Morgunblaðið - 02.12.1999, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913
275. TBL. 87. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Yfírvöld í Seattle reyna að afstýra frekari deirðum vegna fundar WTO
Lofa að koma í veg fyrir að
fundurinn fari út um þúfur
Seattle. AP.
Reuters
Lögrcglumenn handtaka mótmælanda í miðborg Seattle í gær eftir að
yfirvöld bönnuðu öll mótmæli í grennd við ráðstefnumiðstöð þar sem
ráðherrafundur Heimsviðskiptastofnunarinnar er haldinn.
Jeltsín
hressari og
vinnur
dómsmál
Moskvu. AFP, AP.
BORÍS Jeltsín Rússlandsforseti var
ekki lengur með hita í gær og var
nógu hress til að láta bera sér gögn
til úrvinnslu að sjúkrabeðnum, þar
sem verið er að reyna að lækna hann
af lungnabólgu.
Jeltsín undirritaði nokkur skjöl,
þar á meðal tilskipun um uppbótar-
greiðslu til ellilífeyrisþega.
Það kann líka að hafa hresst upp á
forsetann að frétta af því, að stjórn-
lagadómstóll Rússlands úrskurðaði
honum í hag í hápólitísku deilumáli.
Komst dómurinn að þeirri niður-
stöðu, að Jeltsín hefði haft fullan rétt
til að reka Júrí Skúratov úr embætti
ríkissaksóknara á meðan sakarann-
sókn fer fram á ásökunum sem á
Skúratov hafa verið bornar um
glæpsamlegt athæfi. Þessi úrskurð-
ur þýðir að Skúratov, sem hefur átt í
harðri pólitískri baráttu við Jeltsín
um margra mánaða skeið, verður
áfram útilokaður frá
saksóknaraembættinu.
Jeltsín hefur þrisvar reynt að reka
Skúratov, en ekki tekizt vegna þess
að efri deild þingsins þarf líka að fall-
ast á brottreksturinn en hefur jafnan
hafnað því. Loks tókst þó Jeltsín að
koma Skúratov úr embætti eftir að
sakamálayfirvöld hófu rannsókn á
ásökunum um að grunaðir glæpa-
menn fengju rannsókn á málum sín-
um fellda niður gegn því að útvega
Skúratov vændiskonur. Skúratov
hefur sagt að tilraunirnar til að bola
sér úr embætti ættu allar rætur að
rekja til rannsóknar hans á meintri
spillingu í Kreml.
FULLTRÚAR á ráðherrafundi 135
aðildarríkja Heimsviðskiptastofnun-
arinnar (WTO) í Seattle í Bandaríkj-
unum sögðust í gær vera staðráðnir í
að tryggja að samningaviðræðurnar
um aukið frelsi í heimsviðskiptum
bæru árangur þrátt fyrir óeirðirnar
á götum borgarinnar í fyrradag, á
fyrsta degi fundarins. Aflýsa varð
setningarathöfn fundarins vegna
óeirðanna en yfirvöld í Seattle og
Washington-ríki lofuðu í gær að
koma á lögum og reglu á götum
borgarinnar og afstýra því að fund-
urinn færi út um þúfur vegna mót-
mæla.
Miðborg Seattle líktist vígvelli
þegar Bill Clinton Bandaríkjaforseti
kom þangað í gærkvöldi til að ávarpa
viðskiptaráðherra aðiidarríkja
WTO. Bandarískir embættismenn
sögðu að forsetinn myndi tilkynna að
Bandaríkjastjóm hygðist auka toll-
frjálsan aðgang fatækustu ríkja
heims að markaði landsins og „af-
nema innflutningsgjöld á því sem
næst allar vörur vanþróuðustu ríkj-
anna“.
Útgöngnbann í Seattle
Yfirvöld í Seattle settu útgöngu-
bann til að koma í veg íyrir frekari
uppþot. Gary Locke, líkisstjóri Was-
hington, sendi einnig 200 þjóðvarð-
liða og 300 ríkislögreglumenn til
Seattle til að aðstoða lögreglulið
borgarinnar.
Lögregluyfirvöld tilkynntu enn-
fremur að mótmælendum yrði bann-
að að fara götur í grennd við ráð-
stefnumiðstöðina þar sem fundurinn
er haldinn. Um 250 manns voru
handteknir á bannsvæðinu í gær og
fluttir á brott í strætisvögnum.
Flestir mótmælendanna veittu ekki
mótspyrnu.
Paul Schell, borgarstjóri Seattle,
kvaðst telja að gerðar hefðu verið
nægar öryggisráðstafanir til að af-
stýra frekari óspektum. „Þjóðvarð-
liðarnir verða fyrst og fremst notaðir
sem varalið. Þeir eru ekki vopnaðir.
Eg vil ekki vopnað herlið á göturn-
ar.“
Fulltrúarnir á fundinum höfðu
búist við mótmælum en þó engu í lík-
ingu við óeirðirnar sem blossuðu upp
á fyrsta degi fundarins þegar um
40.000 manns gengu um götur borg-
arinnar til að mótmæla honum. Lög-
reglan beitti táragasi til að dreifa um
5.000 mótmælendum en fékk ekki
við neitt ráðið þegar hópar óeirða-
seggja gengu berserksgang um mið-
borgina, bnitust inn í verslanir,
kveiktu í rusli og stórskemmdu bíla.
Mike Moore, framkvæmdastjóri
Heimsviðskiptastofnunarinnar,
kvaðst sannfærður um að mótmælin
yrðu ekki til þess að fundurinn færi
út um þúfur. „Þessi fundur mun bera
árangur. Málefnin eru of mikilvæg
til að hægt verði að sniðganga þau.“
Clinton vill taka tillit til
sjónarmiða mótmælenda
Mótmælendurnir eru óánægðir
með starfsemi Heimsviðskiptastofn-
unarinnar og segja hana einblína of
oft á hagsmuni fjölþjóðlegi'a stórfyr-
irtækja og vanrækja mál eins og um-
hverfisvernd, réttindi launþega og
fátækt í þróunarlöndunum.
Clinton sagði í gær að Heimsvið-
skiptastofnun þyi'fti að taka tillit til
sjónarmiða margra mótmælend-
anna, svo sem þeirra sem vilja að
stofnunin beiti sér meira í umhverf-
is- og verkalýðsmálum. Hann gagn-
íýndi hins vegar óeirðimar og til-
raunir tiltölulega fámennra hópa til
að hindra fundahöldin.
„Við skulum samt ekki gleyma að-
alatriðinu,“ sagði Clinton eftir skoð-
unarferð um Seattle í gærkvöldi og
bætti við að Bandaríkjamenn hefðu
hagnast á auknu frjálsræði í heims-
viðskiptum.
■ Miðborgin/28
Indónesískum yfírráðum mótmælt í Vestur-Irían
800.000 manns minnast
sjálfstæðisyfírlýsingar
Aðskilnaðarsinnar draga „morgunstjörnuna", fána aðskilnaðarhreyf-
ingar Vestur-Irían í Indónesíu, að húni í höfuðstað héraðsins, Jayapura.
Eitt litningapar
anna kortlagt
París. AFP, AP. ' *
Jakarta. AFP.
HUNDRUÐ þúsunda aðskilnaðar-
sinna tóku þátt í friðsamlegum mót-
mælum í Vestur-Irían í Indónesíu í
gær þegar þess var minnst að 38 ár
eru liðin frá því lýst var yfir sjálf-
stæði héraðsins. Sjálfstæðissinnarn-
ir drógu fána aðskÚnaðarhreyfingar-
innar að húni þótt indónesíski herinn
hefði bannað það.
Mannréttindahreyfing í höfuðstað
héraðsins, Jayapura, áætlaði að
800.000 manns hefðu tekið þátt í að-
gerðunum, m.a. athöfnum þar sem
fáni aðskilnaðarhreyfingarinnar,
„morgunstjarnan", var dreginn að
húni og sérstökum bænasamkomum
í tilefni dagsins.
„Það er undravert að sjálfstæðis-
baráttan skuli vera háð með friðsam-
legum hætti þrátt fyrir 37 ára kúgun
stjómvalda í Indónesíu," sagði John
Rumbiak, forstöðumaður mannrétt-
indastofnunar í Vestur-Irían.
Allt að 11.000 manns komu saman
til að draga fána aðskilnaðarhreyf-
ingarinnar að húni í miðborg Jayap-
ura þótt herinn hefði hótað að draga
hann niður. Lögreglustjóri Vestur-
Irían sagði að slíkar athafnir væm
bannaðar og nokkrir þátttakend-
anna kynnu að verða sóttir til saka.
Vestur-Irian nær yfir vesturhluta
Nýju-Gíneu og var að mestu undir
hollenskum yfirráðum 1828-1962.
Leiðtogar héraðsins lýstu yfir sjálf-
stæði þess 1. desember 1961 en það
var innlimað í Indónesíu 1963.
Innlimunin var samþykkt í at-
kvæðagreiðslu meðal þúsund íbúa
héraðsins ári síðar en aðskilnaðar-
sinnar segja að Indónesar hafi mút-
að þátttakendunum og haft í hótun-
um við þá til að fá þá til að greiða
atkvæði með innlimuninni.
FJÖLÞJÓÐLEGUM hópi vísinda-
manna hefur tekist að kortleggja
97% af einu litningaparanna, þráð-
laga sameindum í frumukjai'na
manna sem bera í sér uppskrift að
líkamsbyggingu og líkamsstarf-
semi þeirra.
Þessum áfanga í rannsóknum vís-
indamannanna var lýst sem tíma-
mótaskrefi í þá átt að kortleggja
tugi þúsunda erfðavísa sem geyma
uppskrift að manninum öllum, allt
frá gáfnafari til háralitar og fóta-
stærðar.
„Þetta er í fyrsta sinn sem við
Ijúkum kafla í bókinni um upp-
skriftirnar að manninum og það er
býsna undravert,“ sagði Francis
Collins, sem stjórnar verkcfninu.
„Ég hygg að þetta sé sennilega
mikilvægasta vísindatilraunin sem
mannkynið hefur ráðist í, að atóm-
vísindunum og tunglferðunum
meðtöldum."
I hverri frumu mannslíkamans
eru 46 litningar sem mynda 23 pör.
Vísindamönnunum tókst að kort-
leggja um 700 gen í litningi 22, sem
ber í sér um 1,1% af áætluðum
lágmarksfjölda erfðavísanna í
mannslíkamanum. Talið er að
stökkbreytingar í nokkrum gena
litningsins geti valdið að minnsta
kosti 27 sjúkdómum og kvillum, allt
frá krabbameini til taugasjúkdóma
og geðklofa.
Gæti verið upphafíð að
byltingu í læknavisindum
Skýrt er frá þessum áfanga vís-
indamannanna í tímaritinu Nature í
dag. Þeir hafa stefnt að því að Ijúka
við að kortleggja allt genamengi
manna í grófum dráttum í vor en
áfanginn, sem kynntur var í gær,
gæti flýtt því verki.
Talið er að rannsóknirnar geti
valdið byltingu í læknavísindum
þegar fram líða stundir.
Vísindamennirnir eru frá Bret-
Iandi, Bandai'íkjunum, Japan, Kan-
ada, Svíþjóð og fleiri löndum. Þeir
vonast til þess að ljúka kortlagn-
ingu litninganna á undan vísinda-
mönnum á vegum bandaríska
kaupsýslumannsins Craigs Venters,
sem talinn er stefna að því að
tryggja sér einkarétt á hagnýtingu
erfðalyklanna.
MORGUNBLAÐH) 2. DESEMBER 1999