Morgunblaðið - 15.07.1999, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 15. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Málverka-
sýning á
Drangsnesi
Drangsnesi. Morgunblaðið.
DÓSLA, Hjördís Bergsdóttir,
opnar málverkasýningu í
Grunnskólanum á Drangsnesi
laugardaginn 17. júlí. Þetta er
10. einkasýning hennar.
Dósla er fædd og uppalin í
Reykjavík. Stundaði nám við
Grohe- schule Mannheim
1969-70. Við Myndlista- og
handíðaskóla Islands á árun-
um 1974-79 með aðaláherslu á
textflnám, 1985-87 stundaði
hún nám við kennaradeild
skólans og lauk burtfararprófi
sem myndlistarkennai’i 1987
og árið 1987-88 stundaði hún
nám í 4 ár við málaradefld
skólans. Auk einkasýninga
hefur Dósla tekið þátt í fjölda
samsýninga. Hún býr og
starfar á Sauðárkróki þar sem
hún kennir við FNV og Ar-
skóla á Sauðárkróki.
Dósla hefur dvalið á
Di-angsnesi undahfamar vikur
þar sem hún hefur haft vinnu-
aðstöðu í skólanum. Sýning
hennar er liður í Bryggjuhátíð
á Drangsnesi sem haldin verð-
ur 17. júh'.
Myndlistarsýningar eru
fastur liður á Bryggjuhátíð
Drangsnesinga og mjög vel
sóttar.
Listahátíð
í Lónkoti
HALDIN verður listhátíð að
Lónkoti í Skagafírði laugar-
daginn 17. júlí. Dagskráin
hefst kl. 13.30 og lýkur með
dansleik um nóttina.
Meðal efnis verða klassísk
píanóverk flutt af Þorsteini
Gauta Sigurðssyni, rithöfund-
amir Einar Kárason, Einar
Már Guðmundsson og Thor
Vilhjálmsson lesa úr verkum
sínum, Jóhann Már Jóhanns-
son syngur við undirleik og
Djasstríó Ólafs Stephensen
flytur djass.
Dagskráin fer fram í sam-
komutjaldi staðarins en þar
em til sýnis höggmyndir eftir
Pál Guðmundsson frá Húsa-
felli.
Karla Dögg í
Galleríi Geysi
KARLA Dögg Karlsdóttir
opnar sýningu í Galleríi Geysi,
Hinu húsinu við Ingólfstorg,
laugardaginn 17. júlí kl. 16.
Yfirskrift sýningarinnar er
„Landsköp".
Karla Dögg útskrifaðist úr
skúlptúrdefld Myndlista- og
handíðaskóla íslands vorið
1999 og sýnir hún glerskúlpt-
úra á þessari sýningu. Þetta er
fyrsta einkasýning hennar.
Sýningin stendur til 1.
ágúst.
Píanótón-
leikar í Ar-
bæjarsafni
Á FIMMTU laugardagstón-
leikum Árbæjarsafns kl. 14
kemur fram ungt og efnilegt
tónlistarfólk. Það era píanó-
leikaramir Oddný Sturludótt-
ir, Ástríður Haraldsdóttir og
Þóranna Dögg Bjömsdóttir
ásamt Þóri Viðar sem spilar á
kontrabassa.
Á efnisskránni, sem er með
rómantísku yfírbragði, era
meðal annars Brahms, Mof-
kowski og Bizet, fjórhentir
dansar og frönsk svíta ásamt
nokkram leyninúmerum sem
alltof sjaldan hafa heyrst, seg-
ir í fréttatilkynningu.
CATHERINE David - með hljóðnema í hendi - brýnir fyrir ráðstefnugestum að hafa fjölþjóðleg listgildi í heiðri.
Myndlistin í jafnaðar-
mennsku og/eða stjörnukerfi
ÞAÐ er ekki á hverjum degi að
menn setjast niður heilan dag til að
ræða í hörgul málefni myndlistar og
sýningahalds. í fyrirlestrasal Arki-
tektaskólans í Rotterdam - með
upphækkuðum sætaröðum og lang-
borði - tókst á hópur listamanna,
safnstjóra, gagnrýnenda og sýn-
ingastjóra. Spumingin sem menn
veltu fyrir sér var sú hvort ekki
væri kominn tími til að breyta hinu
alþjóðlega sýningakerfí, hvort til
væri kerfí sem gæti þjónað hags-
munum allra listamanna og allra
þjóða, eða hvort Vesturlönd væra
staðráðin í því að varðveita yfír-
burðastöðu sína í listheiminum til að
halda öðram þjóðum frá hitunni.
Þegar stórt er spurt er oftast fátt
um svör, enda vora margar þeirra
spurninga sem settar voru
fram svo viðamiklar og flókn-
ar að við þeim fannst ekkert
einhlítt svar. Menn biðu til
dæmis spenntir eftir því
hvemig Norðurlandabúar
tækju á málunum en meðal
helstu aðstandenda og
styrktaraðila ráðstefnunnar
vora tvær norrænar stofnan-
ir. Auk talsmanna þeirra var
fjöldinn allur af ungum, nor-
rænum listamönnum, meðal
annars frá íslandi.
Það sem gerir Norður-
löndin svo sérstæð innan
hinnar vestrænu liðsheildar
er tvíbent staða þeirra gagn-
vart hinu alþjóðlega listkerfi.
Án þess að hafa sparkað
gamalgrónum venjum þar
sem listamenn geta talist
býsna frjálsir gjörða sinna
hafa þeir í seinni tíð jafnframt sótt
inn á afrétt hins frjálsa markaðar
þar sem gallerí era einu umbjóð-
endur skjólstæðinga sinna, sem þeir
bjóða að sýna í sölum sínum. Þannig
hefur þróast tvöfalt kerfí innan
Norðurlandanna; þar sem lista-
mennirnir áskilja sér annað tveggja
allt framkvæði að sýningahaldi, og
hitt þar sem framkvæðið er í hönd-
um galleríeigenda og sýningastjóra.
Það er ekki laust við að Norður-
landabúar hafi löngum skammast
sín fyrir sitt blandaða listkerfi
vegna þess eins að það hefur ekki
nýst þeim til toppárangurs, ef nota
má orðfæri íþróttamálsins. Á Norð-
uriöndunum koma fáar stórstjörnur
fram í myndlistinni en þeim mun
meir af smástimum. Jafnaðar-
mennskan ríkir hér einnig í listræn-
um efnum, enda hafa Bandaríkja-
menn löngum bent á það að norræn
myndlist væri sjaldan hræðilega lé-
leg, en hún væri jafnsjaldan spenn-
andi eða nýstárleg.
Þetta svíður þeim sem bíða eftir
því að Islendingar og frændur
þeirra á hinum Norðurlöndunum
eignist myndlistarmann af frægð-
argráðu Bjarkar Guðmundsdóttur.
Tekist var á um sýningastarfsemi á ráð-
stefnu sem haldin var í Rotterdam að til-
stuðlan NIFCA - Nordic Institute for
Contemporary Art, Ríkislistakademíunnar
í Amsterdam, Witte de With-safnsins í
Rotterdam og Listakademíunnar í Malmö.
Hallddr Björn Runólfsson sótti ráðstefn-
una og segir, að umræðan hafí byrjað á
köldu nótunum, en vegna óvenjulegra inn-
gripa utan úr sal varð brátt líf í tuskunum
ÞORVALDUR Þorsteinsson hefur orðið á ráðstefnunni Að breyta kerfinu?"
í Arkitektaskólanum í Rotterdam.
En það kom fljótlega fram í máli
Bandaríkjamannsins Jimmies Dur-
hams - indíána af Cherokee-kyni -
að víða væri pottur brotinn vestra.
Hann hélt því fram að stjömukerfi
galleríhaldaranna héldi niðri eðli-
legri tjáningarþörf og þynnti ótæpi-
lega út litróf bandaríski-ar listar.
Málflutningur Durhams hleypti lífí í
reynslusögur margra viðstaddra
listamanna, einkum þeirra sem
töldu sig eiga erfítt uppdráttar sök-
um framandi upprana síns.
En Chris Dercon frá Witte de
With var öldungis ósammála mál-
flutningi sem sneiddi að kerfinu.
Hann taldi gæði og enn meiri gæði
vera eina raunverulega samnefnai’a
myndlistarinnar og gæðavörn væri
óhugsandi án þeirra kastalamúra
sem söfn og skipuleg sýningastjórn
héldu úti. Jöfnuður væri sæt hug-
mynd en listræn gæði hefðu ekkert
með slíkt hugtak að gera. Heldur
varfærnar og íhaldssamar skoðanir
Dercons urðu til að hrista upp í ráð-
stefnugestum, bæði fjöldanum sem
var á pallborði og þeim skara sem
sat andspænis þeim í salnum.
Hvort það var málflutningur
Dercons, eða sérkennilega heild-
stæð og eilítið upphafin samstaða
listamannanna við pallborðið, sem
kom Kasper König - einum
þekktasta sýningastjóra heims - til
að biðja um orðið utan úr sal er ekki
íyllilega á hreinu. König bað lista-
menn að varpa af sér heilagleikan-
um og láta ekki sem þeim þætti það
amalegt að baða sig í frægð og
frama. König taldi menn verða að
tala um listkerfið af raunsæi en
draga úr útópísku hjali um hafta-
laust frelsi og skilningsleysi safn- og
sýningastjóra sem komi í veg fyrir
að listamenn láti drauminn um hið
fullkomlega óháða listaverk rætast.
Inn í þessa hlið umræðunnar
blandaði Þorvaldur Þorsteinsson
sér óbanginn og taldi að listamaðm’-
inn yrði samt sem áður að vera
sjálfum sér trúr ef hann ætti að
hafa erindi sem erfiði. I listheimin-
um tækjust á tvenn sjónarmið; hin
allskrefjandi markaðshyggja með
öllum sínum stjömutilbúnaði; og
þörf hins leitandi listamanns sem
gengi í berhögg við öll viðtekin
sjónarmið og hagsmunahyggju. En
hafi Þorvaldur hrifið gesti með sín-
um ærlega málflutningi og
málsvöm í nafni hins óháða lista-
manns varð sérkennilegt atvik til
þess að sýna áheyrendum að enginn
talar í nafni annarra; að listamenn
era jafn margvíslegir og þeir era
margir.
Ung, óþekkt listakona reyndi
með öllum persónutöfrum sínum,
orðkynngi og rökvísi að snúa ráð-
stefnunni sér í hag svo allir þeir
frægu gestir sem komnir vora sam-
an í Arkitektaskólanum í Rotter-
dam mættu sjá hvað hún væri að
gera. Hún hegðaði sér eins og
staurblankur maður sem uppgötvar
í miðju fylliríi að drykkjufélagi hans
er voldugur bankastjóri. Hafi Þor-
valdur haldið á loft engilásjónu hins
falslausa listamanns tókst þessum
hvatvísa kollega hans að tæta jafn-
harðan í sundur trú viðstaddra á
gagnhelgi hins skapandi
manns.
Ef til vill tókst Catherine
David - fyrsta óþýskumæl-
andi sýningastjóranum og
fyrsta kvenlega kommissam-
um í sögu Documentasýning-
anna í Kassel - best allra að
fanga inntakið í umræðunni.
David er enginn engill eins og
Þjóðverjar komust að þegar
hún stjómaði tíundu
Documentasýningunni fyrir
þá, en með sinni látlausu,
frönsku rökfestu bað hún við-
stadda að skflja og virða fjöl-
þjóðlegt eðli myndlistarinnai’.
Hver þjóð á sína samtímalist
og þróun hvers svæðis fyrir
sig veitir alþjóðlegum
straumum þann kraft, þá fjöl-
breytni og fyllingu sem fram-
sækin list á einum stað er
ófær um að færa heimsbyggðinni.
Listin gerist ekki á einum stað held-
ur alls staðar. Sá sem neitar að
skflja það fer einfaldlega á mis við
innsta eðli listrænnar þróunar.
Og Catherine David getur trútt
um talað því hún má eiga það að
hvarvetna þar sem hún býr tfl sýn-
ingar leyfir hún þúsund blómum að
spretta, án þess að slá af gæðakröf-
um. Meðan hún talaði varð undirrit-
uðum hugsað til þess hve fáir nor-
rænir fulltrúar tóku til máls og hve
rödd Norðurlandanna er veik, jafn-
vel þegar þeir standa fyrir mál-
þingi. Gegn engilsaxnesku hispurs-
leysi, germanskri tilfinningahyggju
og latneski’i mælskulist skortir okk-
ur rödd sem gefur uppi hverjir við
eram og hvað við höldum. Víking-
amir komu, sáu og sigruðu heims-
byggðina á níundu, tíundu og elleftu
öld, en enginn veit hvað þeir vildu
eða hvað þeir hugsuðu áður en þeir
hurfu í evrópskt mannhaf sem dögg
fyrir sólu. Vora þeir bara snjókarlar
sem bráðna og gufa upp án þess að
skflja eftir sig spor? Spyrja þeir
sem standa frammi fyrir evrópski’i
samvinnu sem krefst þess sem
aldrei fyrr að rödd okkar heyrist.