Morgunblaðið - 09.06.1999, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
i
1
1

hreyfingu þrisvar eða oftar í viku
vera fólk með framhaldsskólapróf.
Algengustu form hreyfíngar
reyndust vera ganga og hreyfíng í
vinnunni. Boltaleikir voru algeng-
ir hjá yngri körlum, leikfimi ýmiss
konar hjá konum og sund hjá elstu
aldurshópum beggja kynja. Um
fjórðungur aðspurðra (mismun-
andi eftir aldurshópum og kynj-
um) var afhuga hvers konar al-
menningsíþróttum eða trimmi,
hlutfallið var lægst hjá yngstu
konunum en hæst hjá þeim elstu.
Áhrif Ifkamsþjálfunar
á ýmsa sjúkdóma:
Reglubundin hreyfing minnkar
líkur á:
• Kransæðasjúkdómum
• Insúlínóháðri sýkursýki
• Háþrýstingi
• Beinþynningu
• Krabbameini í ristli
og e.t.v. fletri líffærum
• Slitgigt
• Offitu
• Mjóbaksverk
• Kvíða og þunglyndi
Eins og fram kemur í meðfylgj-
andi töflu hafa allvíðtækar vísinda-
legar rannsóknir bent til að reglu-
bundin hreyfíng minnki líkur á
og/eða dragi úr einkennum þeirra
sjúkdóma sem nefndir eru. Rann-
sóknir hafa leitt í ljós að reglu-
bundin þjálfun lækkar blóðfitu,
blóðþrýsting, bætir fitudreifingu,
eykur beinþéttni, bætir sykurþol,
hvetur ýmis störf ónæmiskerfisins
og bætir geðslag fólks.
Reglubundin líkamshreyfing
minnkar einnig dánartíðni án tillits
til orsakar. Þekkt er rannsókn sem
gerð var á rúmlega 17.000 karl-
mönnum sem útskrifast höfðu frá
Harvard-háskóla og þeim fylgt eft-
ir frá 1962 til 1988. Áhrif mismikill-
ar hreyfingar voru metin. I ljós
kom að því meiri orku sem karlam-
ir eyddu við hreyfingu þeim mun
lægri var dánartala þeirra. Væri
litið til manna á sambærilegum
aldri var dánartala þeirra sem
mestri orku eyddu 13% lægri en
dánartala þeirra sem minnstri
orku eyddu.
Allnokkrar rannsóknir hafa ver-
ið gerðar á tengslum hreyfingar og
krabbameins. Sem dæmi má nefna
nýlega athugun þar sem rúmlega
7.000 konum og 25.000 körlum var
fylgt eftir í átta ár að meðaltali. Þol
þátttakenda var mælt og hreyfing-
arsaga þeirra skráð. Mun meix-i lík-
ur reyndust á ótímabærum dauð-
daga af öllum ástæðum hjá þeim
konum og körlum sem minnst lík-
amsþol höfðu. Áhætta af dauða úr
krabbameini minnkaði einnig
marktækt með auknu þoli og
hreyfingu hjá körlum en tengslin
voru ekki jafnsterk hjá konum.
Mýmargar rannsóknir undanfar-
inna ára sýna einnig fram á sterk
tengsl milli hreyfingar, líkamsþols
og minni áhættu á dauða úr
kransæðasjúkdómi. Gagnið virðist
vera í hlutfalli við heildarþjálfun,
hvort sem það er mælt sem kalor-
íunotkun eða heildartími þjálfunar.
Til dæmis hafa rannsóknir leitt í
ijós að dánartíðni úr kransæða-
sjúkdómum er mun lægri meðal
fólks sem hreyfir sig að meðaltali
um 45 mínútur á dag en þeirra sem
hreyfa sig einungis í 15 mínútur
alls á dag. Sami munur kemur í ljós
hjá körlum sem eyða u.þ.b. 2.000
kaloríum eða meira á víku saman-
borið við þá sem eyða 500 kaloríum
eða minna í viku hverri.
Einnig hefur komið fram að gildi
hreyfingar er verulegt þótt fólk sé
komið á efri ár og byrji seint. At-
hyglisverð er rannsókn þar sem
9.700 konum, sem allar voru eldri
en 65 ára, var fylgt eftir í tæplega
átta ár. Konur sem hreyfðu sig í
meðallagi eða mikið reyndust í um
40% minni áhættu á mjaðmabi’oti
og um 30% minni áhættu að fá
samfallsbrot á hrygg.
I næstu grein munum við fjalla
um nýjar leiðbeiningar um ástund-
un hreyfingar og líkamsþjálfunar.
Sigurður er landlæknir,
Anna Björg er verkefnisstjóri
Heilsueflingar.
fyrirtæki átt mjög erfitt uppdrátt-
ar að vaxa og þróast eins og eðli-
legt væri.
Þar veldur talsverðu sú mikla
áhersla, sem við leggjum á að fisk-
veiðar séu undirstaða okkár og um
þær eigi allt að snúast á kostnað
annarrá atvinnugreina.
Eg gæti vel séð fyrir mér tals-
vert annað ástand í íslenskum
verktakaiðnaði, ef hann hefði um
árabil haft sérstakt ráðuneyti og
ráð- herra eins og sjávarútvegur-
inn. Eg sé ekki svo dæmi sé nefnt,
að frændur okkar Finnar hafi betri
aðstæður til þess að hafa byggt
upp sinn verktakaiðnað m.a. með
þunga áherslu á sviði hátækni-
lausna fyrir kalt veðurlag og vatns-
aflsvirkjana. Finnskur verktaka-
iðnaður skilar tugum milljarða í út-
flutningstekjur árlega.
Það er mín skoðun án þess að lít-
ið sé gert úr mikilvægi fiskiðnaðar-
ins í landinu að okkur mundi til
lengdar famast betur, ef við létum
meira jafnræði ríkja um mikilvægi
atvinnugreina og höguðum okkur
samkvæmt því.
Vera má að ráðamenn séu svo
bundnir á klafa af sægreifunum að
þeir geri allt, sem í þeirra valdi
stendur til þess að viðhalda núver-
andi ástandi. Eg held það sé ekki
raunveralega ástæðan heldur hitt
að við erum hræddir við að breyta
því sem við höfum. ísland hefur
byggst svona upp á sögulegum for-
sendum. Það var engin tilviljun að
þeir íslendingar sem fluttust til
Vesturheims á síðustu öld settust
að þar sem þeir héldu að þeir gætu
hlaupið eftir rollum og róið til
fískjar.
Því fyrr sem við sjáum að okkur
og drögum úr svokölluðu mikilvægi
einnar atvinnugreinar fram yfir
aðra því betur mun okkur farnast
við að byggja hér upp nútímaþjóð-
félag.
Höfundur er fv. framkvæmdastjóri
Ármannsfells hf. og fv. formaður
Verktakasambands íslands.
UMRÆÐAN
MIÐVIKUDAGUR 9. JÚNÍ 1999 33 .■
4
_____________ ______• ]
NATO á nornaveiðum?
MEÐ tilvísxm í grein
Brynjars Armannsson-
ar í Moi'gunblaðinu 27.
maí síðast liðinn finnst
mér ég vera knúinn til
að láta skoðun mína í
ljós. Mér finnst Brynj-
ar að mestu leyti nota
hörmungarástand
Júgóslavíu til að
almennt niður
Davíðs Oddssonar, Bill
Clinton og NATO. Ég
er ekki að taka upj
hanskann fyrir þesss
aðila heldur lýsa pei'-
sónulegri skoðun minni
á þessu máli - þessari
grein og stríðsátökun-
um í Júgóslavíu. Ég vil taka það þó
skýrt fram að þekking mín á þessu
máli byggist einungis á fréttaflutn-
ingi íslenski-a fjölmiðla, CNN og
Internetinu.
Stríð eru alltaf af hinu illa og
skulu ávallt vera síðasti kosturinn
í stöðunni. í þessu umrædda til-
felli sem Brynjar vísar að mestu í
(NATO gegn srbneskum yfirvöld-
um) virðast friðsælar lausnir ekki
hafa gengið. Eins og Brynjar gef-
ur til kynna í fyrri hluta greinar
sinnar þá virðast hernaðarítök
NATO vera sprottið upp af eigin-
hagsmunapoti aðildarríkjanna í
viðskiptalegum tilgangi. Það má
alltaf færa rök fyrir því að við
gætum hagsmuna okkar í hinu og
þessu. Það er eðli þess að við yfir-
leitt skiptum okkur af öðra fólki
og atburðum í kringum okkur.
Hvort sem þessir hagsmunir era
af tilfinningalegum toga, fjárhags-
legum eða einhverju öðra. í þessu
tiltekna stríði tel ég ástæðuna
vera af tilfinningalegum toga. Það
er að segja samúð með fólki sem
er drepið, limlest, nauðgað eða
hrakið brott með kerfisbundnum
hætti frá heimilum sínum. Ég ef-
ast um að aðildarríki NATO séu
með fjárhagslegan ávinning í
þessu stríði. Stríðsreksturinn
kostar gríðarlegar fjárhæðir auk
þess sem mannúðarhjálp flótta-
manna kostar sitt. Með fyrirhug-
uðum landhernaði eykst kostnað-
urinn enn frekar og það má búast
við mannfalli bandamanna. Að
halda því fram að þetta stríðsá-
stand í Júgóslavíu sé til komið
vegna ótta við efnahagsþrenging-
ar og atvinnuleysi í aðildarríkjun-
um finnst mér vera kaldhæðnis-
legt og fjarstæðukennt. Heldur
Brynjar að starfsmenn öryggis-
ráðs Sameinuðu þjóðanna séu að
ákæra Milosevic fyrir stríðsglæpi
og auki þannig starfsöryggi sitt,
með því að ganga í augu Banda-
ríkjamanna í þeirri von að þeir
greiði upp skuld sína hjá Samein-
uðu þjóðunum, sem annars eru að
verða gjaldþrota? í Morgunblað-
inu bls. 22, sama blaði og grein
Brynjars birtist, er Óhugnanleg
frétt um meinta kerfisbundna
stríðsglæpi serbneskra yfirvalda
gegn Kosovo-Albönum. Þar er
sagt orðrétt: j,í einum
bæjanna höfðu grímu-
klæddir hermenn
skorið unga drengi á
háls, skorið gat á
maga ófrískra kvenna
og stungið fóstur
þeirra með beittum
hnífum."
Það eru eflaust allir
sammála mér um að
þetta er vægast sagt
ógeðslegt! Ég veit að
þetta er ótrúlegt, en
heldur Brynjar að
þessi fréttaflutningur
Morgunblaðsins sé al-
farið uppspuni og að-
eins hluti af skipu-
lögðum nornaveiðum NATO gegn
Serbíu? Ég persónulega efast um
það. í þessari sömu frétt er einnig
vel lýst hvernig serbnesk yfirvöld
reyna með kerfisbundnum hætti
að niðurlægja og slíta albanska
samfélagið í sundur með hrotta-
fengnum nauðgunum. Svo ekki sé
gleymt að minnast á fjöldamorðin
sem óyggjandi sannanir eru fyrir
- jafnvel gervihnattamyndir og
myndbandsupptökur! Þess ber að
geta að þessir stríðsglæpir
serbneskra yfirvalda endurspegla
ekki endilega vilja og skoðanir
serbneskra þegna, á sama hátt og
ummæli Davíðs Oddssonar endur-
spegla ekki endilega persónulegar
skoðanir Brynjars. Ég hef líka
samúð með serbnesku þjóðinni
sem þarf að sitja hjá þegjandi og
horfa á ódæðisverk Milosevic ef
hún veit yfirleitt af því. Stór hluti
þegnanna hefur einungis aðgang
að ritskoðuðum fréttum þar sem
stöðugur áróður gegn NATO er
látinn dynja á þeim. Ef þegnarnir
vita yfirleitt eitthvað um hvað er á
seyði og voga sér svo sem að láta
skoðanir sínar í ljós og andmæla
aðgerðum Milosevic þá eiga þeir
von á því að aðgerðimar snúist
gegn þeim líka. Ætli Brynjar hefði
vakið athygli á skoðunum sínum í
Morgunblaðinu ef hann hefði mátt
Sumarliði Einar
Daðason
i<r.
Balkanskagastríð
Að halda því fram að
stríðsástandið í Júgó-
slavíu sé til komið
vegna ótta við efna-
hagsþrengingar og at-
vinnuleysi í aðildarríkj-
unum fínnst Sumarliða v
Einari Daðasyni kald-
hæðnislegt og fjar-
stæðukennt.
búast við því að lögreglusveitir
Davíð Oddssonar kæmu til hans
nóttina eftir og beittu hann svip-
uðu harðæri og Milosevic? Ég ef-
ast stórlega um að NATO stjórni
helstu fjölmiðlum heimsins. Ef
NATO gerir mistök þá fá þeir svo
sannarlega að finna fyrir gagnrýni
og yfirheyrslum svo um munar. Á
hverjum degi heldur NATO blaða-
mannafund þar sem þeir reyna að
upplýsa eftir bestu getu um að-
gerðir sínar. Eðli sínu samkvæmt
geta þeir ekki gefið upplýsingar
um fyrirætlanir sínar í beinni því
serbnesk yfirvöld fylgjast að sjálf-
sögðu líka með. Þessi blaða-
mannafundur m.a. er sendur út
frá CNN. Bandaríkin sem og flest
öll Evrópuríki hafa einhvern
svartan blett á fortíðinni eins og
Brynjar stiklar á. Það höfum við
Islendingar líka. Fóra forfeður
okkar á landnámsöld ekki í ráns- *
ferðir yfir ballarhöf, myrtu fólk og
rændu konum? En nú era aðrir
tímar og þökk sé upplýsingabylt-
ingunni þá komast þjóðir síður
upp með slíkt.
Höfundur er sjálfstæður atvinnu-
rekandi.
GSM SÍMAR Á
KOMAÁ
MORGUN
KL. 10:00