Morgunblaðið - 05.08.2000, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 5. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
f
FRÉTTIR
Matast við Mývatn
ÞAÐ er veisla hjá fleirum en silungum og öndum við erlendir ferðamenn hafa einnig haft, það gott við vatnið í
Mývatn, en óvenju mikið af rykmýi hefur verið við vatnið sumar, eins og sjá má á þessum hópi sem bíður glað-
í sumar og vekur það vonir um góða afkomu þeirra. En hlakkalegur eftír því að matast í norðlenskri náttúru.
Kræfur lyfseðlafalsari á kreiki
Viðvaranir
landlæknis
skila árangri
HELDUR virðist hafa dregið úr
fölsunum á lyfseðlum eftir að land-
læknisembættið sendi út bréf til
lækna þar sem þeir voru varaðir
við manni sem hafði stundað það
að fá út lyf hjá læknum. Matthías
Halldórsson aðstoðarlandlæknir
segir að undanfarna mánuði hafi
verið óvenju mikið um falsanir á
lyfseðlum en að skv. nýjum upp-
lýsingum SÁA hafi morfín hækkað
mest í verði á svarta markaðnum
sem bendi til að heldur hafi þrengt
að þeim á nýjan leik sem stundi
þessa iðju.
Matthías sagði að eftir ábend-
ingu frá Lyfjaeftirliti ríkisins hefði
hann kallað á sinn fund tiltekinn
einstakling sem stundað hafði það
að gera sér upp veikindi og höfða
til meðaumkunar lækna í því skyni
að fá þá til að skrifa upp á lyfseðla
fyrir sig. Var oftast nær um
verkjalyf eins og morfín að ræða
og gekk maðurinn jafnvel svo
langt, að sögn Matthíasar, að fara í
dýrar rannsóknir til að verða sér
úti um lyf.
Hafði alls ekki í hyggju
að láta af iðju sinni
Matthías kveðst hafa rætt við
manninn en hann hefði virst alveg
forhertur í þeirri fyrirætlan að
halda þessari iðju áfram. Því hefði
verið brugðið á það ráð að senda út
bréf frá landlæknisembættinu þar
sem læknar voru varaðii- við að
skrifa upp á lyf fyrir þennan mann.
Sagði Matthías að búið væri að
tilkynna lögreglu um háttalag
mannsins og vinnur hún nú að mál-
inu. Hafa borist ábendingar um að
lyfin séu seld í undirheimum borg-
arinnar en ekki hefur þó enn feng-
ist nein staðfesting á því.
Ritþjálfí
ryður sér
til rúms
Hópur kennara tók þátt í þriggja daga nám-
skeiði í notkun ritþjálfa, sem haldið var á
vefflim Símenntunarstofnunar Kennara-
háskólans. Morgunblaðið fór á vettvang og
fræddist um, hvað ritþjálfí er og til hvers
má nota hann.
Morgunblaðið/Ásdís
Viðar Ágústsson leiðbeinandi með Ritþjálfa. f baksýn má sjá áhugasama
þátttakendur á námskeiði Símenntunarstofnunar Kennaraháskólans.
RITÞJÁLFI er íslensk uppfinning
með ýmsa hagnýta möguleika á sviði
kennslu ogritvinnslu. Hann er hann-
aður hjá og framleiddur af fyrirtæk-
inu Hugfangi ehf. og kom fyrst á
markað fyrir fimm árum. Hann er í
raun lítil tölva, með skjá sem birtir
fjórar línur af texta og var fyrst og
fremst hugsaður sem kennslutæki í
vélritun.
Einfalt en fjölvirkt
. Fljótlega varð framleiðendum
tækisins ljóst að það bauð upp á
ýmsa möguleika aðra en að vera
þjálfunartæki í vélritun. Nú eru ýmis
forrit innbyggð í tækið, svo sem rit-
vinnsla og spumingaforrit. Hægt er
að aðlaga tækið að þörfum hvers
nemanda, bæði í almennri kennslu og
sérkennslu, með því að forrita það
með spumingum og verkefnum, sem
hæfa hverjum einstaklingi fyrir sig,
að sögn Viðars Ágústssonar, fram-
kvæmdastjóra Hugfangs.
„I tækinu, eins og það kemur til-
búið nú, em bæði dönsku-, þýsku-,
ensku- og norskuæfingar, fyrir utan
allar íslenskuæfingarnar. Það eru
stærðfræðiæfingar fyrir sex til tíu
ára nemendur, algebra fyrir tólf,
þrettán og fjórtán ára nemendur.
Þarna era almennar þekkingar-
spumingar í anda Trivial Pursuit og
nýlega var bætt í það 300 íslenskum
málsháttum, þar sem notandinn á að
fylla inn í orð, sem vantar. Þetta er
dálítið til að vinna á móti áhrifum
Bibbu á Brávallagötunni, sem sneri
svo skemmtilega út úr málsháttum,
að margir halda að þar sé kominn
rétti málshátturinn.“
í ritþjálfanum komast fyrir 100
A4-síður af texta eða 10.000 spurn-
ingar. En helsti tilgangurinn með
því, að skólar keyptu ritþjálfann í
upphafi, var að kenna fingrasetn-
ingu. „Það er ekki fyrr en tveimur,
þremur árum síðar að styrkleiki rit-
þjálfans í sérkennslu kemur í ljós.
Hann þróast síðan yfir í alhliða
kennslutæki," segir Viðar.
Kennarar áhugasamir
Dagana 1.-3. ágúst hélt Símennt-
unarstofnun Kennaraháskóla Is-
lands námskeið, þar sem 17 kennarar
lærðu að nota ritþjálfann og semja
námsefni fyrir spurningaforrit hans
og kenndi Viðar þar um kennslufræði
ritþjálfans. „Þetta námskeið er bara
viðurkenning skólakerfisins á því, að
þessi íslenska uppfinning á rétt á sér,
hún er búin að sanna sig. Tækið er
orðið vinsælt meðal kennara. Það er
lítið, létt og einfalt, en fjölhæft."
Góð reynsla í sérkennslu
Kristín Þ. Magnúsdóttir, sérkenn-
ari við Hagaskóla, kenndi á nám-
skeiðinu um notagildi ritþjálfans fyr-
ir nemendur með skriftarörðugleika.
Hún notaði ritþjálfann við sér-
kennslu síðastliðinn vetur og líkaði
vel. Hún lét kaupa fimm tæki og ætl-
aði þau nemendum, sem eiga erfitt
með að skrifa. Hugmyndin var, að
þeir notuðu tækið á hverjum degi,
t.d. í kennslustundum, þegar þeir
þyrftu að skrifa.
Eru þetta nemendur, sem þjást af
lesblindu?
„Já, flestir. Það er mikil fylgni á
milli dyslexíu og skriftarörðugleika.
Svo var ég að gera mér vonir um, að
þeim færi fram í stafsetningu í leið-
inni, að þegar þau færu að skrifa
texta, sem væri alltaf eins [að letur-
gerð], myndi orðmyndin festast frek-
ar í þeim og stafsetningin myndi
sjálfkrafa batna líka.“ Kristín segir
að vegna þess að lesblindir nemend-
ur era illa skrifandi, fylgja ekki línum
og stafagerð er óljós, þá nái þau ekki
að átta sig á útliti orða.
Heldur þú að stafsetningin batni?
„Já, ég held það, en þetta fer eftir
því, hvemig nemendur taka ritþjálf-
anum, hvernig þeim finnst, að fara
með svona tæki inn í bekk.“
Hvernig vora viðtökumar hjá
nemendunum?
„Þær vora upp og ofan. Til að
byrja með voru þeir mjög duglegir að
mæta. Svo dró úr því. En það var
einn, sem notaði tækið alltaf, á hveij-
um degi, alveg eins og ég hafði hugs-
að mér það. Hann tók það með sér á
morgnana, skrifaði á það, prentaði út
á bókasafninu það, sem hann þurfti
að prenta út og hafði allt sitt nám inni
í ritþjálfanum, meðan aðrir vora að
draga lappimar. Svo sér maður það
líka, að ætli þau sér ekki að læra, þá
skiptir í sjálfu sér engu máli, hvort
þau hafa ritþjálfa eða ekki. En það
þarfnast líka ákveðins hugrekkis, að
taka með sér ritþjálfa inn í bekk, þar
sem enginn annar er með viðlíka
tæki og í raun gefa yfirlýsingu um
það að maður þurfi á aðstoð að
halda.“
Kristín segir, að þótt hún hafi ein-
göngu hugsað sér ritþjálfann sem
penna og blað, þá sjái hún að mögu-
leikar tækisins séu mun fleiri.
Hyggst hún hvetja nemendur sína til
að nýta möguleika ritþjálfans og
jafnvel setja hluta námsefnisins inn í
tækið þar sem nemarnir geta unnið
með það.
Þægilegt á sjúkrabeðinn
Jón Agnar Armannsson kennir
börnum, sem þurfa vegna veikinda
að liggja inni á Barnaspítala Hrings-
ins. Hann hafði heyrt vel af ritþjálf-
anum látið af kollega sínum á Land-
spítala - háskólasjúkrahúsi,
Fossvogi, þar sem tækið er notað, og
ákvað að sækja námskeið, til þess að
kynnast því. Kennararnir, sem starfa
á sjúkrahúsunum era þrír talsins og
heyrir starfið undir Austurbæjar-
skóla.
Hvernig heldur þú að ritþjálfinn
myndi nýtast við kennslu á spítalan-
um?
„Hinn augljósi kostur fyrm sjúkra-
hús er, hvað þetta er lítið og nett. Við
erum þarna með pínulitla skólastofu,
sem við komum örfáum bömum inn í
og ekki börnum, sem eru rúmliggj-
andi. Þetta væri ósköp hentugt til að
fara með inn á sjúkrastofurnar og
færa þeim í rúmið.“
Myndi tækið þá nýtast til að kenna
grundvallarfög grunnskólans?
„Ég veit það nú ekki, hvort þetta
virkar á allt. Tækið er upprunalega
hugsað til vélritunarkennslu og það
er hluti af því, sem við erum skyldug
til að kenna, fingrasetning og allt
það. Með tölvutækninni verður það
nauðsynlegra og nauðsynlegra. En
það, sem ég er að læra núna er, að
það er hægt að setja forrit í tækið og
kennarinn getur búið til forrit sjálfur
og gert spumingaverkefni úr öllum
fögum. Þetta er ekki eins öflugt og
PC-tölvur, það eru auðvitað miklu
fyllri kennsluforrit á þeim. En þær
eru líka fjóram til fimm sinnum dýr-
ari en svona tæki.“
Tjáningarauki
Halldís Anna Gunnarsdóttir kenn-
ir í Öskjuhlíðarskóla hefur ekki notað
ritþjálfann hingað til en efast ekki
um möguleika hans við kennslu fatl-
aðra og greindarskertra barna. „Ég
held að þetta myndi virka mjög vel,
sérstaklega ef byrjað yrði nógu
snemma, þannig að þau lærðu rétta
fingrasetningu ef hægt væri og gera
þau um leið færari á tölvur. Á þessari
tölvuöld byrja þau svo snemma að
nota tölvur og við byggjum svo mikið
á tölvukunnáttu. Þar held ég að rit-
þjálfinn geti hjálpað mikið, sérstak-
lega við að kenna rétta fingrasetn-
ingu. Og þar sem hægt er að tengja
fleiri en einn og fleiri en tvo ritþjálfa
við eina tölvu, þá held ég að hann geti
nýstmjögvel.“
Halldís bendir á að mörg börn í
Öskjuhlíðarskóla eigi við skriftarörð-
ugleika að stríða og að tækið geti
hjálpað þeim. Þau geti kannski öðlast
aukið sjálfstraust þegar þau sjái, að
þau geti komið frá sér rituðu máli í
gegnum ritþjálfann. Þannig geti
tækið hjálpað þeim til að tjá sig. Tel-
ur hún að tækið geti hentað sérlega
vel í sérkennslu.
Útflutningur á byijunarstigi
Framleiðsla ritþjálfans er nú í
höndum kínverska stórfyrirtækisins
CASIL og komu fyrstu tækin þaðan j
febrúar á þessu ári. Hafa 400 tæki
með norsku notendaviðmóti verið
send til Noregs og segir Viðar
Ágústsson framkvæmdastjóri að 150
tæki séu þegar seld. Þar að auki séu
20 tæki í notkun í dönskum skóla og
Pólverjar hafi haft nokkur tæki til
prófunar í eitt ár. Viðar er því
bjartsýnn á, að markaðssetning rit-
þjálfans erlendis sem innanlands
verði árangursrík.
Kdpavogs-
lögregla með
átak gegn
innbrotum
UM verslunarmannahelgar
eykst jafnan hættan á innbrot-
um enda margir sem leggja
land undir fót um þá helgi. Lög-
reglan í Kópavogi mun um
helgina leggja sérstaka áherslu
á að kom í veg fyrir innbrot.
Ómerktir og merktir lögreglu-
bílar munu aka um bæinn allan
sólarhringinn. Lögreglan j
Kópavogi segir að búast megi
við lögreglubílum hvar og hve-
nær sem er í bænum.