Morgunblaðið - 10.09.2000, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 10.09.2000, Blaðsíða 8
8 SUNNUDAGUR 10. SEPTEMBER 2000 FRETTIR MORGUNBLAÐIÐ „Má ég kynna háttvirtan þingmann Vinstri-grænna og þetta er háttvirtur þingmaður Samfylkingarinnar og þetta er hæstvirtur..." Líffræðingur deilir á andstæðinga erfðabættra grjóna Abyrgir fyrir dauða 2 milljóna barna EIN heitasta fregnin innan líftækn- innar í dag, að margra mati, var til umræðu á fyrirlestri sem Líftækni- stofa, Rannsóknastofnun landbúnað- arins, RALA, og Iðntæknistofnun stóðu fyrir á fostudag. Fyrirlesturinn flutti prófessor Ingo Potrykus frá Swiss Federal Institute of Techno- logy. Fjallaði hann um hin svokölluðu gullnu hrísgrjón og erfðatæknina í þágu fátækra í þróunarlöndunum. Hrísgrjón eru einmitt aðalfæðan í þessum löndum en hafa til þessa þótt heldur næringarsnauð. Hrísgrjóna- plöntumar framleiða sjálfar betak- arótín í grænum hlutum plöntunnar en ekki í sjálfum grjónunum. Potryk- us hefur, ásamt samstarfsmönnum sínum, tekist með rannsóknum og beitingu erfðatækni að auka verulega næringarinnihald hrísgijóna með því að stýra betakarótínframleiðslu inn í Morgunblaðið/Jim Smart Ingo Potrykus sjálf grjónin, en betakarótín er for- veri A-vítamíns. Með því fæst næg- uppsöfnun efnisins til að mæta fullri dagsþörf A-vítamíns í einni máltíð. Skortur A-vítamíns er alvarlegt vandamál í þróunairikjunum. Talið er að yfir 130 milljónir barna þjáist af þessum skorti, sem minnkar mót- stöðuafl gegn sýkingum og er megin- orsök blindu bama í þróunarlöndun- um. Rannsóknir prófessorsins hafa vakið heimsathygli á sviði líftækni, matvælairæði og þróunarhjálpar. Potrykus sagði í viðtali við Morg- unblaðið að hann hefði varið síðustu tíu árum í rannsóknir og sá tími hefði oft verið þrautaganga sökum al- mennrar andstöðu víða í heimum við framleiðslu erfðabættra matvæla. Potrykus sagði hindranir einkum vera tvær. Sú fyrri sneri að einka- leyfum á afurðum rannsókna erfða- tækninnar. „Mitt markmið er að binda rann- sóknimar ekki einkaleyfum þannig að t.d. fátækir bændur fái þessar af- urðir sér að kostnaðariausu. Við er- um alveg að komast yfir þessa hindr- un. Önnur hindrunin, og sú erfiðari, er andstaðan við erfðavísindin. Sú andstaða er vel skipulögð og fjár- mögnuð. Andstæðingamir vilja koma í veg íyrir að gullnu gijónin komist í umferð því að þeir óttast að þau muni opna leiðir fyrir aðrar erfðabættar af- urðir á markaðinn,“ sagði Potrykus. Hann sagðist reikna með að gullnu gijónin verði fyrst ræktuð í Kína og á Indlandi. Þar væri andstaða við erfðabætt matvæli lítil, stjórnvöld á Indlandi væm afar jákvæð. Þörfin afar brýn Potrykus sagðist eiga erfitt með að skilja sjónarmið andstæðinga gullnu gijónanna: „Þörfin er afar brýn. Við teljum að 134 milljónir barna í heim- inum þjáist af skorti á A-vítamíni. Við eram með þessari tækni að reyna að bjarga lífum um 2 milljóna bama á ári hverju. Andstæðingar skella skollaeyram við þessu. Eg tel þá í raun ábyrga fyrir dauða 2 milljóna bama og blindu um 500 þúsund ann- arra.“ Rykbomba Vampyr 5020 Orkusparandi vél 1.300 W Fimmfalt filterkerfi • Tveir fylgihlutir BRÆÐURNiR QlORMSSON Lágmúla 8 • Sími 530 2800 www.ormsson.is Myndatökur af rörum og lögnum Bíll með auga ek- ur um lagnirnar Rögnvaldur Guðmundsson MIKIL umsvif hafa verið á fasteigna- markaði og í byggingarframkvæmdum, svo og opinberam fram- kvæmdum ýmiss konar. Oft koma upp stórar spumingar hvað varðar lagnir undir húsum og í götum, eða frárennslis- kerfum yfirleitt. Sú tækni að mynda frárennsliskerfi hefur létt mönnum fram- kvæmdir mjög mikið, ekki síst þar sem engar teikn- ingar era til af lögnum, eins og oft er raunin, til dæmis um gömul hús sem verið er að endumýja. Rögnvaldur Guðmundsson hefur síðari ár fengist við að mynda lagnir. En hvernig er þessi tækni nánar til tekið? „Til þess arna era notaðir stórir sendibílar fullir af tölvubúnaði. Vélarnar sem við notum t.d. til að ljósmynda götuæðar, era stórir drekai- sem eru sjálfkeyrandi með fjarstýringum frá bílnum og inn í lagnh-nar. í bílnum sitja menn svo við sjónvarpsskjái og skoða lagn- irnar. Síðan getum við ef menn óska skilað frá okkur myndatök- unni á vídeóspólum eða ljósmynd- að einstaka staði, t.d. þar sem skemmdir era.“ - En hvernig faríð þið að þegar engar teikningar eru fyrír hendi, t.d. undirgömlum húsum? „Þar byrjum við á að komast í lögnina, t.d. í gegnum klósettstút, svo getum við myndað út frá hon- um. Tækin sem við erum með gera okkur kleift að staðsetja beygjur og kortleggja gamlar lagnir með mjög mikilli nákvæmni." -Setjum svo að fólk vilji t.d. setja niður klósett þar sem það hefur ekki veríð, og vill fá að vita hvemig það kemst í stói-a lögn, hvaðgerið þið þá? „Þá reynum við að kortleggja hvar lagnimar era í húsinu og finna hvar styst er í tengingu við stóra lögn. Þetta getum við séð með myndavélunum.“ - Hvað um nýlagnir, nýtist þetta vel í því sambandi? „Já, þetta er mjög sniðugt til þess að taka út nýlagnir áður en gengið er frá slitlagi á götunni, vegna þess að ef að eitthvað er að þá er hægt að gera við það áður en endanlegur frágangur er unninn.“ - Hvaðan kemur þessi tækni? „Þetta er mjög gömul tækni í Þýskalandi en þessar vélar hafa tekið geysilegum framföram á síð- ari áram. Vélarnar sem við erum að vinna með era með myndgæði á við finustu sjónvörp. Myndavél- inni fylgir kapall sem tengist í vél- ina og í bílinn. Kapallinn tengist í lítinn bíl sem hægt er að aka eftir lögnunum. Ef lagnimar eru með óhreinindum í þurfum við að hreinsa þær áður en við myndum þær. A bílnum er auga sem við getum snúið í 36 gráður, bæði lóð- rétt og lárétt og þannig séð ástandið á lögnunum mjög vel.“ -Hvenær var faríð að nota svona tæki hér? „Það var árið 1989. Þá komu fyrstu svona myndavélarnar, þær voru frá Pierpont í Bretlandi. Upphafs- maðurinn að þessu var Valur Helgason, hann ílutti þess vél inn og ég keypti af honum vélina stuttu seinna og þessa íyrstu vél notaði ég í fjögur til fimm ár, þá endurnýjaði ég með fullkomnum vélum frá Ibak í Þýskalandi. Alveg nýjar vélar frá sama fyrirtæki fékk ég í haust.“ - Er breytingin mikil frá fyrstu ► Rögnvaldur Guðmundsson fæddist 18. september 1958 í Dalasýslu. Hann lauk prófi sem rafvélavirki frá Iðnskólanum í Hafnarfirði árið 1977. Hann starfaði hjá Svavari Fanndal í fjögur ár og var einnig nokkuð í akstri hjá Teiti Jónassyni, en ár- ið 1983 hóf hann rekstur fyrir- tækisins Holræsahreinsunin hf. sem hann rekur enn. Rögnvaldur er kvæntur Laufeyju M. Sigurð- ardóttur húsmóður og eiga þau samtals fjögur börn. vélinni? „Já, hún er geysilega mikil. Framfarimar era svo miklar, bæði í myndgæðum og möguleik- um á að kanna lagnirnar og skila frá sér upplýsingum á myndrænu formi.“ - Sinna mörg fyrirtæki svona verkefnum? „Tvö önnur, Hreinsibílar og Bólholt, þau era í könnunun á stórum lögnum, en svo era nokkuð margir aðilar sem eru að mynda litlar húsalagnfr." - Og eru verkefnin næg? „Já, það er töluvert mikið að gera hjá mér, ég þjónusta stóran hlutan bæjarfélaga um allt land hvað lagnir snertir." - Era verkefnin miserfið? „Við höfum t.d. verið að mynda borholur, hitavatnsborholur norð- ur í landi. Það era mjög sérstök verkefni. Við föram þá allt niður á 50 metra dýpi og könnum holuna og geram úttekt á klæðningu á veggjum hennar. Við höfum einn- ig myndað vatnslagnir, hitaveitu- lagnir.“ - Sjáið þið mikið af kísilútfell- ingum á myndum ykkar? „Við voram talsvert í svona myndatökum á háhitasvæðum t.d. í Hveragerði, en þetta er ekki orð- ið vandamál í Reykjavík og ná- grenni ef marka má fyrirspurnir til okkar, líklega vegna endurhit- unar.“ - Hver eru algengustu verkefni ykkar? „Það eru myndun á götulögn- um. Mikið er verið að skoða gaml- ar lagnfr þegar verið er að endur- nýja götur. Athuga hvort þarf að leggja nýjar lagnir. Einnig er mjög algengt að ef ít- rekað koma upp vanda- mál í götum þá er mjög þægilegt að geta rennt vél í lögnina og athugað hvað er að.“ -Komið þið með tillögur um lagfæringar? „Við leggjum gögn fram en verkfræðingar taka svo afstöðu til þess sem gera þarf. Eins er með gömul hús, pípulagningamenn taka ákvörðun um hvað best er að gera í hverju tilviki." Mikið er verið að skoða gamlar lagnir þegar verið er að endurnýja götur
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.