Morgunblaðið - 04.07.2000, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2000 31
LISTIR
Endursköp-
un augans
Nicolaj Stochholm er annar af tveimur
fulltrúum danskra rithöfunda í Bók-
menntahraðlestinni 2000. Hann er eitt
fremsta ljóðskáld Dana af yngri kynslóð-
inni. Eftir hann liggja þrjár ljóðabækur:
„Biografi“, „Sammenfaid“ og „Rekon-
struktion“ og eitt samansafn ljóða; „Sange
---------7---------------
fra et oph0r“. I haust kemur fímmta bók
hans út hjá Gyldendal-forlaginu en titill
þeirrar bókar er „Femogtyve digte og en
dr0m.“ Einar Orn Gunnarsson rithöfundur
ræddi við hann á leið frá Riga til Tallin.
„FYRIR mér eru bylgjur hafsins og
hljómfall þeirra allt í senn hjartslátt-
ur, samfarir og andardráttur. Það er
þetta hljómfall sem ég vinn með í ljóð-
um mínum. Til er gömul tyrknesk
saga um tvo menn sem báðir voru of-
urástfangnir af prinsessu sem kærði
sig ekkert um þá. Eftir að hún hafði
hafnað þeim gekk annar þeirra á fjall,
gróf þar skurði og veitti vatni í garð
prinsessunnar. Hinn fór út í eyði-
mörkina og eigraði þar um. Fuglar
bjuggu sér til hreiður í hári hans,
hann varð vitstola og dó. Eftir dauða
hans tóku blómin í garði prinsessunn-
ar að fínna ilminn af honum. Þessi
saga er góð því hún segir okkur allt
um þau öfl sem búa í Ijóðinu. Grikkir
kalla þessa krafta Díonýsos og Apoll-
ón,“ segir Nicolaj Stochholm.
„Það sem vekur hughrif hjá mér er
til að mynda þegar ég er einn með
augnablikinu, einn með landslagi,
einn með andliti.
Ég leitast við að sigra málfræðina
og reyni að finna þá punkta í tungu-
málinu sem eru óskilgreinanlegir.
Fátt er skemmtilegra en að glíma við
tungumálið og ljóðformið. Ég fer
mínar eigin leiðir.
Mörg ljóða minna hanga saman,
eru tengd innbyrðis þótt þau séu ekki
sett fram með þeim hætti.
Þegar ég sem ljóð skrifa ég mig oft
út úr jjóðforminu og síðan aftur inn í
það. Ég byrja tU dæmis með tíu ljóð-
línur, vinn með ljóðið þar til það er
orðið 30 til 40 ljóðlínur að lengd og þá
sker ég textann niður og endursem.
Þegar upp er staðið er ljóðið aftur
komið í upprunalega lengd.
Áhugi á að gerast rithöfundur
vaknaði er ég var í menntaskóla en þá
heUlaðist ég af Ijóðum Ivan Malin-
owski. Ljóð hans voru mér slík opin-
berun að ég fór heim og byrjaði að
yrkja af fullu kappi. Ég hætti i skóla,
gerðist hústökumaður á Nprrebro
þar sem ég bjó í þrjá mánuði og orti.
Arið eftir fór ég aftur í skóla og lauk
stúdentsprófi á tveimur árum. I fram-
haldi af því fór ég til Parísar tU að elta
uppi rómantískan draum og lifa lista-
lífi. Ég hafði víst lesið of mikið af
Henry MUler og Hemingway. Mér
fannst París vera stöðnuð og lifa á
fornri frægð. Eftir tæp tvö ár í París
fór ég tU Spánar og dvaldi á lítilli eyju
sem ég hafði búið á ásamt fóður mín-
um er ég var drengur. Eyjan heitir
Formentera og þar samdi ég mína
fyrstu ljóðabók. Stundum var ég al-
gjörlega peningalaus. Þegar í nauð-
imar rak þóttist ég vera múrari og
féklc vinnu við að blanda sement. Ég
hafði að sjálfsögðu engin réttindi en
neyðin kennir mönnum margt.
Á meðan ég dvaldi á þessari eyju
varð ég stórundarlegur. Oft og iðu-
lega þegar kvöldsett var fór ég út að
lækna tré með handayfirlagningu.
Eyjan var full af ókennilegri orku. Ég
fékk þá hugmynd að litill djöfull
kæmi í arininn hjá mér hvert kvöld og
að hann byggi í glóðinni. Eitt kvöld
þegar ég hafði skrifað nær hvUdar-
laust í heilan mánuð lagðist ég út af
og hvUdist. Ég hafði ofgert mér. Allt í
einu sá ég árann koma út úr aminum
líkastan sporðrekahala og hann stiUti
sér fyrir framan mig. Eg vissi ekki
mitt rjúkandi ráð þar tU ég glennti út
fætuma og sagði við púkann: „AUt í
lagi taktu mig eins og konu.“ Þá lét
hann sig hverfa og ég heyrði rödd föð-
ur míns sem sagði: „Nicolaj, nú skaltu
sjá sjóndeildai’hringinn og vita að það
ert þú sem vaggar en sjóndeildar-
hringurinn stendur kyrr.“ Ég heyrði
raddir og barðist við minn eigin púka.
Ég fór til Danmerkur eftir þetta.
Þar bjó ég í eitt ár, einn í litlum skógi
nálægt Silkeborg og skrifaði af mikl-
um krafti. Eftir þennan tíma fór ég til
Kaupmannahafnar þar sem ég las
bókmenntir og norræn mál við há-
skólann. Á öðru ári mínu þar gaf ég út
mína fyrstu bók sem fékk góðar við-
tökur. Mér varð Ijóst að ég gæti lifað
á skáldskaparskrifum svo ég hætti
námi og helgaði mig ritstörfum. Á
meðan ég nam við háskólan samdi ég
í gríð og erg og tU dæmis skrifaði ég
mína aðra ljóðabók á þeim tíma. Ég
fann skrifum mínum farveg í per-
sónulegu ljóðformi þar sem ég gat
komið uppUfunum og tilfinningum
mínum fyrir í tíu línum.
Á tímabUi var ég afskaplega frið-
laus og leitandi. Ég kynntist stúlku á
þeim tíma og hélt að ég gæti öðlast
sálarró með því að stofna fjölskyldu.
Ég hélt að fjölskyldulíf myndi hjálpa
mér í gegnum hvíldarleysi og vanh'ð-
an. Við eignuðumst son og eftir
nokkra mánuði fórum við tU Irlands
þar sem ég hafði búið ári áður. Á Ir-
landi komu upp margvísleg leiðindi
sem leiddu til sldlnaðar. Mér leið öm-
urlega einum á írlandi þannig að ég
fór til Marokkó og bjó þar í tvo mán-
uði. Líf mitt var algjörlega í rúst
þannig að ég leitaði í örvæntingu til
töfralæknis. Læknirinn var lágvaxinn
öldungur en aðstoðarmaður hans var
hávaxinn og ki-aftalegur með undar-
lega tóm augu. Þeir kveiktu eld, lögðu
á hann fót af asna og eyra sem skorið
hafði verið af hesti. Aðstoðarmaður-
inn hvatti mig með seiðandi röddu til
að dansa á eldinum. Ég steig á eldinn
og mér fannst allt hold mitt brenna.
Skyndilega byrjaði ég að syngja með
sjálfum mér sálm sem ég lærði í æsku
og allt í einu vildi ég ekki gefa mig á
vald þessum töfrum. Ég fann Guð,
fegurð hans birtist mér. Ég veit að
Guð er hjá okkur en hann hefur mörg
andlit.
Skáldið Rilke sagði eitthvað á
þessa leið: „Þú skalt gefa sjálfum þér
nafn og halda því leyndu fyrir öllum
svo að Guð geti kallað til þín um næt-
ur“.“
Kver um
helstu at-
riði kristn-
innar
„ÞETTA er ekki stór bók og hún
gefur ekki tæmandi skýringar en
með henni er leitast við að svara og
benda til þeirrá
átta þar sem svör
er að finna um
helstu þætti
kristinnar trúar
og trúarlífs,"
segir Karl Sigur-
björnsson biskup
um ritið „Lítið
kver um kristna
trú“ sem hann
hefur skrifað og
Skálholtsútgáfan
gefur út.
Kverið er 76 bls. og á forsíðu
valdi biskup mynd Karólínu Lárus-
dóttur sem nefnist „Engillinn sem
hvarf fyrir hornið á kaupfélagshús-
inu“. „Énn og aftur fer enginn hjá á
vegi dagsins. Við krossgötur ævinn-
ar mæta þér orð og atferli kristinn-
ar trúar, kristinnar kirkju. Snerta
þig ef til vill djúpt, en eru svo horf-
in hjá. Og þér er orða vant að lýsa
því og rökstyðja,“ segir biskup
meðal annars í upphafskafla ritsins.
„Mér fannst vanta yfirlit, svipað
og var í kverunum gömlu,“ segir
biskup. „Þar sem farið er yfir
helstu atriði kristninnar, trúarjátn-
inguna, faðir vor, boðorðin og þessi
meginatriði og þess vegna tók ég
saman þetta kver. Margir spyrja
hver séu helstu einkenni þjóðkirkj-
unnar sérstaklega og kristinnar
trúar og trúarlífs almennt og hér er
farið yfir helstu þætti og bent til
ýmissa ritningarstaða þar sem lesa
má nánar um þá,“ segir biskup enn-
fremur og vekur jafnframt athygli
á því að erfitt sé að lýsa veruleika
trúarinnar með orðum. „Trú lærir
maður með því að biðja, iðka trúna
og leitast við að lifa samkvæmt
henni."
Tilefni útgáfunnar segir biskup
einnig vera kristnihátíðina og er
ritið til sölu í bókaverslunum.
Skerpla annaðist hönnun og um-
brot en Steindórsprent-Gutenberg
prentaði. Verðið er 1.500 krónur.
Ef þér leiðist farðu þá
þangað sem veðrio
hentar fötunum
Léttar stuttbuxur úr 100% bómull með stórum vösum sem
hægt er að geyma mikið í. Kr. 3.990.-
♦Columbia
Sporlswear Companyj
ÆFINGAR - ÚTIVIST - BÓMULL
-------- Skeifunni 19-S. 5681717 -
,—-”nr ÚTSALA - ÚTSALA
Ótrúlega lágt verð
' ^ | 60-80%
|L a ^ í , afsláttur
W V 1 Hefst í dag
■i ;« Dæmi um verð Áður Nú
Bouclépeysa 4300 900
Toppur með hlýrum 1900 500
m3 f Bolur m/hettu 1900 600
• % _ 1 - Taslam vesti 2700 900
^ i j v<f: / Síður kjóll 4400 1700
Sumarkjóll 4100 900
Sg|ai sítt pils 3600 900
Dömubuxur 2700 900
S • É Herrabuxur 4400 1500
Herrapólóbolur í ' ' 2900 900
Og margt, margt fleira
Einnig fatnaður í stærðum 44 - 52.
Opið frá kl. 10.00 til 18.00
Arjr v M li fÍ'*4Sas8»SÖ M fj. X&MwaÍ** 11 -.-y
Síðumúla 13, sími 568 2870, 108 Reykjavik.
Opið mánud.- föstud. kl. 9 - 18, laugard. kl. 10 - 14