Morgunblaðið - 02.02.1999, Page 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
í DAG
Aframhaldandi landvinn-
ingar íslendingasagna
Utgáfa Islendingasagna í enskri þýðingu er væntan-
----------------------------------7------------------
leg hjá Penguin Press í London. Utgáfustjóri þessa
risafyrirtækis, Alastair Rolfe, er staddur hér á landi
vegna gerðar samninga við Bókaútgáfuna Leif
Eiríksson sem reið á vaðið. Jóhann Hjálmarsson
spurði hann um tildrög þessa verkefnis og innti
hann eftir eigin áhuga og annarra Breta á sögunum.
ALASTAIR Rolfe, útgáfustjóri hjá
The Penguin Press í London, er
staddur hér á landi vegna fyrir-
hugaðrar útgáfu íslendingasagna
hjá forlaginu. Það er hin nýja enska þýðing
á vegum Bókaútgáfu Leifs Eiríkssonar sem
koma mun út í áföngum hjá Penguin, í flokki
sem kallast Penguin-Classics.
Rolfe er í upphafi beðinn um að rifja upp
forsögu íslendingasagnaútgáfu hjá Penguin
og telur það bæði Ijúft og skylt. Hann minn-
ir á að Njáls saga hafí komið fyrst 1960 í
þýðingu Magnúsar Magnússonar, síðan hafí
komið út að minnsta kosti fimm eða sex sög-
ur.
„Útgáfa Islendingasagna hefur ekki verið
regluleg," segir Rolfe. „Hún hefur gengið
mjög vel og sögurnar hafa verið margút-
gefnar, jafnvel að um þrjátíu endurprentan-
ir hafí verið að ræða. Egils saga hefur verið
prentuð sextán sinnum."
Hvað er Penguin-Classics ífáum orðum?
„Þessi flokkur hóf göngu 1947. Áhersla
hefur verið lögð á klassíska texta. Bækurnar
voru upphaflega ekki síst fyrir fólk sem ekki
kann latínu eða grísku. Persónulega er ég
unnandi miðaldabókmennta, ekki síst
Chaucers. Ég hef áhuga á miðöldum en verð
að viðurkenna að þekking mín á Islendinga-
sögum er takmörkuð."
Eyrbyggja uppáhaldssagan
Áttu þér uppáhaldssögu?
„Já, Eyrbyggja sögu, síðan koma ýmsir
þættir."
Þegar ég spyr Rolfe hvort hann geti skýrt
sinn eigin áhuga og fleiri Breta á Eyr-
byggju, til dæmis Sir Walters Scotts sem
samdi skáldsögu upp úr Eyrbyggju og
málarans Collingwoods og fleiri, leitar hann
að orðum en með hjálp Bernards Scudders,
eins þýðenda nýju útgáfunnar, skýtur upp
orðum eins og sálfræði og fróðleikur.
Þegar Alastair Rolfe hitti Robert Riger,
Morgunblaðið/Ásdís
ALASTAIR Rolfe er útgáfustjóri eins
stærsta bókaforlags í heimi.
einn af starfsmönnum Penguin í New York,
barst talið að Islendingasögum og benti
Riger þá Rolfe á hinar nýju þýðingar. Þetta
var hvatning sem dugði. Það er Penguin
keppikefli að sögn Rolfes að klassískar bók-
menntir komi stöðugt í nýjum og nýjum
þýðingum sem hæfa hverjum tíma, helst
hverri nýrri kynslóð. Tækifærið var hér
komið að fylgja eftir þeirri stefnu og vænta
forsvarsmenn Penguins sér mikils af útgáf-
unni.
„Við teljum þetta gott tækifæri til að
koma sögunum á framfæri við lesendur út
um allan heim,“ segir Rolfe. „Aðeins Pengu-
in með útbreiðslu sinni gæti tekið að sér
svona verkefni með öruggum árangri. Við
rekum öflug forlög 1 öllum enskumælandi
löndum - vitaskuld í Bretlandi, Bandaríkjun-
um og Kanada, en líka til dæmis á Nýja-
Sjálandi, Indlandi og víðar. Höfuðstöðvarn-
ar eru í London.“
Þýðingar þarf að endurnýja
Hann minnti á að þýðingar þyrfti að end-
urnýja. Það gæti þó orðið vandamál yrði ein-
hver ein þýðing klassísk. Um leið og hann
fagnaði framtaki Bókaútgáfu Leifs Eiríks-
sonar að láta marga þýðendur vinna saman
og samræma þannig þýðinguna minnti hann
á að Penguin hefði ekki getað unnið að þessu
verkefni á eigin vegum nema sem langtíma-
verkefni. Ný þýðing væri í anda útgáfunnar.
Nú ynnu til að mynda sex þýðendur að því
að þýða Proust upp á nýtt.
Gæti þessi nýja útgáfa endun'akið áhuga
á sögunum?
„Fordæmi Williams Monis og fleiri Breta
er ekki búið að vera. Menn hafa til dæmis á
ný lesið Islandsdagbækur hans af miklum
áhuga. Miklir rithöfundar, lífs og hðnir, hafa
orðið fyrir áhrifum frá Islendingasögunum."
Rolfe sagði að Penguin myndi vinna
áfram að kynningu sagnanna, jafnvel taka
þær eða brot þeirra inn í Puffin-barnabóka-
flokkinn og að öðru leyti laga sögurnar að
nýjum lesendum, nýjum markaði. Spenn-
andi verkeftii biðu og margar leiðir væru í
athugun. Útgáfan á ensku gæti tengst
aldamótum og Leifi Eiríkssyni og landa-
fundum hans sérstaklega.
íslendingasögurnar verða væntanlega
kynntar sem íslenskar bókmenntir, ekki
norskar?
,Aiveg örugglega. Það er enginn vafi,“
sagði Alastair Rolfe. Hann var ákveðinn á
svip, síðan færðist örlítið bros yfir andlitið.
jmiip Átt þú mynd sem þú vilt selja? jquip
Listakaup hf. vill kaupa málverk, sérstaklega eftir Jón Stefánsson,
Kjarval eða Þórarin Þorláksson. Myndir eftir aðra myndlistamenn koma
einnig vel til greina.
Upplýsingar og veitir Olafur Stefán Sveinsson
ísíma 564 2000 milli kl. 13 til 18.
hans, Margréti Indriðadóttur.
Þetta er í tíunda sinn sem verð-
launin eru afhent. I lokadómnefnd
sátu Sigríður Á. Snævarr, Guðrún
Pétursdóttir og Dagný Kristjáns-
dóttir sem var formaður. Forseti
sagði í ræðu við athöfnina að erfltt
hefði verið fyrir dónmefndina að
velja úr þeim bókum sem lagðar
voru fram til verðlaunanna en
bókaútgáfa síðasta árs hefði verið
einstaklega fjölbreytileg og litrík.
Sigurður Svavarsson, formaður
Félags íslenskra bókaútgefenda,
tók einnig til máls og sagði að verð-
launin hefðu valdið deilum eins og
oft áður, einkum tilnefningarnar í
desember en hjá því yrði aldrei
komist. Sigurður minntist Valdi-
mars Jóhannessonar, bókaútgef-
anda í Iðunni, sem lést fyrir
skömmu.
Verðlaunin nema fimm hundruð
þúsund krónum á mann auk þess
sem verðlaunahöfum voru aflient:
verðlaunaskjöl og verðlaunagripir.
FORSETI íslands, herra Ólafur
Ragnar Grímsson, afhenti Islensku
bókmenntaverðlaunin 1998 á
Bessastöðum síðdegis í gær. Thor
Vilhjálmsson hlaut verðlaunin í
flokki fagurbókmennta fyrir
skáldsöguna Morgunþula ístráum
og Hörður Ágústsson hlaut þau í
flokki fræðirita og bóka almenns
efnis fyrir ritið, Islensk byggingar-
arfleifð I. Er þetta í annað sinn sem
Hörður hlýtur verðlaunin en bók
hans Skálholt II - Kirkjur var verð-
launuð árið 1991.
Hörður sagði í þakkarræðu að
bók eins og íslensk byggingararf-
leifð I væri ekki eins manns verk.
Færði hann útgefanda sinum, Húsa-
friðunarnefnd, kærar þakkir fyrir
velvild og áhuga og öllum þeim sem
aðstoðað hefðu við verkið.
Thor ræddi um stöðu æskunnar
og náttúrunnar í heimi markaðs-
hyggju og hagnaðarsjónarmiða og
lagði áherslu á að mann- og fegurð-
argildi fengju að ráða ferð. Hann
þakkaði sonum sínum, Ornólfi og
Guðmundi Andra, fyrir stuðning
við að setja saman bók sína en að
umfram allt bæri þó að þakka konu
Morgunblaðið/Kristiim
HÖRÐUR Ágústsson og Thor Vilhjálmsson á Bessastöðum í gær þar sem þeir tóku við
Islensku bókmenntaverðlaununum úr hendi forseta Islands.
__ S
Thor og Hörður hlutu Is-
lensku bókmenntaverðlaunin
Blekking er
allt sem þarf
LEIKLIST
Mögulcikhúsið
Huglcikur
NÓBELSDRAUMAR
eftir Árna Hjartarson. Leikstjóri:
Sigrún Valbergsdóttir. Söngsljóri:
Þórunn Guðmundsdóttir. Helstu leik-
endur: Jóhann Snorrason, Arnar
Hrólfsson, Berglind Steinsdóttir,
Þórunn Guðmundsdóttir, Jóhann
Hauksson, Einar Einarsson, Unnar
Unnarsson, Ylfa Helgadóttir, Sesselja
Traustadóttir, Hrefna Friðriksdóttir.
Sunnudagur 31. janúar.
HÉR er allt til staðar sem ein-
kennir góðan Hugleik: ádeila,
orðaleikir, vísanir til fornra at-
burða og nýrra, leikur að tuggum,
skopleg sýn á náttúru mannsins,
hégómagirni hans og breyskleika
en umfram allt sá augljósi ásetn-
ingur áhugaleikarans að virkja
sjálfan sig og skemmta sér og öðr-
um kappsamlega.
Okkur er boðið að skoða gang-
virkið í leikhúsi sem er í kröggum.
Viðskiptafræðingur er fenginn til
að bæta sætanýtinguna og honum
til aðstoðar (!) leikstjóraglæsipía
sem sótt hefur frama sinn til
útlanda, svo og skáld sem er búið
að vera fullt svo lengi að það er
orðið tómt. Meðal leikara hússins
er ekki alit sem sýnist (skárra
væri það nú) og stundum stangast
á ímyndun og veruleiki.
Nóbelsdraumar ber sterk ein-
kenni lykilsögu og verður forvitni-
legri fyrir bragðið: ég stóð mig
einatt að því að bera saman svið-
spersónur og raunverulegt fólk
eins og það birtist í (slúður)frétt-
um, en slíkt er saklaus iðja hér því
sviðstilbúningur níðir aldrei
skóinn niður af fólki á sama hátt
og fréttir. í holdtekningunni á
sviði birtast nefnilega einstak-
lingsafglöp í því samhengi sem
þeim ber: sem einn lítill partur af
manninum en ekki hann allur.
Sýningin sem ég sá hrökk ekki
strax í gang, en sótti mjög í sig
veðrið er á leið og eftir hlé, þegar
gamanið kárnar fyrir alvöru, þétt-
ist lopinn og raktist snurðulaust til
endaloka, en þá sýndi Hrefna
Friðriksdóttir frábæran leik sem
forseti lýðveldisins.
Reyndar stóðu sig allir vel á
sviðinu, ekki síst þeir sem mest á
mæddi: Jóhann Snorrason sem
skáldið sem er sælast er það sefur,
Arnar Hrólfsson sem prósentuvísi
viðskiptafræðingurinn, Berglind
Steinsdóttir sem tildurrófuleg
leikstýrusnótin, Þórunn Guð-
mundsdóttir sem prímadonnan og
Jóhann Hauksson sem meðreiðar-
sveinn hennar um eyðilönd hvers-
dagsins. Einar Þór Einarsson lék
traustan leikara traustlega, og
Sesselja Traustadóttir hafði góð
tök á hlutverki hjúkrunar-
fræðingsins, einkar elskulegri og
kiljanskri persónu. Þá voru þau
Unnar Geir Unnarsson og Ylfa
Mist Helgadóttir alltaf vel til stað-
ar og áttu góða spretti þegar
þurfti. Söngur, bæði lög og textar,
eru á ýmsan hátt burðarvirki
Nóbelsdrauma. í þeim safnast í
brennipunkt sannleikur verksins
og ástríða. Hugleikarar sýna sumir
hverjir sínar bestu hliðar hér, ekki
síst þær Ylfa Mist og Þórunn, báð-
ar prýðilegar söngkonur, hvor á
sinn hátt.
Þetta verk er vel samið, af
skýrri tilfinningu fyrir blæbrigða-
auðgi málsins og þanþoli þess,
upphöfnu orðfæri jafnt sem alþýð-
legu. Leikhópurinn, undir stjórn
Sigrúnar Valbergsdóttur, sér
áhorfandanum fyrir góðri skemmt-
un með næmu skopskyni og skýrri
framsögn. Farið og sannfærist.
Guðbrandur Gíslason