Morgunblaðið - 02.02.1999, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1999 4 k
Undirvísitölur úr vísitölu neysluverðs, grænmeti
kartöflur o.fl.
o 140,0
° 120,0 jS
fe 100,0 ______________
» 80,0 —m— Grænmeti, kartöfiur
| 60,0 o.fl.
^ 40,0 œ
~ 20,0
> 0,0
des-96 jún-97 jan-98 júl-98 feb-99
Mánuður
Heimild: Hagstofa fslands.
Rangfærslum
Viðskiptablaðs-
ins svarað
í VIÐSKIPTA-
BLAÐINU 20.-26.
janúar sl. er í frétta-
skýringu, ásamt for-
ystugrein, fjallað um
landbúnað. Höfundar
fara þar á nokkurt
flug í umfjöllun sinni
og verður ekki látið
hjá líða að gera nokkr-
ar efnislegar athuga-
semdir við það sem
þar er sagt, svo og
framsetningu og túlk-
un í nokkrum tilvik-
um.
I upphafi verður að
vitna orðrétt í inn-
gangsmálsgrein frétta-
skýringarinnar, sem ber yfirskrift-
ina „Ríkisrekinn landbúnaður“, en
þar segir: „Reynsla síðustu ára
hefur verið sú að stór hluti þeirra
sveiflna sem verða í verðlagsvísi-
tölunni hér á landi er vegna breyt-
inga á verði landbúnaðarvara.
Þannig er orðið erfiðara fyrir hag-
fræðinga að gefa frá sér verðbólgu-
spár þar sem mikil árstíðasveifla
hefur verið í verðbólgunni sem
ekki var fyrir hendi áður. Hana má
að stórum hluta rekja til GATT-
samkomulagsins og hvemig inn-
flutningstollum hefur verið beitt til
að vemda innlendar landbúnaðar-
vörar. Neytendur verða varir við
þetta í gegnum miklar sveiflur á
verði grænmetis sem sveiflast
gjarnan upp og niður um hundrað
prósenta." Fyrir utan takmarkaða
samúð mína með hagfræðingum
sem strita við að semja verðbólgu-
spár (sem fyrirbæri eins og útsölur
á fatnaði geta haft áhrif á) má
byrja á að upplýsa blaðamanninn
um að sveiflur í innflutningstollum
á grænmeti tengjast fyrst og
fremst tvíhliða samkomulagi Is-
lands og ESB, sem gert var í
tengslum við EES-samninginn.
Innflutningur á tilteknum tegund-
um er tollfrjáls í tiltekinn tíma,
sem m.a. má lesa um í tollskránni
svo hagfræðingamir viti nú
hvenær breytingar verða. Hvað
verðsveiflur á grænmeti varðar þá
era þær orðum auknar hjá blaða-
manninum, svo ekki sé meira sagt.
Samkvæmt upplýsingum frá Hag-
stofu Islands var vísitala grænmet-
is- og kartöfluverðs (undirvísitala
0117) sett á 100 í mars 1997. Á
tímabilinu frá mars ‘97 til janúar
‘99 fór hún lægst í 97,4 stig í júlí
1997 en steig hæst í 118,7 stig í
október 1997 (sjá mynd). Reikn-
ingskunnátta mín nær ekki svo
langt að meta sveiflu af þessu tagi
upp á hundruð prósenta. í leiðinni
má geta þess að mælt með sam-
ræmdri vísitölu neysluverðs hækk-
aði verð á mat og drykkjarvörum
hér á landi frá september ‘97 til
september ‘98 um 1,1%, en þessar
vörar hækkuðu á sama tíma innan
EES um 1,2%, samkvæmt heimild-
um frá Hagstofu Islands.
Seinna víkur greinarhöfundur
að umfangi stuðnings
við landbúnað. Það
skal fyrst tekið fram
að undirfyrirsögn
greinarinnar, „tekju-
stuðningur hins opin-
bera nemur 68% af
verðmæti landbúnað-
arafurða“, er villandi.
Hið rétta er að tekjuí-
gildi stuðnings við
landbúnað nemur
68% af verðmæti
landbúnaðarafurða,
metið með aðferðum
OECD. Hluti af því
mati byggist á að
meta innflutnings-
vernd til tekna fyrir
landbúnaðinn, sem er fjarri því að
fela í sér útgjöld fyrir ríkissjóð.
Grænmetisverð
Hvað verðsveíflur á
grænmeti varðar, segir
Erna Bjarnadóttir, þá
eru þær orðum auknar
hjá blaðamanninum,
svo ekki sé meira sagt.
Ýmsir veikleikar eru og á þessu
mati sem OECD viðurkennir. Síð-
an segir í greininni: „Hlutur land-
búnaðar í landsframleiðslu árið
1997 var 2% og hefur heldur farið
lækkandi á undanförnum áram.
Árið 1985 var hlutur landbúnaðar
4,5%. Út frá því má segja að
stuðningur við landbúnað hafi
aukist ef miðað er við mikilvægi
hans í landsframleiðslunni."
Reikningslistum blaðamanns er
aftur við brugðið. Fáeinar stað-
reyndir: Sé tekið dæmi annars
vegar af Islandi og hins vegar
ESB þá lækkaði PSE% (hlutfall
PSE af verðmæti framleiðslunnar
á verði til framleiðenda) frá með-
altali áranna 1986/88 úr 82% í
68% á Islandi eða um 14 pró-
sentustig. Innan ESB lækkaði
PSE% á sama tíma úr 48% í 43%,
svo dæmi séu tekin. Á sama tíma
lækkaði heildar-PSE á íslandi í
bandarískum dollurum úr 157
milljónum dollara að meðaltali ár-
in 1986-88 í 116 milljónir dollara
árið 1996. Hlutfall framleiðslu-
styrkja hins opinbera til landbún-
aðar af landsframleiðslu hefur
líka farið lækkandi, var árið 1988
2,3% en 1,1% árið 1997, sam-
kvæmt upplýsingum frá Þjóð-
hagsstofnun. Að lokum er það vin-
samleg ábending að gæsalappir
séu settar við orðréttar tilvitnanir
úr öðram ritum, en það á við um
u.þ.b. 8 dálksentimetra af grein
blaðamannsins.
Höfundur er hagfræðingur og
dcildarstjóri hjá Framleiðslu-
ráði landbúnaðarins.
Erna
Bjarnadóttir
UMRÆÐAN
Maðkur
í ríkismysu
MERKILEG
fannst okkm- orða-
sennan hér í Morgun-
blaðinu á dögunum
milli Magnúsar Guð-
mundssonar forstjóra
Landmælinga Is-
lands á Akranesi og
Rúnars Sigurjóns-
sonar skattborgara í
Reykjavík. Sá síðar-
nefndi hafði ýmsan
fróðleik fram að færa
frá fyrrverandi
starfsmönnum stofn-
unarinnar, en for-
stjórinn reyndi jafn-
harðan að klóra yfír
ófögnuðinn með af-
leitum árangri. Það er vissulega
fagnaðarefni þegar skattborgarar
vakna til vitundar um þá afleitu
starfshætti sem viðgangast innan
rfldsstofnana, þessa lands og ann-
arra.
í framhaldi af þessari umræðu
glugguðum við_ í nýtt fréttabréf
Landmælinga fslands sem nefnist
Kvarðinn. Þar er m.a. að finna kafla
um flutning stofnunarinnar til
Aki-aness og dásamað hversu vel
hafi til tekist og hvað núverandi
starfsmenn séu ánægðir. Þessi pist-
ill er greinilega ski-ifaður af þeim
yfirmönnum stofnunarinnar sem
eru þeirrar velmegunar aðnjótandi
að hafa skrifstofu sína í Síðumúla 15
í Reykjavík. Þar fá hinir óbreyttu
starfsmenn reyndar að geyma bíl-
ana sína, en einskonar fangarúta
flytur þá síðan daglega upp á Akra-
nes. í umhverfisráðuneytinu gapa
síðan embættismenn af undrun og
ánægju yfir því hve vel hafi til tekist
Kúgun
Sú kúgun sem beitt var
innan veggja þessarar
fyrrum ágætu stofnun-
ar, segja Haukur Örn
Birgisson og Hafsteinn
Þór Hauksson, á sér fá
fordæmi hérlendis.
með nauðungarflutninginn. Að
minnsta kosti voru þeir ánægðari en
flestir starfsmenn stofnunarinnar,
sem spyrntu við fótum af miklum
krafti, en svo lengi má andlit lemja
og hendur kremja að undan láti. Sú
kúgun sem beitt vai' innan veggja
þessarar fyrrum ágætu stofnunar á
sér fá fordæmi hérlendis. Ráðherr-
ann braut lög á starfsmönnum
Landmælinga Islands með ákvörð-
un sinni um flutning, breytti síðan
þessum sömu lögum eins og þjófur
að nóttu. Starfsmenn voru beittir
andlegu ofbeldi af svæsnustu geríP'
og þegar því lauk vora þeim settir
afarkostir, annaðhvort að hætta eða
flytja. Þetta virtist ganga yfir alla,
nema yfirmennina, sem seldu ráð-
herranum sálu sína í skiptum fyrir
völd og munað í fonni lúxusskrif-
stofu í Reykjavík.
Hinir raunverulegu yfirmenn rík-
isstofnana eru að sjálfsögðu hand-
hafar ríkisvaldsins. Þar sem mark-
mið þeirra eru önnur en markmið
starfsmannanna hlýtur hagsmunaá-
rekstur að blasa við. í þessu tilfelli
vora það byggðasjónarmiðin (sem<
lýsa sér í því að flytja starfsmenn
frá Reykjavík á hverjum degi út á
land) sem stönguðust á við faglega
starfsemi. Ráð okkar til þeirra sem
hrökklast hafa úr starfi hjá Land-
mælingum Islands er því að þeir
veiti faglegri kunnáttu sinni útrás
undir handleiðslu annaira en ríkis-
valdsins.
Haukur er stjómarmaður i
Heimdalli, fus í Reykjavík.
Hafsteinn Þór er formaður
Hugins, fus í Garðabæ.
Upplýsingakerfi
KERFISÞROUN HF.
Fákaleni 11 • Sími 568 8055
www.isiandia.is/kerfisthroun
SALOMON AXENDO 7.5
Nýjasta kynslóð carving
skíðanna frá Salomon.
Frábær skíði sem eru
bæði stöðug og með
mikla kanteiginleika.
jþægilegt
fara i og
Dömu-oc
Litir: svai
með bindingum
HEAD CARVE 7X Létt og
leikandi carving skíði
með miklum stöðugleika
fyrir bæöi mikinn og
minni hraða.
án bindinga
SALOMON EVOLUTION
topp skfðaskór fyrir
krefjandi skíðafólk.
Dömu- og herraskór
ROSSIGNOL BANDIT
Nýjustu carvinq og
„freeride" skíðin trá
Rossignol. Þau njóta
sín vel innan og utan
brautar.
NORDICA NEXT EXOPOWER 6.0.
Tæknilegur skór með mikil
þægindi. Álsmellur og flísfóður
án bindinga
RffttefeUg- TECXIC&
Bíldshöfða 20 • 112 Reykjavík • 510 8020 • www.intersport.is