Morgunblaðið - 02.12.1999, Blaðsíða 52

'52 FiMMfUDÁGUR 2. ÖÉSEMBÉR 1999
MORGUNBLAÉTÐ
EFLING
STÉTTARFÉLAG
Efling-stéttarfélag og Iðja, félag
verksmiðjufólks bjóða félagsmönnum
sínum að sækja stofnfund sameinaðs
félags Eflingar-stéttarfélags og Iðju,
félags verksmiðjufólks á Hótel Sögu,
Súlnasal, laugardaginn 4. desember.
Fundurinn hefst kl. 13:30.
•— Dagskrá
° Lúðrasveit verkalýðsins spilar
° Sigrún Hjálmtýsdóttir syngur
° Ávörp formanna
° Sameining Eflingar-stéttarfélags og
Iðju, félags verksmiðjufólks staðfest
• Lög félagsins staðfest
o Internationalinn
° Atriði úr sögu félaganna
o Tríó Þórðar Högnasonar leikur
0 Kaffihlaðborð við harmoníkundirleik
Reynis Jónassonar
Við erum sterkarí saman
_____________LISTIR____________
Maður lítilla sanda
BÆKUR
Skáldsaga
HVÍLDARDAGAR
eftir Braga Ólafsson.
Bjartur. 1999 - 192 bls.
NÚTÍMASKÁLDSAGAN ein-
blínir á einstaklingsvitundina og
smáheima einstaklingsins. Öllu nær
smáatriðum einkaheimsins verður
ekki komist en í Hvíldardögum,
nýrri skáldsögu Braga Ólafssonar.
Bragi bregður upp allt að því
skýrslukenndri mynd af manni sem
er greinilega dálítið utangáttar í
veröldinni, litlaus og raunar hálf-
gerð mannleysa. Það er raunar með
ólíkindum hversu skemmtilega sögu
Bragi spinnur úr nokkrum ævidög-
um þessa óspennandi manns.
Sagan er fyrstupersónufrásögn
og strax í upphafi er okkur varpað
inn í heim manns sem hefur enga
stjórn á lífi sínu. Honum er skipað
að taka þriggja mánaða sumarfrí en
er ófær um að gera nokkrar áætlan-
ir um hvernig hann vilji nota þessa
hvíldardaga. Öðrum þræðinum ein-
kennast þeir af stefnulausu ráfi og
svo því að maðurinn verður fyrir
stöðugu áreiti. Hið stefnulausa ráf
birtist meðal annars í lýsingu á um-
hverfi. Spilað er af fingrum fram og
vaðið úr einu í annað. Sögumaður er
einnig ofurnæmur fyrir smáatriðum
og gleymir sér í sparðatínslu. Auk
þess hefur hann enga lífsstefnu
heldur berst með
straumnum. I raun má
segja að hann lifi
fremur lífi annarra en
eigin lífi.
Það hjálpar heldur
ekki til að hann verður
fyrir stöðugu áreiti og
truflunum í viðleitni
sinni til að njóta hvíld-
arinnar. Bíllinn hans
bilar, tönn brotnar,
kunningjar kvabba á
honum og móðir hans
og systir hafa stöðug-
ar áhyggjur af honum.
Hann gerir heldur
ekkert í málunum.
Það sem fer úrskeiðis heldur áfram
að vera yfirvofandi vandamál þar
sem ekkert er tekið á því. Þegar á
reynir flýr hann af velli inn í eigin
hugrenningar og draumóra. Þeir
eru af ýmsu toga, jafnvel erótískir.
En það er til marks um hversu
aumt líf sögumanns er að hann ræð-
ur jafnvel ekki yfir eigin draumór-
um. Þeir taka af honum völdin. Þess
vegna koma hugrenningar eins og
þessar ekki á óvart: „Það segir sig
sjálft að þegar margt fólk kemur
saman verður hættan á að eitthvað
fari úrskeiðis margfalt meiri. Fólk
er alltaf öruggast út af fyrir sig.“
I allri sögunni er vaxandi tilfinnig
fyrir því að hið ytra sé að þrengja
sér inn í þennan sjálfhverfa heim:
„Ég er að hugsa um það sem gerst
hefur í lífi mínu síðustu daga og fæ
á tilfinningun að ég sé á einhvern
hátt að tapa fyrir ágangi ófyrir-
séðra atburða og
skuldbindinga.“ Hon-
um finnst fólk ryðjast
inn í heim sinn „að því
er virðist eingöngu til
að koma í veg fyrir að
ég geti notið þess að
vera í fríi“.
Hinn einmanalegi
tilveruháttur einfarans
er honum því orðinn
hinn æskilegi lífsmáti:
„Maður er í rauninni
aldrei einn. Það er eins
og alltaf sé einhver
sem situr um líf
manns.“ Ætli það sé
hægt að ganga öllu
lengra í einstaklingshyggju. Er
ekki svona nokkuð kallað vænusýki
eða paranoja.
Meginstyrkur þessarar bókar er
ísmeygileg tvíræðni textans. Braga
tekst að miðla okkur þessari aumu
persónu í gegnum hans eigin orð
með ískrandi kímni og kaldhæðni -
án þess að maður verði í raun var
við höfundinn. Kannski fyrst og
fremst vegna þess að hann gætir
þess kirfilega að sögumaður skynji
aldrei eigin vesældóm og aulahátt.
En það er einnig alvarlegri hlið á
þessari bók. I raun og veru er Bragi
að taka á tilveruháttum samtímans
sem geta af sér svona persónur,
geta af sér þess háttar tilgangslaust
og auðnulaust líf. Sögumaðurinn
stefnulausi er nefnilega dálítill hluti
af okkur öllum.
Skafti Þ. Halldórsson
Bragi Ólafsson
Þjóðsögur af
ströndinni
BÆKUR
ÞJÓDSÖGUR
Þjóðsögur við sjó. Sögur frá Isl-
andi, Norður-Noregi, Samalandi,
Færeyjum og Grænlandi. Vaka-
Helgafell 1999,160 bls.
í BÓK þessa er safnað saman
þjóðsögum og sögnum frá fimm
löndum í norðurvegi. Landsvæðin
eiga það öll sameiginlegt að liggja
að sjó og íbúarnir eru háðir sjó og
sjávarfangi. Sögurnar fjalla og all-
ar að einhverju leyti um sambúð
manns og sjávar fyrr á tímum.
Þær skiptast í fimm efnisflokka og
fær hver flokkur stuttan formála,
auk formálans í upphafi bókar og
eftirmála. Efnisflokkarnir fimm
eru: Eyríkið. Er þar sagt frá ein-
stökum eyjum og tilorðningu
þeirra. Hafkonan. Það er samheiti
yfir sækonur, hafmeyjar, sægýgj-
ar, selmeyjar og matmóðurina.
Hafmaður og marbendill eða mar-
mennill. Ýmsar vættir í sjó, þ.e.
mardraugar, sjópúkar, sjódraugar,
skrímsli og sækóngulær. Þá er
einn flokkur, er segir frá því
hvernig sæbúar veita hjálp í neyð.
Og síðasti kaflinn er um fugla
hafsins, fiska og spendýr. Misjafn
er fjöldi sagna í hverjum flokki
eða frá 6 til 22. Eins er ekki sami
fjöldi frá löndunum fimm, þó að
litlu muni. Tólf eru frá Færeyjum,
þrettán frá Samalandi, fjórtán frá
Islandi, fimmtán frá Grænlandi og
sextán frá Noregi. Og misjafnt
skiptast þær á flokka og eru enda
mislangar.
Skemmtilegur lestur er þessar
sögur og endurspegla á athyglis-
verðan hátt ólíkan hugarheim og
viðhorf. Sumar sögurnar mega
teljast flökkusögur útfærðar með
mismunandi hætti.
Bókin mun hugsuð sem kennslu-
bók og er vissulega ágætlega til
þess fallin, einkum þar sem eftir-
málinn er góður leiðarvísir um
margvíslega verkefnavinnu.
Samning verksins er norrænt
samvinnuverkefni og unnin af
fimm manna ritnefnd, einum frá
hverju landi að mér sýnist. Af ís-
lands hálfu er Baldur Hafstað ritn-
efndarmaður. Mun hann hafa séð
um íslensku útgáfuna og m.a. þýtt
erlendu sögurnar. Sitt verk hefur
hann unnið af hinni mestu prýði.
Mér er ekki alveg Ijóst á hve
mörgum málum bókin hefur verið
gefin út, en sex bókaforlög eru tal-
in upp.
Bókin er einstaklega skemmti-
lega og smekklega gefin út. Marg-
ar ljósmyndir af málverkum prýða
síður hennar. Þjóðfánar fylgja
hverri sögu. Heimildaskrá er í
bókarlok, skrá yfir þjóðsagnasafn-
ara og smávegis sagt frá þeim.
Pappír bókarinnar er vandaður.
Ég tel feng að þessari bók og hug-
myndin að baki henni er bráð-
snjöll.
Sigurjón Björnsson
Nýjar bækur
• AFLAHL UTDEILDARKVÓT-
AR í kenningu ogframkvæmd
(Individual Transferable Quotas in
Theory and Practice) hefur að
geyma ellefu greinar um kvótakerfi.
Ritstjórar eru Ragnar Árnason,
prófessor í fiskihagfræði, og Hannes
H. Gissurarson, prófessor í stjórn-
málafræði, og eiga þeir báðir rit-
gerðir í bókinni.
Á meðal annaiTa höfunda eru þeir
prófessor Anthony Scott, sem er
einn kunnasti upphafsmaður fiski-
hagfræðinnai-, Phillip Major, sem
var lengi ráðuneytisstjóri í sjávar-
útvegsráðuneyti Nýja-Sjálands,
Birgir Þór Runólfsson, sem skrifar
um reynsluna af íslenska kvótakerf-
inu, og prófessor Ronald Johnson,
sem andmælir með hagfræðilegum
rökum hugmyndum um veiðigjald
eða auðlindaskatt í sjávarútvegi.
Utgefandi er Háskólaútgáfan.
Bókin er216bls., kilja. Háskólaút-
gáfan sér um dreifíngu. Verð 2.990
kr.
J Ó L AGj-L AÐ NIN (tUR
Ath.: Aðeins