Morgunblaðið - 09.06.1999, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 9. JÚNÍ 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Orkuveita Reykjavíkur vill láta að sér kveða í fjarskiptum og gagnaflutningum
STJÓRN Orkuveitu Reykjavíkur, hinna
sameinuðu veitufyrirtækja borgarinn-
ar, hefur samþykkt að stefna að lagn-
ingu ljósleiðaranets um helstu at-
hafnasvæði borgarinnar og bjóða stórnotend-
um til gagnaflutnings. Aætlaður kostnaður við
fyrsta áfanga er 350 milljónir króna. Jafn-
framt hefur Orkuveitan hafíst handa við undir-
búning stofnunar íyrirtækis sem bjóði almenn-
ingi og smærri íyrirtækjum Netþjónustu um
raforkukerfið. Helgi Hjörvar, formaður verk-
efnisstjórnar málsins, segir að flutningsgeta
Netþjónustu um raforkukerfið verði allt að
tíföld miðað við það, sem fæst með ISDN-
tengingu frá Landssímanum.
Nú er liðið ríflega eitt og hálft ár frá því að
tilraunir til gagnaflutninga með lágspennu-
raforkustrengjum voru fyrst gerðar í
Manchester á Englandi. Frumkvöðull þeirra
hugmynda var enska fyrirtækið Norweb, dótt-
urfyrirtæki orkufyrirtækisins Northern Tel-
ecom. Helgi Hjörvar segir að síðan hafi til-
raunatengingar verið settar upp í allmörgum
borgum.
Helgi segir að strax og fréttirnar frá
Manchester bárust hingað hafi hann lagt fram
tillögu í stjórn veitustofnana um að kannaðir
yrðu möguleikar á að rafmagnsveitan haslaði
sér völl á sviði gagnaflutninga og fjarskipta.
Síðan hafi fyrirtækið
verið að kynna sér málið.
Við þá könnun hafi komið í
ljós að mörg raforkufyrir-
tæki hafi reynslu af fjar-
skiptarekstri, hafi t.d. ver-
ið meðal frumkvöðla við
rekstur kapalsjónvarps-
kerfa og mörg hafi lagt
Ijósleiðarakerfi og verið
fyrsti vísirinn að almennri
samkeppni við símamála-
stofnanir.
Leiðandi
orkufyrirtæki
Heigi segir að Orkuveit-
an hafi átt í viðræðum við
Norweb, um þessa nýjung
eins og mikill fjöldi ann-
arra orkufyrirtækja. „Nú
hálfu öðru ári eftir að
fyrsta tenging var sett upp
í Manchester eru nokkur
leiðandi orkufyrirtæki að
taka þetta í almenna notk-
un. Allir þessir staðir hafa
áður sett upp fyrstu til-
raunatengingar,“ segir
Helgi.
Helgi segir að auk við-
ræðna við þessa erlendu
aðila hafi verkefnisstjórn
Orkuveitunnar rætt við
ýmsa innlenda aðila sem
hafi ýmist áhuga á við-
skiptum við ljósleiðaranet í
Reykjavík eða möguleik-
um á þjónustu í gegnum STARFSMENN
raforkukerfið. Helgi vildi
ekki upplýsa hvaða aðilar
þetta væru en sagði að þetta væri fjöldi aðila í
upplýsinga- og tölvugeiranum og aðilar sem
eru í stærri gagnaflutningi.
Hann segir að eftir viðræður og fyrirliggj-
andi samkomulagsdrög; ítarlegar markaðsút-
tektir og úttektir á kostnaði sé það mat orku-
veitunnar að þessi gögn gefi eindregið til
kynna að það sé fysilegt að fara í lagningu á
ljósleiðara. „Enda gefur það nokkuð augaleið,"
segir Helgi, „því langmesta þörfin fyrir gagna-
flutninga er á tiltölulega litlu svæði í Reykja-
vík, þar sem eru höfuðstöðvar fjármálastofn-
ana, stjórnsýslu og upplýsingatækni. En jafn-
framt því að fara í það verkefni munu menn,
strax á síðari hluta þess árs, setja upp fyrstu
tilraunatengingar um Netþjónustu í gegnum
raforkukerfið; tengingar fýrir einstaklinga og
lítil fyrirtæki."
Helgi sagði að sá búnaður sem er nauðsyn-
legur fyrir tengingar við internetþjónustu í
gegnum raforkukerfið sé annars vegar enda-
búnaður notanda og hins vegar endabúnaður í
spennustöð en þar sé hægt að nýta hvern
endabúnað fyrir 20 notendur. „Flutningsgetan
á þessu er 1-2 mb á sekúndu," segir Helgi. „Til
samanburðar má nefna að ISDN, sem er ein-
hver hraðvirkasta tengingin sem Landssíminn
býður, flytur 128 kb á sekúndu." Helgi segir
hins vegar að ef tveir af 20 notendum með
sama endabúnað séu að hlaða niður gögnum af
Netinu á sömu sekúndunni deili þeir flutnings-
hraðanum. Helgi segir að jafnaðarlega muni
10-15 notendur deila hverri tengingu og sam-
tímanotkun sé mjög lítil í gagnaflutningum.
Því þurfi nánast allir samtengdir notendur að
hlaða niður á sömu sekúndu til þess að flutn-
ingshraðinn fari niður í það lágmark þessa
kerfis, sem er u.þ.b. jafnt hámarksgetu ISDN-
tengingar. -«r»—
Ljósleiðari borg-
arinnar og Net-
þjónusta um
raforkustrengi
Orkuveita Reykjavíkur undirbýr nú að hasla sér völl
á sviði gagnaflutninga um ljósleiðara og Netþjónustu
við einstaklinga um raforkukerfíð. Pétur Gunnarsson
kynnti sér þessar hugmyndir.
Landssímans hafa lagt ljósleiðara víðs vegar um landið en nú stefnir í að starfsmenn Orkuveitu
leggja ljósleiðaranet um miðborg Reykjavíkur á næstunni.
Viðskiptavinir orkuveitunnar í gagnaflutn-
ingum og Netþjónustu verða þá annars vegar
fáir stórir viðsldptavinir, sem munu nýta Ijós-
leiðarann, og hins vegar almenningur og
smærri fyrirtæki, sem nýta Netþjónustu um
220V raforkustrengina. Helgi segir að gagna-
flutningar fari hraðvaxandi og þarfir stærri
fyrirtækja muni verða meiri en svo að flutning-
ur um raforkukerfið fái annað því. Eftir sem
áður verði það þó álitlegur kostur fyrir einka-
aðila og smærri fyrirtæki.
Hve marga viðskiptavini er markið sett á að
fá í viðskipti? „Það verður markaðurinn að
skera úr um á endanum," segir Helgi Hjörvar.
Þegar spurt er um kostnað Orkuveitu
Reykjavíkur við að hasla sér völl í gagnaflutn-
ingum og fjarskiptaþjónustu nefnir Helgi
ekki tölur varðandi kostnað við raforkuteng-
ingarnar en segir að áætlun hafi verið gerð
um fyrsta áfanga í lagningu ljósleiðaranets,
og sé gert ráð fyrir að kostnaður verði um 350
m.kr. við að taka þann áfanga í notkun.
Ljósleiðarinn verður í fyrsta áfanga lagður
um þau athafnasvæði Reykjavíkur, þar sem
mestur gagnaflutningur er, þ.e. svæðið milli
Kvosarinnar og Háskólans. Gert er ráð fyrir
að ráðast í þennan fyrsta áfanga í sumar.
„Hugsun Orkuveitunnar er fyrst og fremst sú
að leggja þetta grunnnet en láta fyrirtækjum
í tölvu- og upplýsingaiðnaði eftir að selja
þjónustu og skapa viðskipti á þessu grunn-
neti. En það er greinilegt að það er fjöldi að-
ila sem hefur áhuga á því að fá loksins valkost
í þessum efnum. Síðan er að því stefnt, þegar
fyrirtækið er komið í rekstur, að það verði
gert að almenningshlutafélagi með dreifðri
eignaraðild."
Um kostnað notenda segir Helgi að ekki hafi
verið tekin ákvörðun um verðskrá.
Hvernig er hægt að fullyrða að þessi rekstur
verði samkeppnisfær við símafyrirtæki?
„Það verð sem gengið hefur verið út frá í
hagkvæmniútreikningum er mun lægra, miðað
við flutningsgetuna, en það verð sem nú
býðst,“ segir Helgi. Hann vill ekki að svo
stöddu gefa upp áætlanir um veltu en segir
gert ráð fyrir að fyrirtækið sé komið í nokkurn
rekstur þegar á næsta ári.
Nátengt orkuveitunni
Helgi sagði að þessi rekstur Netþjónustu
um raforkukerfið hafi ekki áhrif á orkuflutn-
inginn en rekstur gagnaflutnings- og fjar-
skiptafyrirtækisins verði allur mjög nátengdur
starfsemi Orkuveitunnar. „Það er verið að nota
sömu lagnaleiðir, sömu spennistöðvar og svo
framvegis. Það er önnur meginástæðan fyrir
því að Orkuveitan leggur áherslu á að verða
ráðandi aðili í fyrirtækinu því samstarfið þarna
á milli þarf að vera afar gott.“ Hin ástæðan sé
sú að erfitt er að verðleggja þá aðstöðu sem
orkuveitan hefur til að koma inn á þennan
markað. „Það er enginn annar aðili sem hefur
jafngóða aðstöðu til að keppa við Landssímann
og Orkuveitan, en þá aðstöðu er erfitt að meta
til verðmæta í dag. Þegar þetta fyrirtæki er
komið í rekstur geta menn hins vegar kallað
fram þau verðmæti, með því að setja fyrirtæk-
ið á markað."
Landssíminn hefur á liðnum misserum mætt
andstreymi í samskiptum við Netnotendur og
hefur legið undir ámæli fyrir flutningsgetu og
frammistöðu gagnvart viðskiptum við Net-
þjónustuaðila. Aðspurður hvort hann teldi að
neikvæð ímynd Landssímans gerði að verkum
að fólk væri tilbúið að skipta við önnur fyrir-
tæki á frjálsum markaði sagði Helgi að vissu-
■ lega væri athyglisvert hve góðum árangri Tal
hefur náð á GSM-símamarkaðinum í sam-
keppni við Landssímann. „Það hefur auðvitað
líka vakið sérstaka athygli okkar að á ráð-
stefnu um orkumál á Akureyri nýlega sagði
Þórarinn V. Þórarinsson fi-amkvæmdastjóri
VSÍ og stjórnarformaður Landssímans að ef
Orkuveita Reykjavíkur hygðist leggja ljósleið-
aranet í Reykjavík væri nauðsynlegt að leggja
á það jöfnunargjald til að greiða niður kostnað
við uppbyggingu annars staðar á landinu. Það
verður að segjast eins og er að það skýtur
skökku við að sá einstaklingur sem á að gæta
hagsmuna atvinnufyrirtækja í Reykjavík sé á
sama tíma sem stjórnarformaður Landssímans
uppi með hugmyndir um jöfnunarskatta á fyr-
irtækin hér í borginni en það bendir hins vegar
til þess að stjórnarformaður Landssímans
meti það svo að mikil hagkvæmni sé í fyiárætl-
unum Orkuveitunnar," sagði Helgi Hjörvar.
Manchester, Malmö og Stuttgart
Þorsteinn Sigurjónsson, verkfræðingur hjá
Orkuveitu Reykjavíkur, hefur unnið að undir-
búningi málsins og kynnt sér störf þeirra er-
lendu orkufyrirtækja sem að þessu vinna.
Hann sagði að notendurnir í Manchester væi-u
nú nokkur hundruð og svipaður fjöldi tæki þátt
í prófunarverkefnum í Svíþjóð og Þýskalandi. I
Þýskalandi er það fyrirtækið Tesion, dóttur-
fyrirtæki orkufyrirtækis-
ins EMBW, sem er lengst
á veg komið og hefur verið
með prófunarverkefni í
grennd við Stuttgart. I
Malmö í Svíþjóð er einnig
verið að gera lokaprófanir
með nokkur hundruð not-
endum áður en farið verð-
ur í almenna markaðs-
setningu.
Bergþór Halldórsson,
framkvæmdastjóri fjar-
skiptasviðs hjá Landssím-
anum, sagði að þessi nýja
samkeppni hefði lítið verið
rædd innan Landssímans.
„Við erum ekkert búnir að
ræða í framkvæmda-
stjórninni hvernig við
bregðumst við eða hvort
við bregðumst við á ein-
hvem hátt,“ sagði hann.
Bergþór sagði að menn
hefðu vitað af athugunum
Orkuveitunnar og þekktu
þessa tækni, sem væri ný-
komin af tilraunastigi.
Einnig sé Ijóst að ný
tækni til að auka flutn-
ingsgetu í gagnaflutning-
um eftir símalínum
Landssímans sé í örri þró-
un. „Eftir því sem tímar
líða verður sú tækni hag-
kvæmari og ódýrari,"
sagði Bergþór.
„Við erum í dag búnir
Reykjavíkur muni að koma á ISDN-þjónustu
sem allri íbúar á höfuð-
borgarsvæðinu eiga að-
gang að. Þar geta menn með réttum búnaði
náð 128 kb hraða á Netinu. Ef búnaður er í lagi
og mönnum gengur illa á þeim hraða er flösku-
hálsinn oftast annars staðar en í notendalín-
unni, t.d. netþjóninum hinumegin, þ.e.a.s. í
upplýsingamiðlinum sem verið er að fá sam-
band við.“
Lítið vitað um ijárhagslega hagkvæmni
„Um fjárhagslega hagkvæmni þessa get ég
lítið sagt. Þótt við höfum boðið ISDN-tengingu
um allt land er mikill minnihluti internetnot-
enda sem hefur séð ástæðu til að fá sér slíka
tengingu. En ég veit ekki hvort það má draga
þá ályktun af því að menn séu ekíd að biðja um
meiri hraða en fæst á símalínu með góðu
módemi," sagði Bergþór.
Þá sagði hann að Landssíminn hefði gert ráð
fyrir að Netið mundi nýta breiðbandskerfi
Landssímans sem flutningsleið í framtíðinni.
Mikill þrýstingur væri víða á uppbyggingu
breiðbandskerfisins og ef Reykjavíkurborg
ætlaði sjálf að byggja upp slíkt kerfi í hluta
borgarinnar vöknuðu sjálfsagt spurningar um
hvort draga ætti úr uppbyggingu breiðbands-
ins í borginni en leggja aukinn kraft í upp-
byggingu annars staðar. Það hefði þó ekki ver-
ið rætt.
Loks sagði Bergþór að áður en samkeppn-
isumhverfi var búið til í fjarskiptum í landinu
hefðu verið sett lög um að ekki mætti inn-
heimta sérstakt gjald fyrir langlínu heldur
skyldi bjóða notendum sama gjald hvar sem er
á landinu. Ef fyrirtæki eins og Orkuveitan
komi inn á markaðinn þar sem flutningurinn er
mestur og arðsemin hæst en Landssíminn eigi
að sjá um önnur svæði landsins hljóti verð
þeirrar þjónustu sem dýrara er að halda uppi
að hækka. .<>•( í,- t.