Morgunblaðið - 05.12.2000, Blaðsíða 60

30 ÞRIÐJUDAGUR 5. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Neytendur
' njóti vafans
UMRÆÐAN um
tengsl kúariðu og nýs
afbrigðis af Creutz-
feldt-Jakob-sjúkdómn-
um í mönnum hófst
fyrir meira en 20 ár-
um. Eins og nú er
kunnugt var umræðan
þá bæld niður og ráða-
menn í Bretlandi
gerðu vísvitandi lítið
^jr hættunni og fóru
beinlínis með ósann-
indi í fjölmiðla til að
ógna ekki hagsmunum
breskra nautgripa-
bænda. Margar þjóðir
Evrópu bönnuðu
neyslu og innflutning á
bresku kjöti og nautgripum, en því
miður virðist sú aðgerð ekki hafa
dugað, því stöðugt berast fréttir um
ný tilfelli kúariðu í löndum, sem fyr-
ir örstuttu töldu sig vera laus við
allt smit. Kúariðumálið er alvarleg-
asta vandamálið í evrópskum land-
búnaði þessa dagana. Þetta er
vandamál, sem snertir ekki ein-
göngu hagsmuni kúabænda og þjóð-
arframleiðslu, heldur heilsu allra
írianna og skepna á sýktum svæð-
um. Smitleiðir kúariðu eru ekki
þekktar að fullu, hún berst líklega í
önnur dýr auk manna og víst er að
smitið berst út með miklu meiri
hraða en menn töldu sig geta spáð
fyrir um. Sýkingar af völdum veira
geta verið alvarlegar, þar sem enn
hafa ekki verið framleidd lyf til að
vinna á veirusýkingum. Sumar veir-
ur eru mjög hæggengar og langur
tími getur liðið frá smiti þar til ein-
kenni eða sjúkdómur koma fram og
kúariðuveiran er ein
þeirra.
Þess vegna er talið
að fjöldi fólks í Evrópu
beri nú þegar vírusinn
í sér án þess að sjúk-
dómseinkenni hafi
komið fram. Þetta á
sérstaklega við í Bret-
landi þar sem sýkt kjöt
var á markaði um
margra ára skeið. Get-
gátur eru uppi um
fjölda sýktra einstakl-
inga, en þar sem smit-
leiðir og ferli sjúk-
dómsins er ekki þekkt
að fullu mun tíminn
einn geta upplýst,
hversu mörgum mannslífum hags-
munagæslan á sínum tíma ber
ábyrgð á.
Kynbótatilraun með innflutn-
ingi á norskum fósturvísum
Eins og flestum ætti að vera
kunnugt hefur landbúnaðarráðherra
nýlega leyft tilraun með innflutning
á fósturvísum úr norskum kúm. Mál
þetta á sér langan aðdraganda og
veitti ráðherra leyfi til tilraunarinn-
ar á forsendum samkeppni og at-
vinnufrelsis, þar sem áður hafa ver-
ið leyfðar kynbætur á íslenskum
dýrastofnum, s.s. svínum og hænsn-
um. Þessi afstaða væri skiljanleg ef
ekki þyrfti að taka tillit til fjöl-
margra annarra sjónarmiða, t.d.
verndunar íslenska stofnsins, smit-
hættu og möguleikum á frekari kyn-
bótum innan stofnsins. Hér er að-
eins tekið á einum þætti og það er
verndun íslenska kúastofnsins fyrir
Þuríður
Backman
' X
N áttúruhamfanr
við Elliðavatn
Á ÍSLANDI hafa ár
oft verið helguð sér-
stöku þema, t.d. hafa
verið „ár trésins“, „ár
aldraðra" o.s.fr. Eg
sting upp á að árið 2000
verði tilnefnt „ár skipu-
lagningar á útivistar-
svæðum eða svæða á
náttúruminjaskrá". Til-
fellin þar sem keppst er
við að koma niður
byggð eða áframhald-
andi iðnaði í viðkvæm
lífríki eða græn svæði
eru mýmörg. T.d. leyf-
isveiting á áframhald-
andi kísilgúrtöku úr
Rut
Kristinsdóttir
ísku vatni. Þessi hái
styrkur áljóna getur
hugsanlega haft nei-
kvæðar afleiðingar á
fiskistofna vatnsins.
Ekki er vitað hvað veld-
ur svo háum álstyrk, en
hugsanlega er um flók-
ið samspil umhverfis og
lífvera að ræða. Auðvit-
að er ekki hægt að gera
kröfu um að bæjar-
stjórnarmenn skilji til
hlítar mjög flókin mál á
sviði efna- og líffræði,
en það hlýtur að vera
lágmarkskrafa að þeir
skilji meginatriði máls-
hugsanlegu kúariðusmiti. Landbún-
aðarráðherra telur að tilraunin sé
örugg, veirusmit berist ekki með
fósturvísum og allrar smitgátar
verði gætt. Vísindamenn eru ekki á
einu máli um möguleika á smiti með
fósturvísum og þar til öllum vafa
verður eytt tek ég undir vamaðar-
orð fjölmargra íslendinga og hvet
ráðherra til að hætta við tilraunina.
Óþarfa áhætta
Tilrauninni ætti a.m.k. að fresta
þar til evrópska kúafárið er gengið
yfir eða smitleiðir eru kunnar. Fólk
í Evrópu og víðar er mjög á varð-
Kúariða
Þar til öllum vafa er eytt
hvet ég ráðherra til að
hætta við tilraunina,
segir Þuríður Backman
í grein sinni um tengsl
kúariðu og Creutzfeldt-
Jakob-sjúkdóms.
bergi gagnvart hugsanlegu smiti á
kúariðu. Veirur af svo hæggengum
stofnum eru afar lífseigar, þola bæði
mikinn kulda og langa suðu. Þær
geta því lifað í niðursoðnu kjöti og
lifað í jarðvegi árum saman.
Við þessar alvarlegu aðstæður
mætti segja að eins dauði væri ann-
ars brauð og vísa til möguleika okk-
ar á að flytja út hreinar afurðir, sem
engin sýkingarhætta stafar af. Því
er mikilvægt að tryggja með öllum
ráðum hreinleika íslenskra landbún-
aðarafurða og hætta engu varðandi
markaðssetningu þeirra erlendis.
Tilraunin ein getur valdið tor-
tryggni erlendis, hvort sem hún á
við rök að styðjast eða ekki.
„íslenska kýrin er að fá sinn stóra
sjens,“ sagði landbúnaðarráðherra
fyrir skömmu og vísaði til hreinna
landbúnaðarafurða hér á landi og í
Noregi. Megi óskir ráðherra rætast
með því að beita varúðarreglunni,
ekki eingöngu fyrir náttúru landsins
heldur ekki síður fyrir íslenska
neytendur.
Höfundur er þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar - græns framboðs.
botni Mývatns, skipu-
lagstillögur á Hörðuvöllum í Hafnar-
firði, hugmynd um uppfyllingu og
íbúðabyggð í Arnarnesvogi, svo og
byggingaráform við Elliðavatn, sem
voru nýverið samþykkt í bæjarstjórn
Kópavogs. Ekki er hægt að leggja
þessi svæði algerlega að jöfnu, en
þrjú þeirra eiga það þó sameiginlegt
að vera á náttúruminjaskrá, t.d.
Elliðavatn og vatnasvæði þess.
Fyrirhuguð bygging sex hæða
blokka við Elliðavatn hefur verið
mikið í umræðunni og skyggði á aðr-
ar fyrirhugaðar framkvæmdir á
svæðinu. Þremur hæstu byggingun-
um hefur nú verið skotið á frest og
orð bæjarstjórans höfð fyrir því að
blokkirnar verði lækkaðar í seinni
tíma skipulagi. Vonandi stendur
hann við þessi orð sín, en rétt er að
rifja upp orð bæjarstjórans í Kópa-
vogi í viðtali við Morgunblaðið 8.
mars s.l. „Það er eitt og eitt hús neð-
an við veginn innst við vatnið en sú
byggð sem við skipuleggjum fer
hvergi yfir veginn. Við viijum hafa
breiða græna rönd við vatnið og því
verður ekki byggt niðri við vatnið."
Því miður virðist góður vilji bæjar-
stjórans ekki alltaf ná fram að ganga.
I tengslum við umhverfismál
vatnsins hafa verið gefnar út skýrsl-
ur og kallaðir til sérfræðingar og er
það vel. Rannsóknir í vatninu hafa
m.a. leitt í Ijós háan styrk áljóna í
vatninu, sem er sjaldgæft í svo bas-
ins. Einhver misbrest-
ur er á því og t.d. hélt einn fulltrúi
meirihlutans í bæjarstjórn því fram
að byggð niður við vatnið hefði ekk-
ert með álstyrk í vatninu að gera,
Umhverfi
*
I þessu skipulagsferli,
segir Rut Kristins-
dóttir, hefur lítið farið
fyrir réttindum íbúa
svæðisins.
„því varia ætla íbúarnir að dæla áli í
vatnið"! Það er auðvitað ekki von á
góðu ef vanþekkingin er slík meðal
bæjarstjórnarmanna, þegar þeir
samþykkja byggingarframkvæmdir
á þeim stað Vatnsendalandsins sem
næst er vatninu. Ef rannsóknir leiða
í Ijós að aukin byggð við vatnsbakk-
ann geti haft skaðleg á vatnið, á þá að
láta hina nýju byggð víkja fyrir lífríki
vatnsins?
í þessu skipulagsferli hefur þó lítið
farið fyrir ekki síður alvarlegum
hlut, þ.e. réttindum íbúa svæðisins,
um þá hafa hvorki verið gefnar út
skýrslur né kynningarmyndbönd. Á
því svæði sem nú var samþykkt til
skipulagningar eru bæði heimili og
sumarhús. Það kom fyrst fyrir sjónir
þessara húseigenda, á skipulagsupp-
drætti sem hékk til kynningar á Bæj-
arskipulagi Kópavogs, að inn á lóðir
þeirra var fyrirhugað að byggja
nokkur hús, leikskóla, gera reið- og
göngustíga, sparkvöll eða það sem
verst er, að heimili eða sumarhús
ættu að víkja fyrir nýrri byggð. Það
eru forkastanleg vinnubrögð af sveit-
arfélagi í lýðræðisríki, að láta íbúa
sína komast að því við lestur á
auglýsingatöflum bæjarins, að heim-
ili þeirra til fjölda ára eigi að víkja. Á
þetta hefur margoft verið bent frá
því skipulagstillögurnar voru fyrst
kynntar, en engin almennileg svör
fengist, t.d. lét bæjarfulltrúi hafa eft-
ir sér í fjölmiðlum, „enginn þarf að
Jólafundur í félagsheimili Sjálfstæðismanna
Austurströnd 3, 3ju hæð sunnudaginn 10. des. kl.19.00- j
Jólafundur í félagsheimili Sjálfstæðismanna
Austurströnd 3,3ju hæð sunnudaginn 10. des. Id.19.00- j
Sr. Sigurikr Grétar Helgason flytur jólahugvekju |
Nemendur úr tónlistarskólanum leika undir stjóm Kára Einarssonar. |
Sérstaklr gestir fundarins: |
Geir H HaardeJjárm.ráöherra og Ingajóna Þóröardóttir borgarJúUtrúi |
Visamlegast tilkynnið þáttöku fyrir fimmtudagskvöld til:
Snorra Magnússonar s: 898 8185 eða Elínar H. Guðmundsdóttur s: 561 4285 |
PEDIC
Heilsunnar vegna
Þróaó af NASA
tsZll ir sem kaupa Tempur heilsukoddann í
desember, fara í lukkupott þar sem dregið verður
út eitt stórglæsilegt Philips 28" víöóma sjónvarpstæki
bann 31. desember n.k.

Yfir 27.000 sjúkraþjálfarar, kírópraktorar
og læknar um heim allan mæla með
Tempur Pedic, þar á meðal þeir íslensku.
TEMPUR-Heilsukoddinn
Jólagjöf sem lætur þér og þínum líða betur
1 +
Faxafeni 5 • 108 Reykjavík • Sími 588 8477