Morgunblaðið - 10.09.2000, Blaðsíða 33

32 SUNNUDAGUR 10. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 10. SEPTEMBER 2000 33
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Framkvœmdastjóri: Hallgrímur B. Geirsson.
Ritstjórar: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKÁLDSKAPURINN FLYTUR
SANNLEIK SAMTÍMANS
BÓKMENNTAHÁTÍÐ verður
sett í dag í Norræna húsinu í
fimmta sinn og er óhætt að
fullyrða að aldrei áður hafí jafnmargir
valinkunnir rithöfundar, innlendir og
eriendir, tekið þátt í slíkri samkomu
hérlendis. Alls koma 16 erlendir höf-
undar frá 13 þjóðlöndum til hátíðar-
innar, lesa úr verkum sínum og ræða
um bókmenntir við skáldbræður sína
og systur í vikutíma. íslenskir þátttak-
endur í hátíðinni eru nær 30. Þekkt-
astur í þessum hópi er án efa nóbels-
verðlaunahöfundurinn Gunther Grass
þó segja megi að nafn hans sé þekkt-
ara en verkin hans hérlendis; aðeins
þrjár bóka hans hafa verið þýddar á ís-
lensku, 3 bindi Blikktrommunnar,
þeirrar bókar er hann hlaut Nóbels-
verðlaunin fyrir á síðasta ári.
Vafalaust velta einhverjir því fyrir
sér hvers vegna sé verið að halda bók-
menntahátíð. Eru bókmenntir ekki
bara lesnar, þarf að stefna höfundum
saman og láta þá ræða um verk sín og
hugmyndir eins og prangara á
markaðstorgi; selja bækur sínar útá
sjálfa sig og verða þeir þá verst úti
sem erfíðast eiga með að koma fram í
eigin persónu og tjá sig munnlega?
Sumir í hópi rithöfunda geta heldur
ekki hugsað sér að koma fram yfír-
höfuð og gerðust einmitt rithöfundar
vegna þess að önnur tjáningarform
hentuðu ekki. Ekki er þó verið að gefa
í skyn að bókmenntahátíð sé sölutorg,
vafalaust er tilgangurinn sá að vekja
áhuga hins almenna lesanda á fjöl-
breytni hins skrifaða orðs, hversu
margir og ólíkir einstaklingar fást við
skáldskap vítt og breitt um heiminn
enda hefur útbreiðsla skáldskapar
milli landa og heimshluta aldrei verið
jafnmikil og nú.
Samtímis þessu hefur þeirri hugsun
vaxið fískur um hrygg að menning og
tunga einstakra landa og svæða sé
þess virði að varðveita; samhliða fjöl-
þjóðahyggju í fjölmiðlun og hagkerfi
heimsins hefur áherslan á skáldskap
beinst í hina áttina, skáldskapur svo-
kallaðra jaðarsvæða, lítilla málsvæða
og smárra menningarsvæða hefur náð
fótfestu í umræðunni og bókmennta-
hátíð hér uppi á íslandi undirstrikar
einmitt þetta. Sú staðreynd að hér á
íslandi þrífst blómlegt samfélag rit-
höfunda er til marks um þetta, í annan
stað er áhugi erlendra þjóða á bók-
menntum okkar sífellt að aukast og í
þriðja lagi er öflug alþjóðleg bók-
menntahátíð með svo fjölbreyttu vali
rithöfunda frá ýmsum svæðum verald-
arinnar haldin þessu til staðfestu.
Forstjóri Norræna hússins og for-
maður framkvæmdanefndar bók-
menntahátíðarinnar, Riitta Heinámaa,
benti á það í samtali við Morgunblaðið
að íslendingar væru öðrum þjóðum
fyrirmynd í málverndarstefnu sinni.
Gróskumiklar samtímabókmenntir,
hvort heldur er prósi, ljóð eða leikrit,
eru ein meginforsendan fyrir því að
þjóðin haldi menningarlegri sjálfsvit-
und sinni og fylgir þá fast í kjölfarið
heilbrigður áhugi á skáldskap annarra
þjóða gagngert til að auka skilning
sinn á umheiminum og dýpka eigin
menningarlega vitund en elta ekki
uppi gagnrýnislaust allt sem borið er á
borð erlendis frá og getur sem best
talist menningarlegur skyndibiti.
Eitt af meginþemum bókmenntahá-
tíðar varðar framtíð bókarinnar sem
prentgrips, en ýmis önnur ráð eru
þegar fyrir hendi um dreifíngu texta
og er þá helst vísað til rafræns forms.
Vafalaust á það eftir að ryðja sér enn
frekar til rúms en nú er, margir munu
vilja sækja sér lesefni um tölvur og
net, en þó er óhætt að fullyrða að ekk-
ert muni koma í stað lesturs bókar í
vönduðu broti og fallega prentaðri, að
ekki sé minnst á þá ánægju sem fylgir
því að eiga vísan góðan bókaskáp
þrunginn góðum skáldskap.
Hvort áhrif hins ritaða orðs, skáld-
skaparins, munu aukast eða minnka á
nýrri öld, verður ekki séð fyrir en
skáldin munu vafalaust fínna réttu
leiðina að hjarta lesenda sinna, því
þörf skáldsins fyrir lesanda er engu
minni en lesandans fyrir skáldið; leitin
að sannleik samtímans er sá drifkraft-
ur sem rekur skáldið áfram við sköpun
sína og áhugi og viðbrögð lesandans
eru mælikvarði á gildi þeirrar leitar á
hverjum tíma.
Ritstjórnargreinar Morgunblaðsins
10. sept. 1970: „Magnús
Jónsson, fjármálaráðherra,
flutti ræðu um skattamál í
fyrradag á landsþingi Sam-
bands íslenzkra sveitarfé-
laga. í ræðu þessari kom
fjármálaráðherra víða við,
og hefur efni hennar vakið
verulega athygli.
Magnús Jónsson gerði að
umtalsefni í ræðu sinni þá
fullyrðingu, sem oft er hald-
ið á lofti, að skattabyrði sé
þyngri hér á íslandi en í ná-
lægum löndum. Fjármála-
ráðherra kvaðst hafa látið
framkvæma rækilega athug-
un á íslenzka skattakerfinu
fyrir tveimur árum og hefðu
verið fengnir til þess sér-
fræðingar frá Alþjóðagjald-
eyrissjóðnum. Sagði Magn-
ús Jónsson, að athugun
þessara sérfræðinga hefði
leitt í ljós, að ríki og sveit-
arfélög taka ekki hærri
hundraðshluta af tekjum
einstaklinga, heldur en þær
þjóðir, er næstar okkur
standa. Að vísu væru óbeinir
skattar hærri hér en í ná-
grannalöndunum, en það
raskaði ekki þessari niður-
stöðu.“
10. sept. 1980: „Orðhákarn-
ir, Baldur Óskarsson og
Ólafur Ragnar Grímsson,
vinna að því með margvís-
legum hætti að skapa tor-
tryggni í garð Flugleiða.
Viðtál við Baldur ðskarsson
í útvarpinu í gær var fullt af
hálfkveðnum vísum og
dylgjum. Ólafur Ragnar
Grímsson hringir í síðdegis-
blöð og býður fram þær
skoðanir sínar, að greinar-
gerð Flugleiða um fjárhags-
stöðu fyrirtækisins sé
auglýsingaplagg byggt á
fölsunum. Það er vissulega
orðið umhugsunarefni fyrir
dagblöð, hvort þau eigi að
láta þessa málaliða komm-
únista komast upp með að
nota sig með þessum hætti.
íslenzkur flugrekstur hefur
frá upphafi verið byggður
upp af einstaklingum, sem
fremur hafa verið hugsjóna-
menn en fjáraflamenn.
Þessir hugsjónamenn og
brautryðjendur eru enn í
forystu Flugleiða, menn eins
og Örn Johnson og Alfreð
Elíasson. Framtak þessara
einstaklinga og samstarfs-
manna þeirra hefur skapað
það ævintýri, sem íslenzkur
flugrekstur hefur verið.
Neikvæðir stjórnmálamenn
og orðhákar hafa ekki komið
þar við sögu. Nú ætla þeir á
einhverjum mestu erfið-
leikatímum, sem yfir ís-
lenzkan flugrekstur hafa
gengið, að nota tækifærið til
þess að koma höggi á þetta
einkafyrirtæki og leggja í
rúst starf þess mikla fjölda
fólks, sem byggt hefur upp
flugreksturinn á íslandi."
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 9. september
ÞINGMENN Vinstri-grænna
hafa tekið furðulega afstöðu
til útboðs á farsímarásum, ef
marka má grein eftir Stein-
grím J. Sigfússon og Jón
Bjarnason hér í Morguri;
blaðinu sl. fimmtudag. í
grein sinni vikja þeir að því,
að þrjú Norðurlandanna, Noregur, Finnland og
Svíþjóð hafi ákveðið að bjóða ekki út rásir fyrir
nýja kynslóð farsíma heldur verði þeim úthlutað
með tilteknum hætti. Síðan segja þeir: „Þau
fyrirtæki hreppa hnossið, sem bjóða öflugasta
uppbyggingu dreifikerfis, sem taki til landsins
alls á sem stystum tíma og sem bjóða bestu og
ódýrustu þjónustuna að slíkum skiiyrðum upp-
fylltum."
Þeir Steingrímur J. Sigfússon og Jón Bjarna-
son rekja síðan rökin íyrir því að hafa þennan
hátt á og segja:
„Fyrirtækin losna við gríðarleg útgjöld vegna
kaupa á leyfum í upphafi. Þau hafa því meira fé
handa á milli til fjárfestinga í dreifikerfinu.
Auðveldara er að ná fram kröfum um að dreifi-
kerfið taki til allra landsmanna og raunhæft að
gera kröfu um að það gerist fyrr en ella.
Notendur munu njóta þessa fyrirkomulags í
formi lægri afnotagjalda. Peningarnir koma
nefnilega ekki af himnum í útboðum heldur er að
sjálfsögðu ætlunin að sækja þá í vasa notenda
framtíðarinnar.
Samkeppnisstaða landsins eða svæðisins í
þessu tilviki Skandinavíu verður sterkari, jafnt
einstaklinga, sem fyrirtækja.
Síðast en ekki sízt er á það bent, að þetta sé
einfaldlega skynsamleg og raunsæ niðurstaða í
Ijósi smæðar markaðarins. Norðurlöndin eru jú
stór og strjálbýl lönd borið saman við Bretland
og Miðevrópu."
Loks víkja þingmennimir tveir að framtíðar-
þróun fjarskiptageirans og segja: „Við erum and-
víg einkavæðingu Landssímans og viljum beita
honum, sem opinberu þjónustufyrirtæki til að
halda áfram að byggja upp fjarskiptakerfi í
fremstu röð sem þjóni öllum landsmönnum jafnt
hvað varðar undirstöðuþætti, aðgang, gæði og
verð. Sömu markmið á að leggja til grundvallar á
þeim sviðum fjarskipta þar sem samkeppni er
komin til sögunnar og hvað innleiðingu nýrrar
tækni snertir."
Sú afstaða Vinstri-grænna, sem hér hefur ver-
ið lýst er furðuleg og allt að því bamaleg.
Þegar horft er til þróunar í fjarskiptaþjónustu
á allmörgum undanförnum áram og jafnvel á síð-
ustu tveimur til þremur áratugum vekur þrennt
mesta athygli:
I fyrsta lagi: símafyrirtæki um allan heim hafa
unnið frábært starf í tæknilegri uppbyggingu á
fjarskiptakerfum.
í öðru lagi: símafyrirtækin hafa nýtt þessa að-
stöðu til þess að taka til sín ofsagróða af milli-
landasamtölum.
í þriðja lagi: símafyrirtækin hafa nýtt þessa
aðstöðu til þess að taka til sín ofsagróða af far-
símasamtölum.
Allt á þetta við um Landssíma íslands, áður
Póst og síma með sama hætti og það á við um
langflest símafyrirtæki í öllum heimsálfum.
Þessi framkoma símafyrirtækjanna var lengi
þoluð af þeirri ástæðu, að flest þeirra vora í opin-
berri eigu og þess vegna var þrýstingur frá al-
menningi um lækkun á gjöldum ekki jafnmikill
og sennilega hefði orðið ef um einkafyrirtæki
hefði verið að ræða. Vissulega vora starfandi
einkafyrirtæki t.d. í Bandaríkjunum og þar var
gripið til þess ráðs að brjóta hið stærsta þeirra
upp í mörg fyrirtæki með lögum til þess að
tryggja aukna samkeppni.
Fyrir u.þ.b. áratug var forystumönnum í at-
vinnulífi um heim allan farið að ofbjóða hvað
símafyrirtækin tóku mikið til sín vegna milli-
landasímtala, sem vora orðin stór kostnaðarliður
í rekstri fyrirtækjanna. Hið virta brezka dagblað,
Financial Times, sem enginn vænir um fjandskap
í garð atvinnulífsins, lagði þá gífurlega vinnu í að
afhjúpa það sem kalla mátti samsæri símafyrir-
tækjanna í heiminum um að okra á millilanda-
samtölum. í einstökum greinaflokki fletti blaðið
ofan af símafyrirtækjunum og sýndi fram á hvað
væri að gerast. Á svipuðum tíma héldu dagblöð
víða um heim uppi þungri gagnrýni á símafyrir-
tækin vegna þessarar verðlagningar. Þeir sem
vilja kynna sér þessa sögu geta m.a. lesið harða
gagnrýni í Morgunblaðinu á þessum tíma á Póst
og síma fyrir okurverð á millilandasamtölum, en
blaðið talaði þá fyrir daufum eyram og varð
heldur fyrir ónotum af hálfu stjómmálamanna af
þessum sökum en að það nyti stuðnings þeirra
við þessar ábendingar. Að hluta til var það vegna
þess, að ríkissjóður sá sér leik á borði að
innheimta mikil gjöld af Pósti og síma, sem
skilaði gífurlegum hagnaði á þessum tíma.
Símafyrirtækin hafa neyðst til þess smátt og
smátt að lækka verð á millilandasamtölum, sem
þó eru enn alltof dýr, þótt ekki sé lengur hægt að
tala um okur.
Næsta gullnáma símafyrirtækjanna var far-
símarnir og þá sérstaklega GSM-símarnir. Þing-
menn Vinstri-grænna hljóta að hafa aðstöðu til
þess í krafti umboðs frá kjósendum sínum að fá
upplýsingar um hagnað Pósts og síma og síðar
Landssímans af GSM-samtölum. Þá mundu þeir
uppgötva að fyrstu árin naut þetta ríkisfyrirtæki
ofsagróða af GSM-símtölunum. Það er svo önnur
saga, sem ekki verður farið út í hér, að Sam-
keppnisstofnun hefur þvælst fyrir því, að GSM-
símtölin, sem vissulega hafa lækkað í verði und-
anfarin misseri eftir að samkeppni kom til sög-
unnar, gætu lækkað enn meir. Svo furðulegt sem
það kann að virðast er það gert í nafni þess að
tryggja að samkeppni sé til staðar.
Nú vill svo til, að símaíyrirtækin, sem bjóða
GSM-þjónustu á íslandi, hafa fengið leyfi frá
stjórnvöldum til þess að reka þessa starfsemi.
Stjórnvöld geta ekki úthlutað hveijum sem er
þessum leyfum. Af tæknilegum ástæðum er sá
fíöldi leyfa sem hægt er að úthluta takmarkaður.
Þess vegna era þetta takmörkuð gæði, sem
stjórnvöld era að úthluta til einstakra fyrirtækja.
Það var lofsverð ákvörðun hjá Halldóri
Blöndal, þáverandi samgönguráðherra, að stíga
íyrsta skrefið til þess að láta leyfishafa greiða
gjald fyrir leyfin. Það var og er ekki hátt gjald en
engu að síður fólst í þeirri ákvörðun þáverandi
samgönguráðherra ákveðin stefnumörkun á
þessu sviði.
Þótt Póstur og sími haf! í upphafi ekki þurft að
borga neitt fyrir GSM-rásir voru símagjöldin í
kerfinu himinhá og era enn, þótt þau hafi lækkað
umtalsvert. Þessi gjöld hins ríkisrekna íslenzka
símafyrirtækis byrjuðu ekki að lækka fyrr en
samkeppni kom til sögunnar. Þegar fyrirtækið sá
fram á samkeppni byrjaði það að lækka verð.
Þessi reynsla sýnir, að neytendur hafa ná-
kvæmlega enga tryggingu fyrir því, að þeir njóti
þess í lægri gjöldum, þótt símafyrirtækin fái út-
hlutað rásum fyrir nánast ekki neitt. Samkeppni
á milli símafyrirtækja gæti tryggt hagsmuni
neytenda að einhveiju leyti, en þó ekki nema að
takmörkuðu leyti. Reynslan sýnir, að fyrirtæki í
sömu grein hafa einstakt lag á að halda uppi verði
og á svipuðu stigi án þess að hægt sé að sanna á
þau ólöglegt samráð.
Þeir Steingrímur J. Sigfússon og Jón Bjama-
son telja, að með því að úthluta farsímaleyfum í
stað þess að bjóða þau uppi losni fyrirtækin við
mikil útgjöld og hafi því meira fé aflögu til þess að
leggja í uppbyggingu dreifikerfa.
Ekki er þetta reynslan hér. Þrátt fyrir að
Landssíminn hafi haft gífurlegan hagnað á und-
anfömum áram af GSM-símtölum er það svæði,
sem símarnir eru nothæfir á ótrúlega takmarkað.
Þetta þekkja allir, sem hafa farið með þessa síma
út fyrir þjóðvegi og ætlað að byggja fjar-
skiptatengsl á þeim. Þingmönnunum tveimur er
t.d. ráðlagt að aka út af þjóðveginum við Skóga
undir Eyjafjöllum og prófa að hringja í GSM-
síma þaðan. Það þarf ekki lengri leið út frá þjóð-
vegi! Þótt hér sé fyrst og fremst vikið að Lands-
símanum á þetta að sjálfsögðu við Tal í enn ríkara
mæli.
Með tilvísun til okkar eigin reynslu af far-
símakerfum á undanfórnum áram er ljóst, að þeir
Steingrímur J. Sigfússon og Jón Bjamason hafa í
grandvallaratriðum rangt fyrir sér í þeim mál-
flutningi, sem fram kemur í grein þeirra hér í
blaðinu sl. fimmtudag.
En það era fleiri hliðar á þessu máli.
Hvemig á að-
úthluta tak-
mörkuðum
réttindum?
ÞEGAR um er að ræða í
lýðræðisþjóðfélagi að út-
hluta réttindum, sem að
einhverju leyti era tak-
mörkuð koma upp ýmiss
konar vandamál. Það á
ekki sízt við í fámennu
þjóðfélagi eins og okkar en það á við alls staðar.
Hvernig á að úthluta þessum réttindum?
Á fyrstu áram íslenzka lýðveldisins vora ann-
ars konar réttindi en nú er rætt um takmörkuð.
Þá höfðu menn ekki leyfi til þess að flytja inn vör-
ur til landsins að vild. Þá máttu menn ekki byggja
hús ef þeim sýndist svo. Og þá máttu menn ekki
flytja inn bíla, ef þeir höfðu löngun til. Það þurfti
sérstök leyfi fyrir þessu öllu. Hvernig var þeim
úthlutað? Því er fljótsvarað. Þeim var úthlutað á
grandvelli flokkstengsla og persónulegs klíku-
skapar.
Yfirleitt var reglan sú, að Samband íslenzkra
samvinnufélaga fékk helming leyfanna og einka-
fyrirtæki helming. Fáir aðrir komust að.
í sumum tilvikum seldu þeir sem fengu, leyfin
Morgunblaðið/Sverrir
til annarra og högnuðust veralega á þeim við-
skiptum. Það fóra fram viðskipti með innflutn-
ingsleyfi og það fóra fram viðskipti með bílaleyfin
og vafalaust fjárfestingarleyfin að einhveiju
leyti. Aðstaða til þess að fá þessi leyfi, þ.e. kunn-
ingsskapur eða tengsl við stjórnmálaflokka, aðal-
lega Sjálfstæðisflokk og Framsóknarflokk, réð
því hvort fyrirtækin gátu vaxið og dafnað. Þeir
sem stóðu utan við þennan innsta kjarna þjóðfé-
lagsins höfðu enga möguleika á að byggja upp at-
vinnurekstur.
Þetta er liðin tíð en hefur endurspeglast á
þessum áratug að hluta til í kvótakerfinu. Öll
þjóðin veit, að þeir, sem fengu úthlutað kvóta fyr-
ir ekki neitt, hafa í sumum tilvikum ájiessum ára-
tug selt hann fyrir milljarða króna. Ut í þá sálma
verður ekki farið frekar hér.
Þegar samgönguráðuneytið tilkynnti fyrir
nokkram misseram að fleiri GSM-leyfi yrðu veitt
kom í Ijós, að það var bara einn umsækjandi á því
stigi um slíkt leyfi fyrir utan Landssímann. Þar
var um að ræða bandarískt fyrirtæki, sem hefur
byggt upp Tal í samvinnu við íslenzka fjárfesta.
Tal hefur náð ótrúlega góðum árangri í því að
skapa sér markaðsstöðu hér á íslandi. Fyrirtæk-
ið birtir ekki reikninga sína en miðað við þær
upplýsingar sem fyrir liggja er ekki ofmælt að
verðmæti þess hafi fimm- til sexfaldast á undan-
förnum misseram. Að sjálfsögðu er það ekki ein-
göngu vegna farsímaleyfisins heldur ekki síður
vegna snjallrar markaðssetningar. En leyfið er
grundvöllurinn og forsendan.
Vegna þess árangurs, sem Landssíminn og Tal
hafa náð er fyrirsjáanlegt að fleiri verða um hit-
una, þegar kemur að því að úthluta rásum fyrir
nýjar kynslóðir farsíma. Hvernig á að gera það ef
ráðum Steingríms J. Sigfússonar og Jóns
Bjarnasonar er fylgt? Á grandvelli kunnings-
skapar? Á grandvelli flokkstengsla? Þeir munu
vafalaust segja, að þeir eigi að fá leyfin, sem
verða tilbúnir til að byggja upp sem öflugast
dreifikerfi um allt land. En hvað ef allir umsækj-
endur verða tilbúnir til þess? Hvernig á þá að
velja á milli þeirra?
Stefna Vinstri-grænna mundi leiða til þess, að
gífurlegur hagnaður mundi myndast hjá eigend-
um fjarskiptafyrirtækjanna. I ljósi þess, að fyrir-
tækin byggjast á því að fá úthlutað frá stjórn-
völdum réttindum, sem af tæknilegum ástæðum
era takmörkuð réttindi væri út af fyrir sig hægt
að hugsa sér að þetta gæti verið eðlileg leið til að
dreifa hluta hagnaðarins beint til þeirra sem út-
hluta réttindunum, þ.e. til þjóðarinnar, ef yfir-
gnæfandi meirihluti íslendinga væri hluthafar í
þessum fyrirtækjum. Um það er hins vegar ekki
að ræða. Tal hf. er að meirihluta í eigu erlends
símafyrirtækis og stærsti minnihlutaeigandinn
er íslenzkt einkaiyrirtæki. Landssíminn er að
vísu enn í opinberri eigu en verði af einkavæð-
ingu hans er langlíklegast að stærsti eigandinn
verði að því loknu erlent símafyrirtæki.
Ef menn á annað borð vildu núa þingmönnum
Vinstri-grænna því um nasir, væri hægt að segja
að þeir væra að ganga erinda erlendra stórfyrir-
tækja með málflutningi sínum!
■ ÞAÐ ER ekki endilega
Útboðin víst, þegar um er að ræða
úthlutun takmarkaðra
gæða, að útboð eigi við í öllum tilvikum. Það er
hægt að tryggja rétt þeirra, sem ýmist eiga við-
komandi auðlind beint, eins og íslenzka þjóðin á
fiskimiðin við Island, lögum samkvæmt eða út-
hluta réttindum samkvæmt lögum eða alþjóða-
samningum, með öðrum hætti en beinum útboð-
um. En það er fráleitt að úthluta slíkum
réttindum án þess að eðlilegt gjald komi fyrir í
einhverri mynd.
I kjölfar útboðsins í Bretlandi hófust miklar
umræður um það, að símafyrirtækin hefðu boðið
alltof hátt verð og gætu ekki staðið undir því.
Hlutabréfin í fyrirtækjunum væru að lækka
o.s.frv. Það er ósköp eðlilegt að hlutabréfin í fyr-
irtækjunum lækki í verði, þegar vonir fjárfesta
um sambærilegan ofsagróða og þeir hafa fengið
af fyrri leyfisveitingum bresta. Við hverju öðra
búast menn, þegar peningarnir fara i sameigin-
legan sjóð brezku þjóðarinnar í stað þess að fara
til fjárfestanna? En það er jafnframt athyglis-
vert, að blaðamenn á Financial Times hafa geng-
ið hart fram í því að hrekja þær röksemdir að
símafyrirtækin hafi boðið of hátt.
Því var m.a. haldið fram, eftir útboðið í Bret-
landi að nú mundu símafyrirtækin sjá að sér og
bjóða lægra verð í farsímaleyfin í Þýzkalandi.
Hver var reynslan? Þau buðu enn hærra verð!
Halda menn, að forsvarsmenn þessara fyrir-
tækja séu að gera tóma vitleysu í hverju landinu
á fætur öðra? Hverjir era þeir spekingar hér sem
ætla að hafa vit fyrir þessum mönnum? Eru það
þeir, sem á undanfornum áram hafa talað mest
um forræðishyggju annarra?!
I Frakklandi var rásunum úthlutað með öðram
hætti en þar var símafyrirtækjunum, sem fengu
úthlutun gert að greiða sennilega um 75% af því
verði, sem fyrirtækin borga í Bretlandi og þegar
tekið er tillit til ýmissa skilmála, sem fyrirtækin í
Frakklandi þurfa að uppfylla, er ekki ósennilegt
að þau þurfi að borga nálægt því verði, sem greitt
er í Bretlandi.
Á Spáni liggur ríkisstjórnin nú undir þungri
gagnrýni vegna þess, að þar hefur símafyrirtækj-
um verið úthlutað leyfum fyrir brot af því gjaldi,
sem þarf að borga á Bretlandi, í Þýzkalandi og
Frakklandi. Ekki er ósennilegt að spænska ríkis-
stjórnin þurfi að taka málið upp til nýrrar skoð-
unar.
Hér skal ekkert fullyrt um hvers vegna ríkis-
stjórnir Noregs, Svíþjóðar og Finnlands tóku
ákvörðun um að fara aðra leið. En þetta era til-
tölulega fámenn samfélög. Getur hugsast að póli-
tísk tengsl og persónuleg tengsl í þessum fá-
mennu samfélögum ráði þar einhverju um?
Vinstri grænir geta auðvitað trúir sínum sós-
íalísku lífsviðhorfum verið þeirrar skoðunar, að
það eigi ekki að einkavæða Landssímann. En
jafnvel þótt þeir taki þá afstöðu er illskiljanlegt
hvers vegna þeir telja þá ekki eðlilegt að ríkis-
rekið símafyrirtæki verði að keppa við einkafyr-
irtæki á þessu sviði á markaði um leyfi til að reka
nýjar tegundir farsímarása.
Sannleikurinn er auðvitað sá, að stefnumörkun
Vinstri-grænna í þessum efnum er vanhugsuð og
það stendur ekki steinn yfir steini í röksemda-
færslu þeirra.
„Ef menn á annað
borð vildu núa þing-
mönnum Vinstri-
grænna því um nas-
ir, væri hægt að
segja að þeir væru
að ganga erinda er-
lendra stórfyrir-
tækja með mál-
flutningi sínum!“