Morgunblaðið - 13.07.1999, Qupperneq 38

-* 38 ÞRIÐJUDAGUR 13. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Að ósekju vegið
að Halldóri
SUM MÁL eru þannig vaxin að
engu er líkara en þau kippi þjóðinni
úr sambandi þegar um þau er fjall-
að. Lindarmálið er þannig mál. Um
það á sjálfsagt eftir að verða fjallað
síðar útfrá öðrum sjón-
arhóli en menn hafa
verið færir um síðustu
misseri. Það eru auðvit-
að allir ósáttir við að
þjóðin skuli hafa tapað
miklum fjármunum -
og eðlilegt að reyna að
draga lærdóma af mis-
tökum.
Niðurstaðan
sakleysi
En burtséð frá því,
þá var málinu komið í
ákveðinn farveg - það
var sent til ríkissak-
sóknara. Þar átti að
kanna hvort tilefni væri
til ákæru eða frekari
aðgerða. Þetta var lögformlegur far-
vegur og ég minnist þess ekki að
gerðar væru athugasemdir við þann
framgangsmáta. Nú er niðurstaða
komin - hún felur í sér þær lyktir að
ekki reyndist tilefni ákæru eða frek-
ari aðgerða. Það er ígildi þess að
stjómendur fyrirtækisins séu sýknir
saka. Þegar sú niðurstaða er fengin
er afar ógeðfellt að haldið sé áfram
að dæma þá með margvíslegum
hætti. Það var farið eftir leikreglum.
Samt er haldið áfram. Og þá er stutt
í ofsókn.
Nú er þess að gæta að einstak-
lingamir sem við sögu komu hafa
samfellt verið til umfjöllunar með
neikvæðum hætti í fjölmiðlum áram
saman. í því er fólgin vemleg refs-
ing - bæði fyrir þá og fjölskyldur
þeirra. Það er full ástæða til að taka
mið af þeirri staðreynd þegar nú er
haldið áfram að fjalla um málið.
Atvinnuofsóknir og einelti
Því miður virðist það stundum
vera lenska í okkar þjóðfélagi að eft-
ir að búið er að gefa merki um að
eitthvað kunni að vera aðfinnsluvert
til dæmis við stjómun stofnana og
fyrirtækja, þá sé það umfram annað
einhverjum einstaklingum að kenna
og sjálfsagt sé að hundelta þá. Þetta
fyrirbæri, eða jafnvel lögmál, skuld-
ast yfirleitt því að menn era vanfær-
ir um að fjalla um eðli mála, orsök
þeirra og afleiðingu, -
eiga bágt með að vera
málefnalegir.
Ástæða þess að ég nú
lyfti penna er að mér
blöskrar hvernig póli-
tískir vinir mínfr hafa
farið að ráði sínu með
refsigleði og rangsleitni
í garð einstaklingsins
Halldórs Guðbjama-
sonar, íyrrverandi
bankastjóra Lands-
bankans. Ég get ekki
skilið það öðravísi en
sem atvinnuofsóknir og
einelti - og því get ég
ekki orða bundist.
Sumir stjómmálamenn
virðast ekki sætta sig
við þá faglegu niðurstöðu sem fram
er komin að Halldór sé sýkn saka,
heldur liggi áfram einhvers konar
Leikreglur
Hárfín lína, segir
Óskar Guðmundsson,
getur verið á milli
aðhalds og eineltis.
óljós sök hjá honum. Stundum er
engu líkara en stjórnmálamenn hafi
gefist upp á að veita pólitískum
valdamönnum aðhald - og fari þá út
í að elta embættismenn - í vanmætti
sínum gagnvart ráðherravaldinu.
Oddvitar á villigötum
Nú er þess að gæta að Halldór
Guðbjamason er einn þeirra manna
sem komist hafa til áhrifastarfa í
bankaheiminum á grundvelli þess að
vera bankamaður. Þrátt fyrir það
talaði oddviti Samfylkingarinnar á
Suðurlandi um að það væri „pólitísk
ráðning" ef Halldór yrði bankastjóri
Seðlabankans, og gefur þar með í
skyn að Halldór hafi ekki faglega
burði til starfans. Halldór hefur hins
vegar alla sína starfstíð verið banka-
maður, auk þess að hafa góða
menntun - það væri því fagleg ráðn-
ing ef hann yrði bankastjóri Seðla-
bankans. Oddviti Samfylkingarinnar
á Suðurlandi hefur því lent í blind-
þoku á hinni pólitísku heiði skil-
greininganna.
Þannig getur jafnvel mætustu
stjórnmálamönnum þjóðarinnar orð-
ið á. Meiraðsegja oddviti Samfylk-
ingarinnar í Reykjavík hefur tekið
þátt í þessari aðför að einstaklingn-
um Halldóri Guðbjarnasyni. Oddvit-
inn heldur því fram að það væri
óeðlilegt að Halldór yrði seðla-
bankastjóri þarsem hann hefði farið
illa með almannafé og gefið Alþingi
rangar upplýsingar. Ef að þetta er
hugsað þröngt væri um alvarlegar
ásakanir að ræða sem auðvitað væra
ekki settar fram nema með ítarleg-
um rökstuðningi. Líklegra er að
odddviti minn hafi - í hita leiksins -
sett þetta fram svona almennt og
vítt - og þá fer ekki hjá því að litið
sé yfir þingheim. Ætli þeim fækkaði
ekki fjöðranum í stássstofum Al-
þingis ef þetta almenna sakarefni
yrði tilefni atvinnusviptingar? Hætt
er við að þá yrði þingheimur sköll-
óttur. Þegar bestu stjórnmálamönn-
um þjóðarinnar verður á að renna
sér svo slysalegar fótskriður er ekki
nema von að minni spákörlum og -
kerlingum verði fótaskortur á hálu
svelli siðferðisumræðunnar. Þetta
sýnir og hversu hárfín lína getur
verið á milli aðhalds og eineltis.
Nei, auðvitað væri það bæði for-
kastanlegt og siðlaust ef Halldór
yrði látinn gjalda þess að hafa verið
sem bankastjóri Landsbankans
stjórnarformaður Lindar nema að
íyrir lægi sekt hans eða afglöp í
starfi. Hann er að lokinni rannsókn
sýkn og saklaus og enginn hefur
heimild til að ráðast að mannorði
hans með þeim ógeðfellda hætti sem
raunin er. Og hann er auðvitað full-
bær að verða seðlabankastjóri.
Sjálfum finnst mér eins og stjórn-
málamenn hafi gefist upp á að taka
pólitískt á efnahags- og bankamál-
um. Þessi uppgjöf endurpeglast í
þeim ömurlega eltingaleik við ein-
stakling sem við höfum orðið vitni
að. Á meðan er þegjandi og hljóða-
laust verið að umbylta gjörvöllu
peninga- og bankakerfi þjóðarinnar.
En það er pólitík.
Höfundur er blaðamaður.
Óskar
Guðmundsson
ÞAÐ LAGÐI lykt
frá Faxamjöli. Það bil-
aði eitthvað sagði for-
stjórinn og baðst af-
sökunar. Borgarstjór-
inn skipti skapi og hót-
aði, hótaði að sjá til
þess að verksmiðjunni
yrði lokað. Það var
ekkert annað. Ég man
þá tíð þegar Grandinn
og vesturhöfnin iðuðu
af athafnalífi, unnið var
við báta, fiski landað,
vírar splæstir, net bætt
' '' og annað eftir því. Það
er ekki þannig í dag,
enda er ég viss um að
borgarstjórinn sem
fann fýlu í miðbænum
væri ekki um of hrifinn ef útlend-
ingur, eða menningarviti, sæju milli
blómakeranna óhreinan sjómann að
splæsa vír. Slíkt er ekki boðlegt að-
eins nokkrum mánuðum áður en
Reykjavík verður ein af mörgum
menningarborgum Evrópu. Því skal
barist; burt með allt sem gefur frá
sér lykt, er ekki hreint og því ekki
jp. broddborguram bjóðandi. Reyndar
held ég að menning þessarar þjóðar
liggi einna mest í sjó, sjósókn og
sumum öðram atvinnugreinum, en
það er að sjálfsögðu útúrdúr. Þar
sem hægt er að finna lykt af fiski er
sennilega best að endumýja engin
starfsleyfi og koma slíkri atvinnu út
úr menningarborginni. Menningin
sér um sína. Þeir sem hafa menn-
ingu þurfa ekki lykt.
Ferðamálafrömuður
mætti í sjónvarpsfréttir
og náði ekki upp á nef
sér. Útlendingar
nokkrir höfðu fundið
vonda lykt í miðbæ
Reykjavíkur. Frömuð-
urinn vildi láta loka
Faxamjöli. Sennilega
hefur verið búið að
segja útlendingunum
að Reykjavík væri
menningarborg, ekki
slor borg. Óheppilegt.
Ætli erlendir ferða-
menn, flestir allavega,
viti ekki að íslenska
þjóðin stundi fiskveiðar
sér til framfærslu? Því
þá að fela fyrir gestum
okkar hverjir við í raun eram?
Hún er merkileg konan sem er
borgarstjóri. Getur verið að henni
sé illa við vinnandi fólk og þá sem
ég hef alltaf talið að væra góðir og
gegnir meðal annars til að halda
menningunni gangandi? SÍF er far-
ið úr Reykjavík, Faxamarkaður
þarf að fara, Marel er að fara og
borgarstjórinn vill ekki fiskimjöl í
menningarborginni. Það er fleira
sem borgarstjórinn gerir og ég skil
ekki. Hún snaraði milljónum til að
opna félagsmiðstöð handa samkyn-
hneigðum. Karlmenn sem gimast
konur og konur sem vflja karlmenn
þurfa kannski líka félagsheimili með
sínum líkum. Kannski var framlagið
til samkynhneigðra afgangur af
menningunni sem hefur jú forgang
á allt og alla. Reyndar skil ég ekki
hvaða bakgrann það fólk hefur sem
er í borgarstjórn Reykjavíkur. Það
er eins og þessu fólki sé ekkert heil-
agt þegar kemur að menningu og sú
árátta þess að ráðast að höfninni
þess vegna er ótrúleg. Því ósköpun-
um er ekki verkið klárað, fyllið bara
í höfnina og byggið þar menningar-
hús við menningarhús. Samt verða
ég að spyrja mig einnar spumingar
enn: Er það fólk sem nú vill byggja
tónlistarhús í höfninni, sama hvað
það kostar og þó aðeins lítill hluti
almennings, kannski 5 prósent, hafi
áhuga á þessu öllu saman, ekki
Mengun
Ég man þá tíð, segir
Birgir Hólm
Björgvinsson, þegar
Grandinn og
vesturhöfnin iðuðu
af athafnalífi.
sama fólkið og defldi hvað harðast á
Davíð Oddsson þegar lét byggja
Ráðhús og Perlu?
Að lokum vfl ég í fullri vinsemd
benda menningarvitum borgarinn-
ar á góða leið til að losna úr fýl-
unni. Farið til Þingeyrar, allri lykt
hefur verið eytt í því plássi. I stað-
inn viljum við hin fá vinnufúsa
Þingeyringa tfl að bræða loðnu.
Góða ferð.
IJöfundur er stjórnarmaður i Sjó-
mannafélagi Keykjavikur.
Hver er í fýlu?
Birgir Hólm
Björgvinsson
Maður er
nefndur
SAMA morgun og
seinni grein mín um
fjármálalega hlið fram-
leiðslunnar á þáttaröð-
inni „Maður er nefnd-
ur“ birtist hringdi
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson í mig og
vildi fá að vita hver
hefði kjaftað þessu í
mig og hvers málpípa
ég væri. Hann tók það
ekki sem gilt svar að ég
væri bara ég sjálfur í
skrifum mínum og
spurði mig hvað ég
hygðist gera þegar þeir
rækju þetta ofan í mig.
Ég bauð þeim að gera
það, ég mundi bregðast við því þeg-
ar það gerðist. Bauð hann mér þá
vinnu við þættina. Átti ég, á fundi
með þeim er vinna tæknivinnuna, að
koma þeim á rétt spor. Hann stakk
upp á því að ég þægi fyrir viðvikið
um 50.000 krónur í laun. Ég afþakk-
aði. í kjölfarið á símtalinu var mér
svo boðsent bréf undirritað af Jóni
Steinari Gunnlaugssyni hæstarétt-
arlögmanni þar sem hann fyrir
hönd umbjóðanda síns, Alvíss, fer
Sjónvarpsefni
Þáttaröðin „Maður er
nefndur“ er gerð af
vanefnum með blessun
Sjónvarpsins, segir
Geir Hölmarsson, og
það eigum við áskrif-
endur ekki að líða.
fram á að ég upplýsi um heimildir
mínar. Síðan hefur ríkt þögn úr
þeirri átt.
Þögnin var rofin í Degi 1. júlí sl.
þar sem Jónas Sigurgeirsson segir
um skrif mín: „Ég vona svo sannar-
lega, að það hafi ekki haft áhrif á
hann, að hann er nátengdur kvik-
myndagerðinni Hugsjón, sem hefur
verið að móta hugmynd um fram-
leiðslu svipaðra þátta fyrir Stöð 2.“
Eina leiðin til að verjast svona pill-
um er að treysta á heilbrigða skyn-
semi þeirra sem lesa. Ég á hálfbróð-
ur sem vinnur og á hlut í kvik-
myndagerðinni Hugsjón. Við ólumst
ekki upp saman og það vita allir
sem okkur þekkja að samgangur
okkar á milli er afar lítill. Hins veg-
ar eram við bræður, ég veit af hon-
um og hann af mér, og ég hef hing-
að til getað leitað til hans hvenær
sem er og vona að hann viti að til
mín getur hann alltaf leitað. Á mín-
um þrettán áram í þessum bransa
hef ég einu sinni unnið fyrir Hug-
sjón. Það var fyrir um sjö áram
þegar ég var hlaupagikkur eftir raf-
hlöðum og spólum í einu verkefni.
Þetta era mín „nánu“ tengsl við
Hugsjón. Þessi pilla sem Jónas Sig-
urgeirsson laumar klaufalega fram
með því að gera sér upp velvild í
minn garð, þar sem hann vonar
sannarlega að ég sé ekki málpípa
fyrir öfund og úlfúð í kvikmynda-
geiranum, er máttlaus því ég teng-
ist ekki kvikmyndageiranum og hef
ekki tengst honum í a.m.k. fimm ár.
Ég er ekki meðlimur í Félagi kvik-
myndagerðarmanna, ég er ekki fé-
lagsmaður í Framleiðendafélaginu,
ég er áskrifandi að Sjónvarpinu
með yfirgripsmikla þekkingu á
sjónvarpsframleiðslu og veit
hvenær verið er að svína á okkur.
Þáttaröðin „Maður er nefndur" er
gerð af vanefnum með blessun
Sjónvarpsins og það eigum við
áskrifendur ekki að h'ða.
Ég held að næsta skref sé að
biðja Neytendasamtökin að hlutast
til um að áskrifendur Sjónvarpsins
fái afslátt af áskriftargjöldum. Það
þykir eðlilegt að þeir
sem selja útlitsgallaða
vöra gefi afslátt frá
fullu verði. Ég sé ekki
að það sé skilyrt að
varan þm-fi að vera í
strikamerktum umbúð-
um.
Annað vil ég taka
fram varðandi greinina
sem birtist í Degi. Þar
hefur blaðamaðurinn
eftir mér að ég hafi
áhuga á að skrifa um
dagskrárstefnu Sjón-
varpsins í heild sinni og
metnaðarleysi í þátta-
gerð sem þar ráði ríkj-
um. Þetta er svolítið
ónákvæmt, líklega hef ég ekki talað
nógu skýrt við blaðamanninn. Mér
finnst EKKI að Sigurður Valgeirs-
son reki metnaðarlausa dagskrár-
gerð. Ég tel hins vegar Sigurð vera í
afar vanþakklátu starfi. Það sem ég
hef áhuga á að ræða er metnaðar-
leysi stjórnanda Sjónvarpsins gagn-
vart starfsfólki sínu og Sjónvarpinu
sem slíku. Til undirbúnings því hef
ég formlega spurt Markús Örn Ant-
onsson útvarpsstjóra nokkurra
spurninga og hann hefur vísað þeim
til framkvæmdastjóra Sjónvarpsins,
sem ég treysti til að hlýða yfirmanni
sínum og svara mér án þess að
draga lappirnar.
Víkur nú að tölum og útreikning-
um. Dagur hefur heimildir fyrir því
að þátturinn kosti Sjónvarpið
150.000 krónur. Gott og vel, hér hafa
borist nýjar upplýsingar. Bætum
þeim við þær nýju upplýsingar sem
ég hef og reiknum dæmið upp á
nýtt. Ég trúi því að Sjónvarpið
kaupi þættina á 150.000 krónur.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
tjáði mér, aðspurður, að styrkur Ný-
sköpunarsjóðs væri til 25 viðtals-
þátta við framherja eða 100.000 á
þátt. Samtals gerir þetta 250.000
krónur til framleiðslu á viðtalsþátt-
um við framherja. Þetta gefur til
kynna að framleiðendurnir hafi gert
ráð fyrir kostnaði upp á a.m.k.
250.000 krónur og hafi kynnt sín mál
þannig við fjármögnun á þeim. Ég
veit til þess að þeir hafa sent um-
sóknir til félagasamtaka og hags-
munasamtaka víða um land þar sem
farið er fram á að viðtöl við þeirra
fólk verði styrkt um 100.000 krónur
á þátt. Hefði Sjónvarpið ekki átt að
taka tillit til þessa við kaup sín?
Ætti kaupverðið ekki að vera 50.000
krónur? Sjónvarpinu hlýtur að hafa
verið kunnugt um þessa styrki og
með því að greiða 150.000 krónur
fyrir þáttinn samþykkir það að
heildarverð hvers þáttar sé 250.000
krónur.
Þessar tölur era fyrir utan styrk
Menningarsjóðs upp á 2.000.000
króna. Það getur verið að þeir hafi
ekki náð að selja hvern þátt og það
dragi niður meðaltalið. Hins vegar
geri ég ráð fyrir í mínum útreikn-
ingum að það vinni um sjö manns
við framleiðsluna en hjá Alvís starfa
við þættina tveir til þrír menn. Það
þýðir að ég ofmet kostnaðinn í mín-
um útreikningum en vanmet hann
ekki eins og Jónas Sigurgeirsson
heldur fram.
I samtali mínu við Hannes Hólm-
stein kom fram að Sjónvarpið kaup-
ir aðeins sýningarrétt að þáttunum.
Ég geri þá ráð fyrir að Alvís eigi það
efni sem tekið var upp, sem og það
sem ekki fer í þættina. Hannes
Hólmsteinn segist hafa séð við
vinnslu á annarri þáttaröð hvflíkur
fjársjóður gömlu þættimir væru.
Éftir nokkur ár verða nýju þættirnir
gamlir og orðnir að fjársjóði. Kvik-
myndasafn íslands selur úr sínum
fjársjóði hverja byrjaða mínútu á
15.000 til 30.000 krónur. Hver mun
selja mínútur úr fjársjóðnum „Mað-
ur er nefndur"?
Höfundur hefur starfað við sjón■
varp í þrettín ár.
Geir Hólmarsson