Morgunblaðið - 19.11.2000, Blaðsíða 22

22 ' SÍrkNtÁAGtlá 19. NÓvé'MBÉá2Ö00 mörgiíntblaðið
Það er ekki laust við að nokkrum „ljómau stafí af nafni Davíðs Scheving Thorsteinsson - hann var lengst af for-
svarsmaður Sólar, dótturfyrirtækis Smjörlíkis hf., en það fyrirtæki varð til úr Ljóma og tveimur öðrum smjörlík-
isfyrirtækjum. Guðrún Guðlaugsdóttir ræddi við Davíð. Hann lauk fyrir skömmu störfum sem formaður nefndar
✓
___________sem unnið hefur og kynnt ný lög um alþjóðlega viðskiptamiðstöð á Islandi._
Lífíð hefur borið
mig á höndum sér
DAVÍÐ Scheving Thorsteinsson hóf störf hjá
Ljóma, smjörlíkisfyrirtæki föður síns, um
1951. Hann starfaði við fyrirtækið þar til fyrir
nokkrum árum er hann hætti í kjölfar erfið-
leika sem upp komu um og eftir 1993. „Undan-
farin fimm ár hef ég verið að fást við að semja
lög um alþjóðlega viðskiptamiðstöð á íslandi, í
því skyni að laða erlent fjármagn hingað til
lands,“ segir Davíð er ég heimsæki hann á
heimili hans í Garðabæ til þess að ræða við
hann um starfsferil hans og fleira úr lífshlaupi
hans. „Eftir að Alþingi svo samþykkti þessi lög
hef ég annast kynningu á þeim og unnið við að
reyna að fá erlend fyrirtæki til þess að vera
með starfsemi sína hér,“ segir Davíð ennfrem-
ur. „Aðdragandinn var sá að ég missti vinnuna
1994 og ekki var löng biðröð af atvinnutilboð-
um. En þá var það að Vilhjálmur Egilsson, al-
þingismaður og framkvæmdastjóri Verslunar-
ráðs, bauð mér starf við ákveðið verkefni sem
miðaðist að því að laða hingað erlent fjármagn.
Ég tók tilboði hans með þökkum og hef verið
þar við störf frá því í janúar 1995 og þar til í
október sl.
Hið fyrsta sem við reyndum í þessum efnum
misheppnaðist algjörlega. En smátt og smátt
þróaðist þetta yfir í hugmyndir um hvemig
ætti að notfæra sér þekkingu og menntun fólks
hér.
Forsætisráðherra, Davíð Oddsson, sýndi
þessu máli afar mikinn áhuga, sem og Finnur
Ingólfsson, þáverandi viðskiptaráðherra.
Þessu starfi vatt svo fram þar til skipuð var
nefnd til þess að þróa þessar hugmyndir frekar
og ég varð starfsmaður þeirrar nefndar.
Markmiðið var að finna farveg til þess að
reka viðskipti hér á landi með vörur sem ekki
em frá Islandi; menn sætu hér og seldu milli
annarra landa, frá Noregi til Frakklands eða
Ástralíu til Englands o.s.frv. Starfsemin yrði
skráð hér og reynt að notfæra sér þá miklu
möguleika sem fjarskiptaþróunin býður upp á.
Við erum í mjög mikilli samkeppni við erlenda
aðila á þessum vettvangi - við staði eins og
New York, London, Dublin og ekki síst Lúx-
emborg, á öllum þessum stöðum eru stórar af-
landsstöðvar.
Þessi fyrirtæki mundu borga hér 5% skatt,
sem er nú í hærri kantinum, en þó hefur tekist
að laða nokkur hingað. Agnúar voru á lögunum
en nú er verið að vinna við að sníða þá af. Með-
al annars var of þröngur rammi sniðinn með
því að leyfa einkum verslun með sjávarafurðir,
sem auðvitað er það sem við erum bestir í. Ef
við hins vegar ætlum að ná til hins stóra heims
verðum við að opna þetta mun meira. Einnig
voru vandræði með hvernig eigendumir ættu
að ná út arðinum. Vonandi verða agnúamir
sniðnir af lögunum á þessu þingi.
Þetta er að byija að skila árangri og ég hef
tröllatrú á þessu. I mínum huga er þetta svarið
sem við eigum við þeim fjármagnsflutningum
úr landi sem mest er talað um þessa dagana.
Við þessum fjármagnsflutningum er eina raun-
hæfa svarið að fá erlent fjármagn hingað til
lands. Við getum ekki prentað útlenda seðla á
íslandi og við getum ekki vænst þess að hefð-
bundnir atvinnuvegir geti staðið undir þessu.
Mjög strangt og mikið aðhald á að vera í
þessari starfsemi, sem á að koma algjörlega í
veg fyrir peningaþvætti af öllu tagi. Ef t.d.
verður um að ræða erlenda menn sem enginn
þekkir til þurfa þeir að skila sakavottorði.
Aðdragandinn og undirbúningur að þessari
lagasetningu var afskaplega erfiður. Ég sat
löngum stundum fyrir framan auðan skjáinn
og loks þegar ég skrifaði eitthvað strikaði ég
það jafnharðan út aftur. En svo fóru hugmynd-
imar að koma og taka á sig myndir. Ég leitaði
mér upplýsinga á Netinu og smám saman fóru
málin að skýrast.
Skoðað var hvað keppinautarnir voru að
gera. Danir fóru í þetta um leið og við og það
heppnaðist hjá þeim, en þeir voru líka búnir að
reyna að koma svona starfsemi á þrisvar áður
og hafði þá mistekist. Þeir moka nú inn fjár-
munum og írar eru búnir að gjörbylta þjóðfé-
Við erum í mjög mikilli
samkeppni við erlenda aðila
á þessum vettvangi - við
staði eins og New York,
London, Dublin og ekki síst
Lúxemborg, á öllum þessum
stöðum eru stórar
aflandsstöðvar.
lagi sínu á grandvelli svona starfsemi. Nú hef
ég lokið störfum við þetta verkefni og góður
maður tekinn við, Jón Sigurðsson, fyrrum
rektor Samvinnuháskólans á Bifröst. í hönd-
unum á honum og Vilhjálmi Egilssyni veit ég
að þetta blómgvast. Á bak við býr sá vilji for-
sætisráðherra, Davíðs Oddssonar, að þetta
takist."
Fæddur með tvær
silfurskeiðar í munni
Davíð Scheving Thorsteinsson fæddist inn í
góðar aðstæður. „Geir Hallgrímsson sagði einu
sinni við mig í gríni að hann hefði fæðst með
„gullskeið í munni“ og ég svaraði að ég hefði
fæðst með „tvær silfurskeiðar í munni“. Lífið
hefur borið mig á höndum sér,“ segir Davíð.
„Ég fæddist 4. janúar 1930 á ísafirði, elstur
fjögurra barna hjónanna Magnúsar Scheving
Thorsteinssonar, útibússtjóra hjá gamla
íslandsbanka, og Lauru Hafstein. Afi minn,
Gunnar Hafstain, var fæddur í Skjaldarvík.
Hann fór í viðskiptanám í Kaupmannahöfn og
varð bankastjóri þar og í Færeyjum. Hann var
bróðir Hannesar Hafstein ráðherra en faðir
þeirra, Pétur Hafstein amtmaður, var hættur
störfum sem amtmaður þegar afi fæddist.
Þegar íslandsbanki var lagður niður og Út-
vegsbanki stofnaður reiddist faðir minn og
sagði upp störfum. Það þótti mörgum nóg um
þegar bankastjórinn fyrrverandi var allt í einu
kominn á kassabíl í Reykjavík að keyra út
smjörlíki. Hann hafði þá stofnað smjörlíkis-
gerðina Ljóma. Hann hafði áreiðanlega ekki
mikla fjármuni þegar hann stofnaði fyrirtækið.
Hann var þriðji elsti sonur héraðslæknis sem
hét Davíð Scheving Thorsteinsson eins og ég.
Elsti bróðir pabba varð stúdent,
næsti sonur fékk að fara í fjórða bekk en sá
þriðji, pabbi, fékk að hjálpa til að vinna fyrir
þeim - langskólaganga fyrir dætur kom ekki
til umræðu á þeim tíma.
Elsti bróðirinn fór til Vesturheims, það varð
til þess að næstelsti sonurinn fékk að fara út og
læra lyfjafræði og eignaðist síðar Reykjavík-
urapótek. En pabbi gekk ekki í skóla svo
nokkru næmi, en hann var eigi að síður mjög
vel menntaður maður, stundaði sjálfsnám.
Hann talaði t.d. afar góða dönsku, sem skýrð-
ist m.a. af því að aðalbankastjórinn var dansk-
ur.
Pabbi hóf störf sem sendisveinn hjá íslands-
banka og vann sig upp í að verða útibússtjóri.
Hann kynntist móður minni er hún var var hér
í kynnisferð hjá Flygenringfólkinu í Hafnar-
firði 1928, en hún bjó þá og starfaði sem píanó-
kennari í Kaupmannahöfn.
Við fluttum frá Isafirði til Reykjavíkur þeg-
ar ég var þriggja mánaða og leigðum á ýmsum
stöðum áður en faðir minn reisti hús fyrir fjöl-
skylduna á Laufásvegi 62 árið 1935 og kostaði
húsið 70 þúsund krónur. Engin sprunga er í
því húsi enn í dag, öll steypa í því var hrærð á
brettum. Það var yndislegt að alast upp á þeim
stað.“
Móðurmissir og starf
„Mamma dó 47 ára gömul og það var mikill
missir fyrir okkur öll. Faðir minn kvæntist síð-
ar Sigríði Briem, ágætri konu sem hann bjó
með þar til hann dó.
Fyrirtækið Ljómi blómgvaðist í höndum
föður míns. Hann tók upp samstarf við smjör-
líkisfyrirtækin Smára og Ásgarð árið 1939.
Þessi fyrirtæki runnu endanlega saman í eitt
fyrirtæki áiáð 1964, sem var Smjörlíki hf.
Ég kom til starfa þar eftir að hafa verið eitt
ár í læknisfræði í Háskóla íslands, kannski
hefur mér þótt viðeigandi að feta í fótsjior afa
míns og nafna sem var héraðslæknir á Isafirði,
í Stykkishólmi og á Barðaströnd.
Ég varð stúdent árið 1949 úr Menntaskólan-
um í Reykjavík, átti þar að skólasystkinum
skemmtilegt og gott fólk sem hefur haldið vel
saman. Meðal minna nánustu vina á þessum
tíma voru Sverrir frændi minn Scheving Thor-
steinsson, Þór Vilhjálmsson og kona hans,
Ragnhildur Helgadóttir, Valdemar Kristins-
son og Sigríður Theódóra Erlendsdóttir sem
gift er Hjalta Geir Kristjánssyni. Þess má geta
að ein í bekknum var Vigdís Finnbogadóttir,
en við sátum saman í „Gaggó Vest“. Fyrstu tvö
árin voru við öll saman í bekk en ekki þótti við
hæfi þegar komið var í fjórða bekk að strákar
og stúlkur væru saman í bekk, þá var settur
upp A-bekkur fyrir stelpumar.
Ég er að eðlisfari latur maður og las ekki
meira en ég þurfti í skóla. í janúar 1951 dó
Hans Hjartarson, sem kvæntur var móður-