undirtökin í inn-
lendri fréttaþjónustu á Internetinu,
eða svo má í það minnsta skilja á
deilum þeirra undanfarið. Hér er þó
að mörgu að hyggja.
Túlkun neyslukönnunar sem Fé-
lagsvísindastofnun Háskóla Islands
gerði fyrir fjölmiðlana í sumar og
birt var fyrir skemmstu hefur m.a.
orðið aðstandendum umræddra net-
miðla að deiluefni.: „Fleiri skoða
fréttavef Morgunblaðsins en Vísi“
var fyrirsögn fréttar í Morgunblað-
inu 19. júlí. I fréttinni sjálfri er síðan
vitnað til könnunar Félagsvísinda-
stofnunar og könnunar sem Mbl.is
fékk Gallup til að gera fyrir sig.
Gallup-könnunin sem gerð var
fyrir Mbl.is er meingölluð að því
leytinu til að þar eru Netverjar að-
eins spurðir hvort þeir noti frétta-
vefi Morgunblaðsins eða DV. Ekki
er spurt um notkun Netverja á
fréttavefjum Textavarpsins eða
Fjölnetsins, sem um það bil þriðj-
ungur þeirra segist þó heimsækja
skv. könnun Félagsvísindastofnun-
ar. Þessu má líkja við það að í könn-
un á bensínkaupum landsmanna sé
spurt: „Hvort kaupir þú bensín af
Essó eða OLIS?“ Svörin yrðu síðan
túlkuð á þann hátt að Essó hefði t.d.
55% markaðshlutdeild en OLÍS
45%. Skeljungs yrði ekki að neinu
getið.
Ágúst
Tómasson
„Það er auðvitað hálf-
vandræðalegt fyrir
Morgunblaðið að í stað
þess að herða sig í sam-
keppninni, þegar kemur
í ljós í sameiginlegri
könnun miðlanna að
vefur blaðsins er ekki
að ná markmiðum sín-
um, er brugðist við með
því að kaupa eigin
könnun þar sem spurn-
ingarnar era villandi og
í raun óskiljanlegar."
sagði Ásgeir Friðgeirs-
son, forstöðumaður Vis-
ir.is, m.a. í DV 20. júlí,
þegar hann gerði at-
hugasemdir við frétt
Morgunblaðsins.
Eins og fram hefur komið eru Vis-
ir.is og Mbl.is síður en svo einir um
hituna í fréttaþjónustu á íslensku á
Internetinu. Fjolnet.is og Texta-
varp.is eru þar einnig. Reyndar er
Visir.is og Mbl.is eru
síður en svo einir um
hituna í fréttaþjónustu
á íslensku á Inter-
---------------------?--------
netinu, segir Agúst
Tómasson, Fjölnet.is
og Textavarp.is
eru þar einnig.
Textavarp.is fyrsta opna íslenska
fréttaþjónustan á Netinu og Fjol-
net.is kom næst fram á sviðið.
Eins og fram kemur í deilum
Mbl.is og DV.is er ekki svo ýkja mik-
ill munur á heimsóknum á vefi þeirra
skv. könnun Félagsvísindastofnunar.
12,4% svara spurningunni: „Heim-
sækh' því Visir.is" játandi, 11,1%
svarar spurningunni: „Lest þú
fréttavef Mbl.is“ játandi. 8,2% að-
spurðra svara spurningunni „Skoðar
þú Textavarp RÚV á Internetinu"
játandi. 4,7% svara spurningu Is-
landia: „Heimsækir þú fréttavef Is-
landia á Internetinu" játandi.
Ymsum vandkvæðum er bundið
öll að
metra?
að telja heimsóknir á einstakar
heimasíður á Netinu svo vit sé í.
Tvær aðferðir eru einkum notaðar.
Annaðhvort eru taldar „fyrirspum-
ir“, svokölluð „hit“, eða þá „notenda-
lotur“ („user sessions“). Þegar fyrir-
spurnir eru taldar mælist hver og
ein heimsókn yfirleitt oftar en einu
sinni, allt eftir því hversu margir
hlutir (myndir/rammar) eru á síð-
unni. Við talningu á notendalotum
(„user sessions") er annarri aðferð
beitt. Þar er hvert byrjað samband
talið sem ein heimsókn, og henni
gefinn ákveðinn tími. Komi önnur
„heimsókn" úr númeri sömu inter-
netþjónustu innan tímamarkanna
telst hún ekki ný heimsókn. I stuttu
máli þá oftelur fyi-irspurna-aðferðin
heimsóknirnar, en notendalotu-að-
ferðin vantelur þær. Fróðlegt væri í
þessu samhengi að vita hvaða aðferð
Mbl.is ætlar að nota þegar það verð-
launar milljónasta gest sinn með ut-
anlandsferð.
Undirritaður sér ekki ástæðu til
að blanda sér í deilur Mbl.is og Vis-
ir.is að öðru leyti en því að árétta
það að Mbl.is og Visir.is eru ekki ein
um hituna á Internetmarkaðinum,
þar eru Textavarp.is og Fjolnet.is
einnig fyt'h'. Þá er ekki úr vegi að
benda á þau fornu sannindi að sam-
eiginlegur mælikvarði, sem full sátt
er um, er nauðsynlegur öllum sam-
anburði, ef markmiðið er á annað
borð að komast að vitrænum niður-
stöðum.
Að lokum er vert að geta þess að
DV er ekki lengur næstmest lesna
• „dagblað" landsins heldur Texta-
varpið, samkvæmt fjölmiðlahluta
neyslukönnunar Félagsvísindastofn-
unar. I könnuninni kemur fram að
30,3% landemanna (rúmlega 60.000
manns) lesa Textavarp Sjónvarpsins
daglega og 11,2% (rúmlega 22.000
manns) lesa það 4-6 sinnum í viku.
Til samanburðar segjast 27,7%
landsmanna lesa DV 5-6 sinnum í
viku, eða ívið færri en lesa Texta-
varpið á degi hverjum. Morgunblað-
ið heldur enn forystu sinni í þessum
samanburði, en 48,1% segist lesa
það 5-6 sinnum í viku.
Höfundur er forstöðumaður
Textavarps Sjónvarpsins.