Morgunblaðið - 05.12.2000, Síða 30

30 ÞRIÐ.JIIDAGIJR 5. DESEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
WBB
m eða inn'®99 3
l,reWin9e>*i"'al
íslandsbanin bV®
alab.éHV<i>
.mtíðaita'bnin^'.
FRflMTIÐflR
RtIKNINCUR iSlflNOsBflNKfl
~ bomin fá bestú vextíria!
Ómetanleg
jólagjöf!
Stofnun Framtíöarreiknings (slandsbanka er frábær
kostur fyrir þá sem vilja gefa börnum ómetanlega gjöf
er nýtist þeim sem veganesti út í lifið. Reikningurinn
ber hæstu vexti sem í boði eru í bankanum á hverjum
tíma og þú getur lagt inn reglulega eða bara þegar
þér hentar. íslandsbanki býður sérstök gjafabréf fyrir
Stækkað Evrópu-
samband mun
halda EES í heiðri
Gerhard Sabathil, nýr sendiherra framkvæmdastjórnar Evrópu-
sambandsins gagnvart Islandi og Noregi, afhenti trúnaðarbréf sitt
í síðustu viku. I samtali við Auðun Arnórsson segir hann að ESB
muni halda EES-samninginn í heiðri eftir stækkun sambandsins,
en bendir á að ójafnvægi hinna tveggja stoða EES aukist mjög.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Gerhard Sabathil, sendiherra framkvæmdastjórnar ESB.
ÍSLENDINGAR, sem og hinar
EFTA-þjóðirnar tvær sem aðild
eiga að Evrópska efnahagssvæðinu,
Norðmenn og Liechtensteinbúar,
verða að vera vakandi yfir því hvað
verður samið um við ríkin tólf í Mið-
og Austur-Evrópu, sem brátt munu
fá inngöngu í Evrópusambandið,
þar sem stækkun ESB verður jafn-
framt stækkun EES.
Þetta segir Gerhard Sabathil,
sem í sumar tók við stöðu sendi-
herra framkvæmdastjórnar ESB
gagnvart Noregi og Islandi, með
aðsetur í Ósló. Hann afhenti trúnað-
arbréf sitt á Bessastöðum sl. mið-
vikudag, en átti auk þess viðræður
við fjölda íslenzkra stjórnmála-
manna og fulltrúa hinna ýmsu sam-
taka og hagsmunahópa í íslenzku
atvinnu- og þjóðlífí. Á morgunverð-
arfundi á vegum Samtaka atvinnu-
lífsins, Útflutningsráðs,
ReykjavíkurAkademíunnar, og
landsskrifstofu Euro Info Centre sl.
fimmtudag talaði Sabathil, ásamt
sendiherra Ungverjalands, um
stækkunaráform ESB undir yfir-
skriftinni „Stækkun ESB er einnig
stækkun EES“.
„Ég var hér í því hlutverki að
læra, hlusta og skilja,“ segir
Sabathil í samtali við Morgunblaðið.
„Það tókst mjög vel. (...) Eg hef öðl-
azt miklum mun betri innsýn í að-
stæður á íslandi en hægt er að afla
sér utan frá.“ Einkum og sér í lagi
eigi þetta við um þau mál sem efst
eru á baugi í stjórnmálunum, eink-
um hver staðan er í Evrópu-
málaumræðunni hér á landi. Hér sé
hún allt öðru vísi en í Noregi. Þar sé
margbúið að fara svo ítarlega ofan í
þau og skotgrafir milli þeirra sem
vilja að Noregur gangi í ESB og
hinna sem vilja það ekki mjög áber-
andi. Hér sé umræðan ferskari.
„Hún er í nánum tengslum við al-
menn efnahagspólitísk mál - við-
skiptahallann og gjaldeyrismál, svo
dæmi séu nefnd,“ segir Sabathil.
Þessi fyrsta íslandsheimsókn
sendiherrans markaðist nokkuð af
umræðunni um tillögur þær sem
framkvæmdastjórnin lagði fram í
síðustu viku um skyndiaðgerðir til
að bregðast við nýjustu bylgju
„kúariðufársins“. í tillögum þess-
um, sem landbúnaðarráðherrar að-
ildarríkjanna samþykktu með
breytingum í gær, var gert ráð fyrir
að einnig yrði bannað að nota fiski-
mjöl í skepnufóður. „Ég kom at-
hugasemdum íslenzkra stjómvalda
tafarlaust til skila til Brussel,“ segir
Sabathil.
ísland verður að
finna sér sinn stað
„Ég sé vel hvemig lítið land eins
og ísland verður að eiga sinn stað í
fjölskyldu Evrópuríkja - sem það
vissulega þegar á, með aðildinni að
EES, en innri markaður Evrópu er
aðeins hluti samrunaþróunarinnar í
álfunni,“ segir hann. Öryggismál,
stækkunarferlið, samstarf í dóms-
og innflytjendamálum nefnir hann
sem dæmi um svið sem EES-samn-
ingurinn nær ekki til. Hlutfallslegt
mikilvægi efnahagssamvinnunnar
sem slíkrar minnkar, þótt áfram
verði innri markaðurinn kjarninn í
Evrópusamstarfinu.
„íslendingar þurfa að gera það
upp við sig að hve miklu leyti þeir
vilja taka þátt í þessum samstarfs-
þáttum öðmm, t.d. öryggismálum,"
segir sendiherrann.
Þetta séu allt mikilvæg mál, sér-
staklega með tilliti til þess hverju
mögulegt verður að ná fram í krafti
EES-samningsins í framtíðinni, og
hverju ekki. „Alþjóðavæðingin,
uppstokkun hins pólitíska landa-
korts álfunnar hafa ný vandamál og
ný tækifæri í för með sér,“ segir
hann.
Aðspurður um árangurshorfur á
leiðtogafundinum í Nice, þar sem
þjóða- og ríkisstjórnaleiðtogar að-
ildarríkjanna fimmtán munu sitja á
rökstólum síðari hluta vikunnar,
segist Sabathil frekar bjartsýnn,
„ég tel vel yfir 50% líkur á að Nice-
fundurinn verði árangursríkur,“
segir hann. Fyrir því kvað hann
vera mikilvægar ástæður. „Þetta er
ekki bara innra mál ESB, heldur er
trúverðugleiki ESB gagnvart um-
sóknarríkjunum tólf - já gagnvart
allri Evrópu - í húfi. Leiðtogar að-
ildarríkjanna eru sér vel meðvitandi
um þessa ábyrgð sem á þeim hvílir.
Þeir munu leggja allt í sölurnar til
að komast að samkomulagi, þótt úr-
lausnarefnin séu vissulega erfið,
mörg hver,“ segir sendiherrann.
Ójafnvægi eykst
,Árangur í Nizza er forsenda
þess, að stækkunaráformin, eins og
þau liggja fyrir, komizt til fram-
kvæmda, en þau fela í sér að fyrstu
umsóknarríkin fái inngöngu árið
2004, tímanlega til að kjósendur í
nýju aðildarríkjunum geti tekið þátt
í næstu kosningum til Evrópuþings-
ins. Það er alveg sama hvort þetta
gerist árinu fyrr eða síðar - þetta er
það sem verða mun,“ segir hann.
í EFTA-stoð EES verði eftir sem
áður aðeins ríkin þrjú, Noregur, ís-
land og Liechtenstein, á meðan
ESB-stoðin vex í 27 aðildarríki.
Segir hann láta nærri að þegar svo
verður komið verði um 480 milljónir
manna í ESB, hundrað sinnum fleiri
en í EES-stoðinni. „Þetta mun eðli-
lega færa áherzlurnar enn frekar
til. En það er alveg á hreinu, við
munum halda EES-samninginn í
heiðri. Hann mun halda gildi sínu
næstu árin; hann missir það ekki
þótt breytingar verði gerðar á inn-
viðum sambandsins," fullyrðir Sab-
athil. Ljóst sé að stækkun ESB sé
einnig stækkun EES. Það muni þó
ekki verða um neinar sérviðræður
við EFTA-EES-ríkin um aðildar-
samningana. Þau verða að yfirtaka
það sem ESB semur um við um-
sóknarríkin. Hvetur Sabathil ís-
lendinga og hinar EFTA-þjóðirnar í
EES til að greina vel og tímanlega,
hvað þær geti sætt sig við í þessu
sambandi.
Búizt er við því að í samningunum
um aðild Mið- og Austur-Evrópur-
íkjanna verði nokkuð um aðlögunar-
fresti og tímabundnar undanþágur
frá vissum þáttum samstarfsins.
Aðspurður um þetta segir Sabathil
að bóka megi að um einhverja að-
lögunarfresti verði að ræða.
Aðlögunarfrestir, en
samt mikil áhrif á ísland
„Umsóknarríkin hafa óskað eftir
margvíslegum undanþágum og að-
lögunarfrestum, á landbúnaðarsvið-
inu einkum og sér í lagi, en einnig á
mörgum öðrum. Það verður auðvit-
að að finna skynsamlegar málamiðl-
anir hvað það varðar,“ segir hann.
Hann sjái það fyrir sér, að Island
verði fyrir miklum áhrifum af þess-
um sökum. Augljóslega muni það
breyta ýmsu, þegar opnað verður
fyrir frjálsa flutninga vinnuafls inn-
an alls EES-svæðisins. Eftir stækk-
un munu Pólverjar hafa hér sömu
réttindi og skyldur og Norðmenn
eða Svíar njóta núna á íslenzkum
vinnumarkaði, svo dæmi séu nefnd.
„En það er ekki svo, að það sé
einhver ástæða til að óttast að
„gáttirnar opnist“ fyrir aðflutningi
fólks frá hinum væntanlegu nýju
aðildarríkjum. Hér er engin hefð
fyrir slíkum innflytjendastraumi.
Við vitum líka eitt: Ef efnahagsleg-
ar aðstæður í hinum nýju aðildar-
ríkjum verða eins góðar við erum að
vinna að því að þær verði, þá vitum
við að borgarar þessara landa -
Póllands, Tékklands, Ungverja-
lands o.s.frv. - kjósa helzt að vera
heima hjá sér. Þessi varð þróunin
þegar Spánverjar og Portúgalar
fengu aðild á níunda áratugnum."