Morgunblaðið - 04.07.2000, Blaðsíða 40

40 ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Utangarðs
í N or egi
Almennt áhugaleysi virðist vera
meginástœðan fyrirþví að íslenskar
nútímabókmenntir eru ekki vel kynntar
í Noregi (og sjáljsagt víðar á
Norðurlöndunum).
S
Eghugsa aðalmennt
telji íslendingar sig
vita talsvert mikið
um Norðmenn og
aðra Skandinava. Af
sögulegum ástæðum teljum við
okkur ekki síst vera í góðum
menningarlegum tengslum við
þessa frændur okkar. En hvemig
er þetta í raun og veru?
Kannski er ekki hægt að draga
neinar altækar ályktanir af stuttri
heimsókn til Noregs en af samtöl-
um við bókmenntafólk þar má
draga þá ályktun að hin menning-
arlegu tengsl milli þessara þjóða
hafi trosnað. John Erik Riley,
ungur rithöfimdur og einn af rit-
stjórum norska bókmenntatíma-
ritsins Vinduet, sagði að norskir
höfundar
VIÐHORF vissu ekkert
_____ um íslenskar
Eftir Þröst bókmenntir
Helgason núorðiðogþví
hefði tímaritið
ráðist í að helga heilt hefti íslensk-
um bókmenntum síðastliðinn vet-
ur.
I heftinu eru meðal annars birt
viðtöl við Sjón, Kristínu Ómars-
dóttur og Guðberg Bergsson,
greinar um Laxness, Gyrði og ís-
lenskar bókmenntir í lok aldar-
innar. Einnig er birt grein eftir
Roy Jacobsen um hefndarhugtak-
ið í íslendingasögum og önnur eft-
ir Andra Snæ Magnason um gam-
alt og nýtt í íslenskri menningu
frá Eddu tii Bónuss, auk nokkurra
rímna sem Andri Snær valdi en
með tímaritinu fylgir hljómdiskur
með rímum. Og auðvitað er grein
um Björk í ritinu.
Tore Renberg, annar ungur rit-
höfundur sem var gestaritstjóri
íslandsheftisins, tók undir með
John Erik og sagði að íslendinga-
sögurnar, Laxness og Einaramir
tveir væru það eina sem Norð-
menn þekktu af íslenskum bók-
menntum. Margir myndu telja
það allmikið en Tore og John Erik
sögðu að hið mikla og góða bók-
menntalíf á íslandi hefði komið
þeim á óvart. „Það er verið að
skrifa mikið af góðum bókmennt-
um á íslandi um þessar mundir og
það er ótækt að þessi gróska skuli
ekki skila sér hingað," segir Ren-
berg. „Með þessu hefti vildum við
vekja örlitla athygli á henni og
vonum að eitthvert framhald verði
á. Eg held það sé mikilvægt fyrir
norska rithöfunda að vera í
tengslum við það sem er að gerast
á Islandi, og sömuleiðis hinum
Norðurlandaþjóðunum en ein-
hverra hluta vegna eru þessar
þjóðir ekki í góðum tengslum á
bókmenntasviðinu. Kannski
vegna þess að höfundar virðast
leita lengra eftir áhrifum nú.“
Þórir Oskarsson hefur gegnt
stöðu íslenskulektors við Öslóar-
háskóla síðastliðin þrjú ár og hef-
ur sömu sögu að segja. „íslenskar
nútímabókmenntir eru ekki
þekktar hér í Noregi. Ég kenni
námskeið hér við Óslóarháskóla i
íslenskum nútímabókmenntum
þar sem nemendur eru að jafnaði
tveir til fimm, og flestir þeirra eru
erlendir stúdentar. Hins vegar
sækja tólf til fimmtán nemendur
árlegt námskeið um íslenskar
fombókmenntir. Þetta eru val-
námskeið og nemendur því í þeim
af einskærum áhuga.“
Þórir segir að það sé yfirleitt
ekki mikill áhugi á norrænum nú-
tímabókmenntum við skólann,
nema þá norskum. Að mati Þóris
eru Islendingar þó utangarðs í
norrænu samhengi.
„Islendingar virðast vera
áhugalausir um norrænt samstarf
á sviði bókmennta. Ég hef að
minnsta kosti orðið mjög lítið var
við að fólk heima sýni því einhvem
áhuga sem er að gerast á þeim
vettvangi. íslendingar sækja til
dæmis ekki norrænar bókmenn-
taráðstefnur. Það var YASS-
ráðstefna í Færeyjum í fyrra og
þangað kom einungis einn fulltrúi
frá Háskóla íslands, Helga Kress.
Ég er líka eini íslendingurinn sem
tek þátt í norrænu verkefni um
bókmenntasöguritun en maður
hefði haldið að það væri áhugi á
íslandi að taka þátt í slíkri um-
ræðu þar sem það er verið að
skrifa fyrstu íslensku bók-
menntasöguna. Hvers vegna taka
íslendingar ekki þátt í þessu sam-
starfi? Á meðan þeir gera það ekki
meira en raun ber vitni verða þeir
utangarðs hér.“
Þórir segir að það vanti kynn-
ingu á íslenskum bókmenntum á
vettvangi fræðanna. „Ég held að
það sé nauðsynlegt fyrir okkur að
taka þátt í þessum fræðilegu sam-
skiptum. Þar er hægt að leggja
gmndvöllinn að annarri og al-
mennari kynningu á íslenskum
bókmenntum, bæði fyrri alda og
síðari. Ef þetta samtal vantar
verður sú kynning mun erfiðari."
Almennt áhugaleysi virðist vera
meginástæðan fyrir því að ís-
lenskar nútímabókmenntir eru
ekki vel kynntar í Noregi (og
sjálfsagt víðar á Norðurlöndun-
um). Norðurlandabúarvirðast
einfaldlega ekki hafa áhuga á hver
öðrum. En hvað er þá til ráða?
Framtak hinna ungu ritstjóra
Vinduet er til eftirbreytni. Kynn-
ing í fjölmiðlum er sennilega besta
og fljótlegasta aðferðin til þess að
koma bókmenntum og menningu
á framfæri. Þar kemur væntan-
lega til kasta stofnunar á borð við
Bókmenntakynningarsjóð sem
hefur verið fremur veikburða
hingað til, einkum vegna lítilla
fjárráða. Þann sjóð þarf að
styrkja verulega en reynslan af
slíkri starfsemi í Noregi og Finn-
landi, svo dæmi séu nefnd, er gríð-
arlega góð eins og fram kom í
samtali mínu við Kristin Brude-
vold, forstöðumann NORLA,
norsku bókmenntakynningarstof-
unnar.
En einnig þarf að styrkja hið
akademíska samtal, eins og Þórir
talar um. í því samhengi verður
að standa vörð um íslensku-
kennslu við erlenda háskóla en
það kann að verða erfitt. Víða eru
háskólar að skera niður kennslu á
erlendum tungumálum. Þórir
bendir á að það standi til að fækka
kennurum við Óslóarháskóla og
staða íslenskulektors hafi verið
nefnd í því samhengi. Hefur ein
röksemdin verið sú að Norðmenn
borga báðar íslenskustöðumar við
skólann auk stöðu norska sendi-
kennarans á íslandi en að öllu
jöfnu greiðir ríkið sem háskólinn
tilheyrir kennslu á erlendum
tungumálum í skólanum.
ÁRNI
HÓLM
+ Dr. Ámi Hdlm
fæddist 3. desem-
ber 1935 í Reylgavík.
Hann lést á heimili
sínu í Bandaríkjun-
um 28. júní síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru hjdnin Frið-
björn Hdlm og Sigur-
laug Ólafsddttir
Hdlm. Systkini Árna
eru: Ólafur, Karl,
Björgvin (látinn),
Friðbjörn, Helgi,
Mjöll, Svala og Sig-
urður.
Ámi kvæntist Só-
leyju Guðsteinsddttur, f. 2.10.
1934, hinn 11. september 1954.
Foreldrar Sdleyjar em Guðsteinn
Þorbjömsson (látinn) og Margrét
Guðmundsddttir. Böra Áraa og
Sdleyjar em: Svanrds, hjúkmnar-
fræðingur, sem er fráskilin og á
tvö börn, og Davíð
Guðsteinn, kerfis-
fræðingur. Barna-
börn Árna eru Linda
og Sarah Wilhelm-
sen.
Árni hlaut
kennararéttindi frá
Kcnnaraskdla Is-
lands og BA-, MA- og
Ed.D.-gráðu frá há-
skdlum í Bandaríkj-
unum. Árni vann við
kennslu og sálfræði-
ráðgjöf í mörg ár og
var að ljúka við 25
ára rannsdkn á kerfi
fyrir „Unit Therapy" til notkunar
við sálfræðiráðgjöf og -greiningu.
Útfor Áma fdr fram 3. júlí frá
Legacy Family Funeral Services -
Matthew R. Purchase Chapel í
Berrien Springs í Michigan-ríki í
Bandaríkjunum.
Elsku Árni. Við giftumst ung og
áttum saman næstum 46 ár í hjóna-
bandi. Þú elskaðir litlu fjölskylduna
þína mikið. Þú varst yndislegur eig-
inmaður, faðir og afi. Við söknum þín
mikið.
Þú kenndir okkur margt og sýndir
okkur ávallt ástúð og umhyggju. Þú
áttir marga drauma og mörg áhuga-
mál. Tónlistin var eitt áhugamál-
anna. Þú samdir lög og ljóð sem eru
sungin og spiluð hér og heima. Þú
samdir líka tónlist fyrir Svanrósu og
fiðluna hennar og fyrir Davíð, lag og
ljóð um litla uppstoppaða hundinn
hans, sem hann átti þegar hann var
lítill. Þú samdir mörg ljóð til mín og
tjáðir mér ást þína. Eg geymi þau öll.
Síðasta Ijóðið sem þú samdir til mín
var gert í nóvember sl. og þú gerðir
lag við það, en þú gast ekki klárað
það vegna veikinda þinna. Ég bíð
bara eftir að heyra það frá þér aftur,
fullkomið. Annar draumur var að
fara til Bandaríkjanna til að mennta
þig frekar svo þú gætir þjónað land-
inu þínu betur. Við vomm ung og
djörf og fórum og vorum þar i sjö ár
án þess að fara heim. Við komum svo
heim til vinnu og þú gafst alltaf
a.m.k. hundrað prósent af sjálfum
þér. Síðar vildir þú fara aftur og
mennta þig enn frekar fyrir ísland.
Við fórum í annað sinn, fórum þá
bæði í nám og fórum svo heim aftur
að námi loknu. Þú varst alltaf að
vinna að einum draumi þínum: Próf-
inu og Kortinu eins og við kölluðum
það, eða rannsóknarverkefninu sem
þú vannst við í svo mörg ár. Þú þurft-
ir að fara aftur til Bandaríkjanna til
að ljúka því og síðan átti að halda aft-
ur heim til hins elskaða íslands. Af
ýmsum ástæðum dróst að Ijúka verk-
efninu.
Það var smávegis eftir þegar þú
varðst svo veikur að þú gast ekki
haldið áfram.
En þú notaðir það í vinnu þinni
sem sálfræðingur. Þú elskaðir okkur
mikið og við elskum þig. Þú munt
alltaf verða í hjarta okkar. Við hlökk-
um til að hitta þig aftur, heilan
heilsu, þegar Kristur kemur á upp-
risudeginum. Sofðu rótt til upprisu-
dags.
Ástarkveðjur,
Sdley, Svanrds, Davíð,
Linda og Sarah.
Mágur minn, Ámi Hólm, lést í
Bandaríkjunum miðvikudaginn 28.
júní sl. eftir erfiða baráttu við
krabbamein. í raun leit ég alltaf á
Ama sem bróður minn, hann og
Sóley systir mín giftu sig daginn áð-
ur en ég varð tveggja ára og ég var
skírð í brúðkaupinu þeirra. Ég man
því aldrei eftir Sóleyju öðruvísi en
með Árna og hefur hann alla tíð
reynst mér sem besti bróðir.
Árni var einstaklega hæfileikarík-
ur maður. Hann var vel menntaður,
kennari og sálfræðingur, og var mik-
ils metinn, bæði af nemendum sínum
HARALDUR BRAGI
BÖÐ VARSSON
+ Haraldur Bragi
Böðvarsson
fæddist í Hafnarfirði
4. júlí 1960. Hann
lést á Landspítalan-
um 21. ndvember síð-
astliðinn og fdr útför
hans fram frá Foss-
vogskirkju 30. ndv-
ember.
Kæri vinur, hér sit
ég og hugsa til þín og
ég fylhst söknuði og
einmanaleika. En jafn-
framt er ég þakklátur
fyrir að hafa kynnst
jafn góðum og ljúfum dreng sem þér.
Þú sagðir oft við mig: „Elli minn, ég á
marga kunningja en fáa vini. Þú ert
minn næst besti vinur á eftir Hákoni
Pálssyni æskufélaga mínum.“ Ég
var fyllilega sáttur við að vera númer
tvö. Það sannaðist við jarðarfór þína
hvað þú varst vinmargur, full kirkja
út út dyrum.
Sirrý systir mín sá þig einn morg-
uninn storma inn í Kringluna að
sækja póst í pósthólfið þitt. Hún
sagði við mig síðar: „Veistu það Erl-
ing, hann Halli minnir mig á enskan
lord. Hann hefur fas heimsborgar-
ans.“ Þetta var svo sannarlega rétt
hjá systur minni. Oft ferðuðumst við
erlendis saman, stund-
um heimshomanna á
milli, ég þurfti ekki að
hugsa, þú sást um það
að allt væri í besta lagi.
Lífið var ekki alltaf
dans á rósum hjá þér,
það voru margir sem
reyndu að setja stein í
götu þína í sambandi
við rekstur skemmti-
staðar þíns, Vegas. Þar
á meðal Reykjavíkur-
borg og hið opinbera
ásamt öðrum. Þú varst
látinn líða fyrir það eitt
að vera sonur föður
þíns, þegar blöðum og sjónvarpi
hentaði að setja fréttir af rekstri þín-
um upp í æsifréttastíl lást þú vel við
■ höggi með því að gera hlutina tor-
kennilega. Ég sagði alltaf við þig:
„Halli, stattu þetta af þér, þetta er
eins og með veðrið, á eftir stormi
kemur logn.“ Ég þekkti þig mjög vel
og deildi með þér bæði sorg og gleði.
Eg veit hvað þér þótt vænt um Ragn-
heiði systur þína og hvað þú reyndist
henni vel sem stóri bróðir. Eins veit
ég hvað þér þótt vænt um foreldra
þína, afa þinn og ömmu. Halli, þú
varst sannkallaður vinur vina þinna.
Guð blessi þig, kæri vinur.
Erling Laufdal.
og skjólstæðingum. Árni var líka
mjög listrænn, vel hagmæltur, gott
tónskáld og einnig hggur eftir hann
fjöldi málverka. Hann var góður
söngmaður og lék einnig á píanó og á
selló. Við minnumst margra yndis-
legra stunda við söng og tónhst á
heimili Sóleyjar og Áma bæði í
Bandaríkjunum og hér heima.
Stórt skarð hefur myndast í
„Bjarkarlundshópinn". En eftir lifa
yndislegar minningar um góðan
mann sem við gleymum aldrei. Elsku
Sóley, Svanrós, Davíð, Linda og Sar-
ah, ykkar missir er auðvitað mestur.
Við hugsum til ykkar og felum ykkur
góðum Guði. Guði sé lof fyrir Jesú
Krist og það loforð sem hann gaf
okkur um að koma aftur. Við bíðum
eftir að hitta Árna aftur á degi upp-
risunnar og lifa með honum um alla
eilífð þar sem Guð „mim þerra hvert
tár af augum þeirra og dauðinn mun
ekki framar til vera, hvorki harmur
né vein, né kvöl er framar til; hið
fyrra er farið“. (Opinberunarbókin
21:4.)
Heiga og Bjarni.
Sú harmafregn barst frá Banda-
ríkjunum miðvikudaginn 28. júní að
Ami Hólm, mágur minn, hefði látist
þá um daginn eftir erfiða sjúkralegu.
Fyrir rúmu ári greindist Ami með
illkynjað krabbamein. Eftir vel
heppnaða skurðaðgerð gáfu læknar
honum nokkra von um bata. Sú von
brást fyrir hálfu ári og nú er þessi
elskulegi vinur minn sofnaður.
Það voru tuttugu ungmenni sem
settust saman á skólabekk þegar
Hlíðardalsskóh tók til starfa haustið
1950. Þar á meðal vorum við fjórir
sem bundumst ævilöngum vináttu-
böndum, Ami, Björgvin bróðir hans,
Helgi Heiðar og sá sem þetta ritar.
Nú em þeir bræður báðir horfnir,
harmdauði allra sem þá þekktu.
Skólaárin á Hlíðardalsskóla em
einhver ljúfustu ár ævi minnar og nú,
þegar ég hugsa til baka, að Arna
gengnum, býr sérstök heiðríkja yfir
öllum minningum um hann, allt frá
fyrsta degi og fyrstu söngæfingunni
hjá Jóni Hjörleifi. Ámi var margvís-
legum gáfum gæddur. Námshæfi-
leikar hans vom einstakir og fljót-
lega kom einnig í ljós góð söngrödd
og frábær tónlistargáfa. En það sem
hæst ber í minningunni er kærleiks-
ríkt vinarþel, hann vildi öllum gott
gera og aldrei hallaði hann orði á
nokkurn mann. Þessi fágaða fram-
koma og kærleiksríka umgengni við
menn og málleysingja var aðals-
merki hans allt frá unglingsámm.
Eftir að Árni og Sóley, systir mín,
felldu hugi saman og gengu í hjóna-
band urðu kærleiksböndin milli okk-
ar Áma enn dýpri. Allir sem þekktu
Árna og Sóleyju sáu að á milli þeirra
var alveg einstakt samband. Bhkið í
augum þeirra, þegar þau litu hvort á
annað, fölnaði ekki þótt árin færðust
yfir. A milli þeirra fóra orðlaus boð
sem enginn annar skildi. Stundum
brosti ég með sjálfum mér, þegar ég
sá Sóleyju, þessa stórhuga systur
mína, „bráðna eins og smér“ við
augnaráð Árna eitt saman. Við Ámi
áttum mörg áhugamál saman og nut-
um samvista við þau. Þar var söngur-
inn fyrstur og síðan golfið. Þeir em
ófáir hringirnar sem við lékum sam-
an bæði hér heima og í Bandaríkjun-
um. Þar, eins og í svo mörgu öðm,
var hann mér fremri. Nú munum við
ekki framar gleðjast saman yfir góð-
um hring eða í glaðværam söng. En
þótt við séum mörg sem hörmum frá-
fall Árna er sorgin þyngst hjá systur
minni og börnum þeirra. Sóley og
Ami eignuðust tvö börn, Svanrósu
og Davíð Guðstein, og barnabörnin
em tvö, Linda og Sara, algjörir Ijós-
englar og augasteinar afa og ömmu.
Börnum sínum og dótturdætmm var
Árni kærleiksríkur faðir og afi. Vak-
inn og sofinn vakti hann yfir velferð
þeirra og var þeim kjölfesta sem
aldrei brást.
Elsku systir. Þótt ég gæti umvafið
þig öllum mínum kærleika sefar
hann htið sorg þína. Ég veit það. En
til er sá er sefað getur allar sorgir all-
ra manna. Ég bið þess að hann styrki
þig og börnin þín og vaki yfir ykkur
öllum, ástvinum Árna, þar til þið hitt-
ist í nýjum heimkynnum þar sem
sorg og dauði em ekki framar til.
Reynir Guðsteinsson.