Morgunblaðið - 05.08.2000, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 5. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Teningur Joris Raderaaker.
Úr garði Safnasafnsins á Svalbarðsströnd.
Dyggðirnar sjö á frægu veggteppi úr Þjóðminjasafninu.
Prestssetrið og kirkjan á Húsvík um 1900. Matjurtagarður t.h. við prestssetrið.
Norðan heiða
MYNDLIST
Svalbarðsslrönd
II ú s a v í k
Laxárvirkjun
\kureyri
MYNDVERK/
LJÓSMYNDIR
INNSETNINGAR
ÞAÐ hefur fjölmargt verið á döf-
inni í myndlist norðan heiða í sum-
ar, en atvik hafa hagað því svo að
rýnirinn hefur verið upþtekinn við
verkefni á heimaslóðum. Á dögun-
um gat hann þó séð af dagstund á
Skriðuklaustri og annarri á Akur-
eyri auk þess að skyggnast um í
nágrenni beggja staðanna, og voru
það eftirminnilegir dagar.
Hér verður einungis stiklað á
stóru af því sem fyrir augu bar
norðan heiða, einkum sökum þess
að tvær sýninganna kalla á sér-
staka umfjöllun, þar eð helmingur
þeiira er fyrir sunnan; Dyggðirnar
sjö, á Listasafni Akureyrar og í
Stekkjargjá á Þingvöllum, og List
á orkustöðvum, í Laxár- og Ljósa-
fossvirkjun. Verður því einungis
vakin athygli á þeim svo að þær
fari síður framhjá fólki um verslun-
ar-mannahelgina, en ítarlegri um-
fjöllun um hvora fyrir sig birtist
væntanlega strax að henni afstað-
inni.
Tekið var fyrsta flug til Akur-
eyrar í bítið miðvikudaginn 26. júlí,
og farið heim með síðustu vél, en
samt auðnaðist mér ekki að sjá
allt. Meinbugurinn var hádegis-
verður í Húsavík, sem tók óratíma
vegna afspyrnu lélegrar þjónustu á
hótelinu, sem alls ekki var hægt að
sjá fyrir. En með því að hefja skoð-
un á Safnasafninu á Svalbarðs-
strönd og á Húsavík var verið að
nýta tímann þar sem sýningar á
Ákureyri opna eftir hádegi. Afleið-
ingin var að minni tími gafst til að
skoða þar, sem hefði annars ekki
þurft að gerast. Þetta varð að
koma fram til að forða misskiln-
ingi, því hér eru menn viðkvæmir
og helst hefði ég viljað tylla tá sem
víðast en úr því skal leitast við að
bæta innan tíðar.
Listahátíðir í dreifbýlinu hafa
enn nokkurn ungæðisbrag yfir sér,
kynna helst eina og einmitt þá hlið
á teningnum er snýr að þeim sem
valdir hafa verið til að standa að
framningunum. Er svo sem í besta
lagi einu sinni, en þegar það gerist
ár eftir ár líkast framhaldssögu vill
fara svo að áhugi dvíni, enda þá um
hreina markaðssetningu einslitra
viðhorfa að ræða þótt hún kunni að
vera yfirmáta spennandi fyrir
framkvæmdaraðila. Fólk vill fjöl-
breytni og óvíða er almenningur
sjálfstæðari í þeim efnum en á Isl-
andi, þar sem allir vilja vera kóng-
ar, þar af leiðandi er öll skoðanaleg
miðstýring í listum út í hött, fælir
fólkfrá.
Það gengur seint að koma þess-
um staðreyndum inn í yngri kyn-
slóðir sem hvorki hafa áhuga á
söfnum né stórsýningum, nema
þær snúi að viðteknum skoðunum
þeirra, gengur ekki frekar en að
fara á sömu listakaupstefnuna ár
eftir ár. Á nýjum tímum þegar allt
er opið og engin stefna ofaná í
heiminum hlýtur hlutlægni að vera
vænlegasta leiðin til að ná til fólks,
þ.e. raunsönn viðhorf til framsæk-
inna lista og ótrufluð af tilfinning-
um. Eins konar miðlun þekkingar
þar sem gesturinn myndar sér
skoðanir, þeim er ekki þröngvað
upp á hann. Viðhorf sjálfhverfu
kynslóðar áttunda áratugarins eru
sem komin aftur, líkast upprisnum
Lazarusi á þessum tímum upplýs-
inga og hátækni. Þá er illt að vita
til þess, að þetta svokallaða kyn-
slóðabil og niðurrif eldri gilda skuli
nú námsfag í listaskólum.
Alltaf er mikið gaman að koma í
Safnasafnið á Svalbarðsströnd, þar
sem alþýðulistin er ræktuð sem
mest má verða, þó ekki án núlista í
bland, við Helgi Vilberg og Guð-
mundur Ármann áttum góða stund
á staðnum, ekki síst í garðinum þar
sem til sýnis eru verk nemenda
Listaskólans á Akureyri.
Á safninu á Húsavík stendur til
7. ágúst yfir mjög merkileg sýning
á gömlum ljósmyndum úr hér-
aðinu, sumum svo vel teknum og
unnum að hrein veisla er á að
horfa. Má vera borðleggjandi að
samkvæmt ferskri skilgreiningu sé
upphaf nýrri tíma myndlistar á
landinu að finna í ljósmyndum, og
að hér sé um auðugri garð að
gresja en menn hugðu. í öllu falli
eiga sumar myndanna á sýning-
unni frá aldamótunum 1900 helst
og hvergi frekar heima en í sölum
Listasafns íslands. Ennfremur
þarf að fara ofan í saumana á áhrif-
um ljósmyndarinnar á íslenzka
málaralist á 20. öld, hér hafa menn
verið á fullu í útlandinu síðustu
áratugi og margt nýtt og óvænt
komið í ljós, jafnt hvað varðar
Edvard Munch sem Pablo Picasso,
svo einhverjir séu nefndir af öllum
þeim skara myndlistarmanna sem
hafa stuðst við ljósmyndina.
Jafnaðarlega lifun að aka um
Laxárdalinn, sem er einn hinn
Ljósmynd/Bragi Ásgeirsson
Hluti af verki Sigurðar Örlygssonar, Kvöldmáltíð, í Laxárvirkjun.
blómlegasti á landi hér, og ekki
sakar að hugsa fallega til þeirra
mörgu orðhögu manna sem þar
bjuggu allan sinn aldur og annarra
ættaðra þaðan. Laxárvirkjun
hrikaleg og svo myndræn inni í
berginu að myndlistarmennirnir
þurftu litlu við að bæta til að
magna upp stemmningu. Vel er
tekið á móti gestum, sem voru
fleiri á staðnum en á nokkurri ann-
arri sýningu sem ég heimsótti dag-
inn þann og var þó ekki um neinn
hóp ferðafólks að ræða. Var og
meira en auðséð að þeir kunnu vel
að meta framtakið og kaffið sem
öllum stóð til boða að lokinni skoð-
un tók flestu fram sem ég hef lengi
smakkað á veitingahúsum. Það
voru þannig broshýrir halir sem
renndu út dalinn á leið til Akureyi--
ar, en nú var tímahrak farið að
gera vart við sig svo ekki gafst tóm
til að koma við á byggðasafninu að
Grenjaðarstað en þangað er mikinn
og merkilegan fróðleik að sækja.
Það er víst alveg rétt að það sé
iðandi listasumar á Akureyri, en
hvað myndlistina snertir er helst
sem um útibú Nýlistasafnsins og
fjöltæknideildar MHÍ sé að ræða,
annað sé ekki til. Að vísu getur að
líta lánaða gripi frá Þjóðminjasafn-
inu á sýningunni Dyggðirnar sjö,
og taka sig með yfirburðum vel út í
húsnæðinu, segir okkur að tíminn
sé afstæður, hið gamla ekki eins
gamalt og margur hyggur, né hið
nýja nýtt.
I Ketilhúsinu sýna nokkur ung-
menni frjálsleg vinnubrögð í núlist-
um, samt afar hefðbundin er svo er
komið. Augljóslega er þó drjúg al-
vara að baki sumra verkanna sem
má vera aðalatriðið, en annað ein-
ungis margtuggið og léttvægt flipp.
Alvöruna skynjaði ég í hvítum ten-
ingi Joris Rademaker og verki
Örnu G. Valsdóttur, sem tengir
saman fleiri þætti í skapandi at-
höfnum sínum svo sem hljóð, rými,
mynd og hreyfingu, en flippið helst
í Fanta gott Pepsi, verki Ásmund-
ar Ásmundssonar sem er að auk
yfirþyrmandi ófrumleg endurtekn-
ing á hversdagslegum endurtekn-
ingum sem maður rekst hvarvetna
á.
í Deiglunni sýnir Ragna Her-
mannsdóttir, elsti þátttakandinn, á
sér nýja hlið en eitthvað taka
myndir hennar sig undarlega út á
veggjunum, kveiktu ekki í mér sem
má þó allt eins vera mín sök. Einn-
ig mín afglöp að sýningin Mark-
mið, í skrifstofuhúsnæði Gilfélags-
ins fór framhjá mér, en kannski
hefði upplýsingastreymið mátt
vera meira. En einu vil ég slá föstu
í lokin; burt með kynslóðabilið,
miðstýringuna, þemadelluna og
kröfur og úrslitakosti á hendur
sýnenda frá forsvarsmönnum list-
hátíða sem og sýningarstjórum.
Leyfum listamönnum ungum sem
gömlum að ráða för, gefum þeim
orðið...
Leiðrétting
í upphafi greinar minnar, Skáld-
ið og málarinn, er birtist 2. ágúst,
víxluðust orð í vinnslu blaðsins á
þann veg að ein setningin varð
þvæld og illskiljanleg; Formanir
þess og abstrakt landsins (!) taka á
sig ótal myndir eftir árstíðum. Rétt
er setningin svona; Formanir þess
(hálendisins) og landsins abstrakt,
taka á sig ótal myndir eftir árs-
tíðum,...
Bragi Ásgeirsson