Morgunblaðið - 13.11.1998, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
PLO mótmælir útboði á smíði húsa handa gyðingum í A-Jerúsalem
Saka Israela um brot
á friðarsamninarum
lem. Reuters. ^ ■■ *
Jerúsalem. Reuters.
STJÓRN ísraels bauð í gær út smíði
1.025 íbúða í umdeildu hverfi gyð-
inga í Austur-Jerúsalem daginn eftir
að hafa staðfest samninginn um
frekari brottflutning ísraelskra her-
sveita frá Vesturbakkanum með
nokkrum fyrirvörum. Frelsissamtök
Palestínumanna (PLO) mótmæltu
útboðinu harðlega og sögðu það
ganga í berhögg við friðarsamninga
þeirra við ísraela.
Hassan Asfour, samningamaður
Palestínumanna, sagði að útboðið
sýndi að Benjamin Netanyahu, for-
sætisráðherra Israels, legði meiri
áherslu á að sefa íbúa gyðingabyggð-
anna á hernumdu svæðunum og
hægrisinnaða andstæðinga friðar-
samninganna en að standa við skuld-
bindingar sínar í nýja samningnum.
Ehud Barak, leiðtogi Verka-
mannaflokksins, sagði að útboðið
hefði komið á slæmum tíma og virt-
ist vera „pólitískar sárabætur til ráð-
herra í stjóminni sem eru andvigir
samningnum".
Stjómin birti auglýsingu í dag-
blaði í gær þar sem hún óskaði eftir
tilboðum frá verktökum vegna smíði
húsa í Har Homa, sem nefnist Jabal
Abu Ghneim á arabísku. Jarðvegs-
framkvæmdir hófust á staðnum í
mars 1997 og þær leiddu til 19 mán-
aða þráteflis í friðarumleitunum
Israela og Palestínumanna, sem lauk
ekki fyrr en nýi samningurinn var
undirritaður í Washington fyrir
mánuði.
PLO hvatti íbúa Austur-Jer-
úsalem til að sniðganga borgar-
stjórnarkosningar, sem fram fóra í
Jerúsalem á þriðjudag, en Likud-
maðurinn Ehud Olmert var þá end-
urkjörinn borgarstjóri með 61,4% at-
kvæðanna. Olmert hefur þótt ganga
jafnvel harðar fram en Netanyahu í
þeirri viðleitni að treysta tök Israela
á borginni.
Utanríkisstefna Kínverja kynnt
Deilur ríkja verði
ekki leystar með
hótunum um hernað
WANG Yingfan, varautanríkisráð-
herra Kína, hélt í gær fyrirlestur um
utanríkisstefnu Kínverja í Norræna
húsinu á vegum
alþj óðamálastofn-
unar Háskóla Is-
lands. Hann sagði
að kínverska
stjórnin legði
megináherslu á
að standa vörð
um fullveldi Kína
og stuðla að var-
anlegum friði,
hótunum um hernaðaraðgerðir. Kín-
verjar hefðu aldrei þröngvað hug-
sjónum sínum upp á aðra og ætluð-
ust til þess að aðrar þjóðir reyndu
ekki að þröngva eigin hugmynda-
fræði eða þjóðskipulagi upp á þá.
„Kínverska stjórnin framfylgir
óháðri utanríkisstefnu og megin-
mai'kmið hennar verður alltaf að
standa vörð um fullveldi Kína og
hagsmuni kínversku þjóðarinnar.“
Reuters
Leigubáta-
stjórar í
verkfalli
GONDÓLARÆÐARI siglir fram
hjá flota leigubáta, sem tepptu
umferð um nokkur síki Feneyja
í gær. Voru skipstjórarnir í
samúðarverkfalli með leigubíl-
stjórum í Róm. Efnt var til verk-
fallsins, sem lauk reyndar í gær,
vegna fyrirætlana yfíi-valda um
að gefa leigubílaakstur frjálsan.
Vildu leigubátasljórarnir leggja
áherslu á kröfur sínar um
óbreytt fyrirkomulag með mót-
mælunum í Feneyjum.
Lafontaine
til Brussel?
Bonn, París, Brussel. Reuters.
TALSMENN
Gerhards
Schröders,
kanslara Þýska-
lands, sögðu í
gær ekkert til í
þeim fréttum að
þýsk stjórnvöld
beittu sér nú
mjög fyrir því að
Þjóðverji tæki
við stöðu forseta
framkvæinda-
stjórnar Evrópu-
sambandsins árið
2000. Voru uppi
háværar getgát-
ur um það að
fjármálaráðherr-
ann Oskar
Lafontaine hygði
á flutning til
Brussel en tals-
maður Schröders
sagði þær fregn-
ir „fáránlegar
vangaveltur.“
Þýsk dagblöð
greindu frá því í
gær að franskir og þýskir emb-
ættismenn hefðu nýlega rætt sam-
an um þann möguleika að sljórn-
völd landanna tveggja kæmu sér
saman um tilnefningu í embættið
og bar nafn Lafontaine fljótlega á
góma í því samhandi. Gætu
Frakkar að öllum líkindum vel
sætt sig við Lafontaine enda talar
hann frönsku og þekkir vel til
Iands og þjóðar.
Væri tilnefningin hluti af til-
raunum flokka sósíalista og jafn-
aðarmanna, sem nú halda um
stjórnartaumana í þrettán af
fímmtán aldildarlöndum ESB, til
ýrkt'k*
EVROPA%
Reuters
Oskar Lafontaine
að auka hlut-
deild sína í
æðstu valdastöð-
um ESB. Þeirri
spurningu var
hins vegar
ósvaraði í gær
hvers vegna
Lafontaine, sem
ekki tók við
embætti fjár-
málaráðherra í
Þýskalandi fyrr
en í síðustu viku,
ætti strax að
vera farinn að
liugsa sér til
hreyfíngs.
Jacques Sant-
er, núverandi
forseti fram-
kvæmdastj ór nar
ESB, hefur lýst
því yfir að hann
vilji gjarnan
starfa áfram
þegar núverandi
kjörtímabili hans
lýkur. Líkur eru
hins vegar taldar á að honum
verði velt úr sessi enda kemur
hann úr röðum mið-hægriflokks
kristilegra demóki-ata í Lúxem-
borg. Hefur Romano Prodi, fyrr-
verandi forsætisráðherra Italiu,
verið nefndur til sögunnar sem
líklegur arftaki Santers.
Sjálfur gerði Lafontaine lítið úr
vangaveltum þessum í gær.
„Orðrómur er aldrei neitt nema
orðrómur og getgátur. Stað-
reyndin er sú að ég hef áhuga á
starfi Jóhannesar Páls páfa - þið
ættuð að segja lesendum ykkar
frá því.“
Vill ná líkum
upp úr Estonia
Stokkhólmi. Reuters.
HÁLFOPINBER nefnd í Svíþjóð
hefur lagt tO, að reynt verði að ná
upp líkum þeirra, sem fórast með
ferjunni Estonia í Eystrasalti 1994.
Með ferjunni fórast 852 menn og
hafa lík 757 þeirra ekki fundist. Talið
er, að þau séu flest enn um borð í
skipinu. Aðeins 95 komust lifandi af í
þessu mesta sjóslysi í Evrópu frá
stríðslokum. Liggur skipið á um 100
metra dýpi.
Ættingjar hinna látnu voru mjög
óánægðir með þá ákvörðun sænsku
stjórnarinnar 1994 að reyna ekki að
ná líkunum upp en hafa nú fagnað
niðurstöðu nefndarinnar. Er hún til
athugunar hjá ríkisstjórninni.
Það verður mikið og erfitt verk að
ná líkunum upp og ólíklegt að unnt
verði að bera kennsl á þau öll. Yrðu
þau þá grafín saman í einni gröf að
sögn formanns nefndarinnar.
WANG Yingfan
stöðugleika og hagsæld í heiminum.
Wang sagði að ekki yrði auðvelt að
koma í veg fyrir stíðsátök og tryggja
varanlegan frið og hagsæld. Heims-
byggðin stæði frammi fyrir mjög erf-
iðum úrlausnarefnum, svo sem efna-
hagskreppu í Asíuríkjunum.
Hann kvaðst vongóður um að ríkj-
um heims tækist að binda enda á
kreppuna og sagði að kínverska
stjómin hefði lagt sitt af mörkum til
þess. Kínveijar hefðu veitt andvirði
rúmra 300 milljarða króna í aðstoð
við nágrannaríkin og hvergi hvikað
frá þeirri stefnu að fella ekki gengi
gjaldmiðOs síns, yuansins, þótt hún
hefði kostað þá sjálfa miklar fórnir.
Ekkert, eitt ríki hafi
drottnunarvald
Varautanríkisráðherrann sagði að
ánægjuleg þróun hefði orðið í heims-
málunum á síðustu árum í þá átt að
draga úr áhrifum fárra ríkja eða
ríkjabandalaga. Kínverska stjórnin
legði áherslu á að ekkert eitt ríki eða
bandalag ætti að hafa drottnunar-
vald í heiminum og að öll ríki, þ.á m.
Island, ættu að geta haft áhrif á
framvindu heimsmálanna.
Wang sagði að kínverska stjórnin
styddi sjálfsákvörðunarrétt þjóða og
vildi að deilur milli ríkja yrðu leystar
með friðsamlegum hætti, ekki með
Metnaður í starfi ráðsins
Ósló. Morgunblaðið.
„NORÐURLANDARÁÐ ætlar sér að gefa tón-
inn og hafa framkvæðið,“ segir Berglind Ásgeirs-
dóttir, framkvæmdastjóri skrifstofu Norður-
landaráðs í Kaupmannahöfn, þegar hún er innt
eftir hlutverki ráðsins. í gær lauk þingi þess í
Osló. Við þinglok í gær var kosinn nýr forseti
ráðsins, Gun Hellsvik þingmaður sænska Hægri-
flokksins og fyrrverandi dómsmálaráðherra.
Hún sagði í ávarpi í gær að Norðurlandaráð væri
brúin milli Evrópusambandsins og Rússlands.
Berglind bendii- á að minnt hafi verið á að fyrir
fimm árum hafi verið komið nokkurt holhljóð í
umræður á Norðurlandaráðsþingi. „Umræðurn-
ar nú sýna að það er metnaður í starfi ráðsins.
Hér era nánast engin mál til umræðu, sem ekki
hafa alþjóðlega skírskotun. Að þessu leyti hefur
orðið bylting innan írá í starfsemi ráðsins undan-
farin ár.“ Sem dæmi bendir Berglind á umræður
um alþjóðlegt samkomulag um fjárfestingar.
Sem dæmi um hvernig ráðið geti verið með í að
gefa tóninn á vettvangi utan Norðurlanda bendir
Berglind á umræður þingsins um neytendamál.
„Sú umræða endurspeglar glögglega að málefni
neytenda era miklu ofar á blaði hjá okkur en í
Evrópusambandinu. Á þessum vettvangi getum
við beitt okkur fyrir að koma þessum norrænu
áherslum áfram innan ESB.“
Á þinginu fóru fram hörkuumræður um vam-
ar- og öryggismál og í fyrsta skipti fundaði for-
Berglind Ásgeirsdóttir, fram-
kvæmdastjóri skrifstofu Norð-
urlandaráðs segir byltingu
hafa orðið á starfsemi ráðsins
á síðustu árum.
sætisnefnd ráðsins með nomænu utanríkisráð-
herranum. Berglind segir ljóst að þetta samstarf
muni þróast og talað hefur verið um að koma upp
formlegri ráðherranefnd í utanríkismálum.
fslendingar móti menningarsamstarfið
Fjárlög Norðurlandaráðs hljóða upp á um 7,5
milljarða íslenskra króna. Um helmingur þess
fjár fer í mennta-, menningar- og rannsóknar-
mál. „Það kom fram á þinginu að þar mætti vera
meiri metnaður, fyrst svo miklir fjármunir fara
til þessara mála,“ segii’ Berglind.
Á þinginu var samþykkt rammaáætlun um
samstarf á þessu sviði, en það mun koma í hlut
Islendinga, sem fara með formennskuna í Norð-
urlandasamstarfinu næsta árið, að móta inni-
haldið. „Tungumálasapstarf var einnig til um-
ræðu og þar þurfa Islendingar að leggja sig
fram við að uppfylla væntingar þingsins.“
„Þingið á að leggja línurnar fram á við,“ segir
Berghnd. Liður í því er að Norðurlandaráð hefur
verið ötult við að skapa nýjan vettvang í tengsl-
um við Norðurlöndin. „Að frumkvæði Halldórs
Ásgrímssonar utanríkisráðherra voru lögð drög
að Heimskautsráðinu. Norðurlandaráð hefur
undirbúið og er í raun skrifstofa fyrir þing-
mannasamstarf Eystrasaltsríkjanna. Nú erum
við að leggja di'ögin að Barentsþingmannasam-
starfi. Ráðið hefur því verið driffjöðrin í að skapa
nýjan vettvang allt í kringum okkur.“
Berglind bendir á að mikilvægi þessa verði
seint ofmetið, til dæmis með það í huga að þegar
ESB stækki muni svæðasamstarfið þar verða æ
mikilvægara. Dæmi um starf í þessa veruna er að
í febrúar 1999 stendur Norðurlandaráð fyrir ráð-
stefnu ásamt þingmannasamtökum Eystrasalts-
ríkjanna, þar sem þingmenn og ráðhemar munu
ræða norræna vídd ESB, öryggi við Eystrasaltið
og baráttu gegn skipulagðri glæpastarfsemi.
Annað framtak ráðsins er ráðstefna í Stokk-
hólmi 7.-8. desember um málefni bama í Eystr-
saltslöndunum og nærsvæðunum. Hún verður í
samstarfi við Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna og
verður Vigdís Finnbogadóttir, fyi'rverandi for-
seti, ráðstefnustjóri. „Ráðstefnan er gott dæmi
um að Norðurlandaráð talar ekki aðeins, heldur
framkvæmh' líka. Það er pólitískt torg, sem nýt-
ist fleiram en Norðurlandabúum."