Morgunblaðið - 13.11.1998, Blaðsíða 56

56 FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ANNA
ÞÓRHALLSDÓTTIR
+ Anna Þórhalls-
dóttir söngkona
fæddist á Höfn í
Hornafirði 27. sept-
ember 1904. Hún
lést á Hrafnistu í
Reykjavík 5. nóv-
ember síðastliðinn á
95. aldursári. Anna
var áður til heimilis
á Birkimel 8b,
Reykjavík. Anna
var næstelst átta
^ barna þeirra hjóna,
Ingibjargar Frið-
geirsdóttur frá
Garði í Fnjóskadal,
f. 1873, d. 1934, og Þórhalls
Danielssonar kaupmanns og út-
gerðarmanns á Höfn í Horna-
firði, f. á Hafursá á Völlum
1873, d. 196L Börn þeirra hjóna
og systkini Önnu eru: 1) Geir, f.
1902, fór 1926 til Kanada og bjó
þar alla sína ævi, ókvæntur.
Hann lést árið 1974. 2) Olga
Ágústa Margrét, f. 1903, d.
1963, gift Kristjáni Þorgeiri
Jakobssyni lögfræðingi, f. 1900,
d. 1942. 3) Anna Guðrún, f.
1904, d. 5.11. 1998, ógift, fóstur-
dóttir hennar er Jóhanna Gerð-
ur Kristjánsdóttir, dóttir Olgu
og Kristjáns. 4) Ásta Sigríður, f.
1907, d. 1983, gift Guðmundi
Gíslasyni stórkaupmanni, f.
1903, d. 1983. 5) Bertha Þóra
Bína, f. 1911, d. 1932, gift Vig-
fúsi Sigurgeirssyni ljósmynd-
ara, f. 1900, d. 1984. 6) Svava
Þorgerður, f. 29.6. 1912, gift
John Thulin Johansen fulltrúa,
f. 1907, d. 1975. 7) Hulda Frið-
rikka, f. 1912, d. 1981 (tvíbura-
jjvstir Svövu Þorgerðar), gift
Knúti Kristinssyni lækni, f.
1894, d. 1972. 8) Gunnar Daníel
útgerðarmaður, f. 1913, d. 1991,
kvæntist Dagmar Fanndal, f.
24.9. 1915. Uppeldissonur Þór-
halls og Ingibjargar er Haukur
Anna frænka, eins og við kölluð-
um hana ævinlega, var ömmusystir
okkar systkina og var hún á margan
hátt sérstök og eftirminnileg kona.
Við umgengumst hana mikið, enda
höfðu málin þróast þannig í gegnum
tíðina að hún leitaði mikið til pabba
okkar varðandi flest sín mál. Hún
var ákaflega stoltur íslendingur og
var óþrjótandi við að dásama land
og þjóð. Sérstaklega unni hún æsku-
TÍögunum, Höfn í Hornafírði, og það-
an átti hún margar góðar minning-
ar. Bók hennar um Brautryðjendur
á Höfn í Hornafirði ber gott vitni
um áræði hennar og dugnað og stolt
hennar yfir fjölskyldu sinni og átt-
högum.
VORURMEÐ
ÞESSUMERKI
MENGA MINNA
Norræna umhverfismerkiö
hjálpar þér aö velja þær vörur
sem skaöa síöur umhverfiö.
Þannig færum við verömæti
til komandi kynslóða.
UMHVERFISMERKISRÁÐ
HOLLUSTUVERND RÍKISINS
m
W
Dan skipstjóri, f.
29.10. 1923, kvænt-
ur Önnu Heiðdal, f.
25.9. 1930 (hann er
sonur Olgu og Kri-
stjáns Þorgeirs).
Anna var ógift og
barnlaus, en tók í
fóstur systurdóttur
sína Jóhönnu Krist-
jánsdóttur sem býr í
Ameríku.
Anna starfaði
fyrstu árin á heimili
foreldra sinna, fór
fljótlega í það starf
sem kalla má ævi-
starf hennar sem var landsíma-
kona. Anna var tvo vetur í
Kvennaskólanum í Reykjavfk
og einn vetur (1923) í Kaup-
mannahöfn að læra söng. Árið
1945-7 nam hún söng við Juilli-
ard tónlistarskólann í New
York. Hún var fyrsti stöðvar-
stjóri landsímastöðvarinnar á
Höfn. 1928 til 1938 starfaði hún
sem gjaldkeri og bókari hjá
bæjarsíma Reykjavíkur. Síðan í
12 ár gjaldkeri og loks fulltrúi
á aðalskrifstofu Landsimans.
Anna helgaði líf sitt söng og
spili og söng hún með fjölda
kóra og var fyrsti langspilsleik-
ari Islands. Anna gaf út tvær
hljómplötur og var önnur
helguð íslenskum sjómönnum.
Einnig gaf Anna út bókina
Brautryðjendur á Höfn í
Hornafirði árið 1972. Anna var
elsti starfandi félagi í Rebekku,
kvennastúku Oddfellow. Loks
má geta þess að sólmyrkva-
myndir sem Anna tók árið 1954
hafa vakið athygli víða um
heim og eru á söfnum í Amer-
íku.
Utför Onnu
Hafnarkirkju á
fírði í dag og
klukkan 13.30.
fer fram frá
Höfn í Horna-
hefst athöfnin
Anna var atorkusöm, skapfóst og
fylgin sér. Hún hafði ákveðnar skoð-
anir, var opinská og skemmtilega
hreinskilin um alla hluti, ekki síst
um það sem snerti okkur systkinin
beint, svo sem ástarh'f, holdafar, gáf-
ur o.s.f'rv. Hún mat einnig söng-
hæfni okkar og annarra fjölskyldu-
meðlima út frá því hvort viðkomandi
væri með söngeyra eða ekki. Tónlist
var Önnu mjög hugleikin og lærði
hún söng ung að árum. Hún nam
söng bæði í Kaupmannahöfn og
New York ásamt því syngja hér
heima m.a. á eigin hljómplötur. Hún
tók sérstöku ástfóstri við langspilið,
hið gamalgróna hljóðfæri sem henni
fannst ekki sýnd nægjanleg virðing.
Hún lét smíða sér langspil eftir fyr-
irmynd frá árinu 1770, sem varð-
veist hafði á dönskum söfnum.
Langspilið tengist í huga okkar
krakkanna jólaboðunum hjá Önnu,
þegar hún spilaði og söng hátt og
snjallt bæði jólalög og íslensk þjóð-
lög, og auðvitað áttum við öll að
syngja með. Þessi jólaboð voru engu
lík, og skipa þau stóran sess í minn-
ingum okkar. Anna var í raun fastur
punktur í jólahaldinu hjá okkur, því
hún var með okkur öll aðfangadags-
kvöld nema síðastliðið ár vegna las-
leika.
Anna fylgdist vel með öllu, bæði
þjóðmálum og heimsmálum, og hafði
gaman af því að ræða þau og skipt-
ast á skoðunum allt fram á síðasta
dag. Hún var óvenju em og þakkaði
það „heilaleikfiminni" sem hún sagð-
ist stunda reglulega. Að hennar
sögn fólst þessi leikfimi í því að
hugsa og rifja upp ýmsa hluti. Henni
var mikið í mun að við menntuðum
okkur og lærðum erlend tungumál.
Þannig átti hún til að ávarpa okkur
fyi-irvaralaust á t.d. ensku eða
dönsku til að kanna getu okkar.
Áhugi hennar á tækninýjungum
var mikill allt fram á síðustu ár.
Hún fékk sér til dæmis geislaspilara
fyrir nokkrum árum og talaði hún
oft um það síðustu árin að hún
þyrfti endilega að fá sér tölvu.
Einnig hafði hún fengið pabba okk-
ar til að grafa upp frumútgáfu
hljómplatna sinna til þess að koma
þeim yfir á geisladiska, því það það
hlustaði enginn á „hæggengar LP
plötur" lengur.
Eftirminnilegur er áhugi Önnu á
ljósmyndun og kvikmyndun. Hún
var alltaf með myndavélina á sér og
tók myndir af flestum þeim atburð-
um sem á vegi hennar urðu og hún
hafði áhuga á. Á tímabili tók hún
einnig nokkuð af kvikmyndum og
hélt hún stundum sérstök sýningar-
kvöld fyrir okkur fjölskylduna. Anna
tók mynd af sólmyrkvanum árið
1954 sem þótti mjög athyglisverð.
Að leiðarlokum viljum við þakka
Önnu frænku samfylgdina. Nú hefur
hún fengið hvíldina frá lúnum lík-
ama eftir langa og viðburðaríka ævi
og er nú komin á fund genginna ást-
vina sem hún var farin að hlakka til
að hitta aftur.
HJORTUR
SIG URÐSSON
, Hjörtur
Sig-
fæddist
+ 1
| urðsson
í Lundarbrekku í
Bárðardal 13. nóv-
ember 1938. Hann
lést af slysförum 19.
október siðastliðinn
og fór útför hans
fram frá Húsavík-
urkirkju 24. októ-
ber.
Upplýsingar hjá Hollustuvernd ríksins
í síma 568 8848, heimasföa: www.hollver.is
I dag, 13. nóvember,
hefði Hjörtur Sigurðs-
son föðurbróðir minn
orðið sextugur ef hann
hefði lifað. Hjörtur ólst upp á venju-
legu sveitaheimili þess tíma, margir í
heimili og fleiri fjölskyldur búsettar í
sama íbúðarhúsi. Hann ólst upp með
foreldrum sínum, þeim Marínu Bald-
ursdóttur og Sigurði Sigurgeirssyni,
og þrem bræðrum, þeim Sigurgeiri,
Baldri og Atla. Hjörtur var fjörmikill
sem drengur og þurfti ætíð að hafa
nóg fyrir stafni. Miklar breytingar
urðu á Lundarbrekkuheimilunum á
uppvaxtarárum hans, bæði í búskap-
arháttum og einnig urðu þessi heim-
ili fyrir því, að tveir móðurbræður
hans létust langt um aldur fram á
unglingsárum hans. Hjörtur hlaut
sína barnaskólamenntun í farskóla,
sem var til skiptis á nokkrum bæjum
í sveitinni. Síðar var hann einn vetur
í Alþýðuskólanum á Eiðum. Eftir
það tók við skóli lífsins.
Næstu árin var Hjörtur
mest heima á Lundar-
brekku við almenn bú-
störf. Upp úr 1960 fer
hann að keyra mjólk til
Húsavíkur í félagi við
Gunnar Þórólfsson frá
Stórutungu. Mjólkur-
flutingar þess tíma
voru ekkert líkir því
sem er í dag. Læt ég
hér fara með frásögn
Sigurðar Eiríkssonar
frá Sandhaugum:
„Um miðjan janúar
1965 komu tveir ungir
menn, þeir Hjörtur á Lundarbrekku
og Aðalsteinn í Stórutungu, til okkar,
höfðu þeir farið með mjólk til Húsa-
víkur einum eða tveimur dögum áður
á vörubíl þess tíma sem Aðalsteinn
átti, sjö eða átta tonna Bedford, bara
afturdrifinn. Hjörtur hafði farið með
honum út í dal á stórum traktor, en
dráttarvélar þess tíma voru bara aft-
urdrifnar og óyfirbyggðar, svo það
var kuldalegt farartæki á vetrum.
Þeir vöktu okkur upp síðla nætur,
hraktir og mjög kaldir og Hjörtur
ákaflega blautur af dráttarvélinni.
Vélina hafði hann átt lengra norður í
dalnum. Blindhríð var og vonlaust að
halda áfram. Þeir sváfu hér í nokkra
klukkutíma, vöknuðu síðan hressir
og höfðu góða lyst á kaffi eins og
vera bar. Akveðnir voru þeir í að
Blessuð sé minning Önnu Þór-
hallsdóttur.
Ásbjörn, Ásta, Guðmundur,
Gunnlaugur og Ólafur.
Anna Þórhallsdóttir söngkona frá
Höfn í Homaftrði er komin heim.
Hennar hinsti áfangastaður er um-
vafinn homfirskum fjöllum; blámi
jöklanna er ólýsanlegur eins og hann
blasir við frá þorpinu sem hún ólst
upp í og þar var hugurinn alltaf þrátt
fyrir áralanga fjarvist. „Eg á Homa-
fjörð,“ sagði hún gjarnan kímin á
svip og sannanlega átti Hornafjörð-
ur hana. Þess vegna var það ósk
hennar að snúa aftur, loksins, til
þess að fá að njóta birtunnar og um-
hverfisins af hólnum framan við
kirkjuna. Hana dreymdi stundum á
seinni ámm að koma heim og halda
tónleika í fallegu kirkjunni sinni og
nú rætist loks óskin þegar himnarnir
hljóma í undirleik við lokasöng nátt-
úrubarnsins Önnu Þórhallsdóttur.
Anna var einstök kona og fas
hennar allt svo einlægt og eðlilegt að
þeir sem kynntust henni hlutu að
hrífast af persónunni. Hún heiðraði
minningu foreldra sinna, Ingibjargar
Friðgeirsdóttur og Þórhalls Daníels-
sonar kaupmanns, á fagran hátt með
bók sinni Brautryðjendur á Höfn í
Hornafirði. Einnig stóðu afkomend-
ur þeima hjóna fyrir því að gerður
var minnisvarði um þau og stendur
hann í skrúðgarði Hornfirðinga. Þar
er líka bautasteinn um frægðarfór
Eriks Nelsons sem fyrstur flaug yfir
hafið til íslands og lenti á Hornafn-ði
2. ágúst 1924. Hornfirðingar fylgd-
ust af aðdáun með komu flugvélanna
í þessu heimsflugi Bandaríkjamanna
og ung hornfirsk mær færði flug-
kappanum blóm að gjöf. Það var
kaupmannsdóttirin og æ síðan var
hún óþreytandi að halda á lofti minn-
ingu um þennan merka atburð í ís-
lenskri flugsögu.
Nálægðin við sjóinn og útgerð
Þórhalls mótaði systkinin á margan
hátt eins og flesta aðra er alast upp
við slíkar aðstæður. Anna bar alltaf
mjög hlýjan hug til þeirra fjölmörgu
sjómanna sem réru frá Hornafirði
og lofaði starf þeirra og baráttuþrek
í ræðu og riti en ekki síður með söng
sínum. Anna Þórhallsdóttir sýndi
æskuslóðum sínum mikla • ræktar-
semi í gegnum árin og síðast á eitt
hundrað ára afmæli byggðar á Höfn
sendi hún byggðasafninu gjafir;
málverk, myndir og íslensku bún-
ingana sína. Hún var einn af ft-um-
burðum þessa byggðarlags og nærri
því jafnaldri þess. Ekki voru mörg
tækifæri til þess að sýna henni
halda áfram á dráttarvélinni með það
allra nauðsynlegasta en sjálfsagt var
að skilja bílinn eftir með aðalhlassið.
Ég gekk með þeim niður á veginn
u.þ.b. 200-300 metra. Það sá ekkert í
bílinn að heiman, þetta var öskubyl-
ur. Þeir tóku á traktorinn það sem
þeir gátu flutt og Hjörtur lagði af
stað, þó vélin gengi mest á afturhjól-
unum, þvi hún var orðin svo aftur-
þung, en ég tók minn farangur heim
og sá ekkert til bæjar þegar við
skildum. En svo er smá sýnishom af
því hvernig þessu var tekið. Þetta var
um miðjan vetur og Hjörtur taldi
ráðlegra að óska strax gleðilegs sum-
ars, ef þeir hreyfðu ekki bílinn, fyrr
en eftir sumarmál, ekkert var kvart-
að. Ekki liðu nema tvær til þrjár vik-
ur þar til þeir komu aftur, settu bíl-
inn í gang, þá hafði hlánað.“
Ýmsar voru ferðir Hjartar í svip-
uðum dúr og kom hann stundum ekki
heim dögum saman, og var þá farið
með mjólkina á móti honum þangað
sem hann komst hverju sinni.
I janúar 1966 fæddist þeim Hirti
og Veru Kjartansdóttur frá Víðikeri
sonur. Þá um haustið flutti Vera nið-
ur í Lundarbrekku með Egil litla,
Sigurður Hreinn fæddist svo 1967.
Fyrstu árin þeirra á Lundarbrekku
stundaði Hjörtur mjólkurflutninga
en fór síðan alfarið út í búskap. Árið
1972 fluttu þau til Húsavíkur, þar
sem Hjörtur starfaði nær óslitið hjá
KÞ við ýmis störf. Nokkur ár keyrði
hann flutningabíl milli Húsavíkur og
Reykjavíkur. Nú síðustu ár starfaði
hann í kornvörudeild Kaupfélagsins.
Tvö yngri böm þeirra hjóna fæddust
á Húsavík, Víðir Lundi 1976 og Sig-
urbjörg 1981.
þakklæti á móti en þó heiðraði
hreppsnefnd Hafnarhrepps hana á
40 ára afmæli sveitarfélagsins árið
1986. Bæjarstjóri og bæjarstjórn
Hornafjarðar þakka henni nú að
leiðarlokum.
Hornfirðingar færa Önnu Þór-
hallsdóttur að lokum bestu þakkir
fyrir samfylgdina í tæpa öld.
Gísli Sverrir Árnason, forseti
bæjarstjórnar Hornafjarðar.
Mig langar til að minnast vinkonu
minnar, Önnur Þórhallsdóttur. Hún
var fædd og uppalin á Hornafirði.
Þegar komið var inn í herbergi
hennar á Hrafnistu blöstu við á
veggjum innrömmuð heiðursskjöl
sem henni höfðu hlotnast um ævina.
Virðing sem henni hefur verið sýnd
fyrir ýmis afrek. Sem dæmi má
nefna skjal heiðursborgara Hafnar í
Hornafh'ði. Hún lærði söng á yngri
árum. Árið 1945 tók hún sér ferð á
hendur til New York og innritaðist í
Juilliard-tónlistarskólann þar. Inn-
rammað skjal frá þessum skóla
hangir einnig á vegg hjá henni þar
sem henni er veitt mikil viðurkenn-
ing.
Anna var ein af þremur fyrstu
konum sem vígðust í Oddfellowregl-
una, í Rebekkustúkluna nr. 1, Berg-
þóru, sem var stofnuð 21. maí 1929.
Hún sýndi stúku sinni mikla um-
hyggju. Sem dæmi um framtaks-
semi hennar hélt hún söngskemmt-
un í Gamla bíói árið 1945 með undir-
leik Ástu Einarsson. Ágóðann notaði
hún til að stofna sjóð innan stúku
sinnar sem hún nefndi sjúkrasjóð.
Hann var ætlaður til að syrkja fatl-
aða og lamaða og er talið að innan
vébanda stúkunnar sé að finna
fyrstu hjálparstarfsemi fyrir þá á fé-
lagslegum grundvelli. Anna tók sér
einnig fyrir hendur að koma
langspilinu á framfæri, hinu forna
þjóðarhljóðfæri sem hafði að mestu
gleymst. Stúkustarfið heillaði Önnu
mjög. Má t.d. nefna, að þegar hún
heyrði að verið væri að stofna nýja
Rebekkustúku, fyrir tveimur árum,
vildi hún styrkja þá stúku með því
að gefa henni píanóið sitt. Gaf hún
það til minningar um fyrstu konuna
á íslandi, sem vígðist í Oddfellow-
regluna, Soffíu Jónsdóttur Claessen,
enda var þessi nýja stúka nefnd eftir
henni, Rebekkustúkan nr. 10, Soffía.
Anna var eftirminnilegur persónu-
leiki sem ég er þakklát fyrir að hafa
fengið að kynnast.
Blessuð sé minning minnar vin-
konu, með kveðju frá okkur Guð-
mundi.
Kristín Claessen.
Margar minningar hafa leitað á
þessa síðustu daga. Hjörtur var mér
indæll frændi og þurftum við ekki
alltaf að hafa mörg orð í samskiptum
okkar. I æsku leitaði ég mikið til
hans, eitt sinn var ég að læra kross-
saum og þurfti að beygja í útsaumn-
um, þá bauðst Hjörtur til að hjálpa
mér. Eftir það mátti enginn annar
beygja í útsaumsstykkinu nema
hann.
Hjörtur var fjölhæfur maður og
gat gert flest sem honum datt í hug.
Hann spilaði á harmoniku, þó mest
fyrir sjálfan sig, gaman hafði hann af
söng og söng sjálfur hin síðari ár
með karlakórnum Hreim. I frístund-
um seinni ára dundaði hann við að
smíða tölur í lopapeysur, bæði úr tré
og horni. Að leiðarlokum þökkum við
systur: undirrituð, Marína og Guð-
rún, og fjölskyldur okkar Hirti fyrir
alla hans aðstoð við búskap foreldra
okkar, þar átti hann mörg handtök,
einnig þökkum við honum fyrir alla
hans greiðvikni við okkur og fjöl-
skyldur okkar og sendum Veru, Agli,
Sigga Hreini og hans fjölskyldu, Víði
Lunda og Sibbu okkar innilegustu
samúðarkveðju og biðjum guð að
varðveita þau.
Ég þakka góðum guði, vinur kæri,
þá gæfu að hafa eignast þig að vin.
Sú ástarþökk, sem á ég, þér og færi
í orðum hþómar líkt og endurskin.
Ég blessa nafn þitt blítt í sál mér geymi
og bæn til Guðs mín hjartans kveðja er.
Hann leiði þig í Ijóssins friðar-heimi
svo ffið eilíft brosi móti þér.
(Ingibj. Sig.)
Friðrika Sigurgeirsdóttir.