Morgunblaðið - 20.12.2000, Page 46

46 MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2000
/V......... i .........■■■ ....
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Háríð á
Felicity
Síðastliðinn vetur minnkaði áhorfá
þœttina en í vetur hefur það aukist á ný
um leið og hárið á aðalsöguhetjunni
hefur síkkað. Ogþarna á milli virðist
vera beint orsakasamhengi.
Hvað skyldi ráða úr-
slitum um það
hvort frásagn-
arlist nýtur vin-
sælda eða ekki?
Hvað veldur því að ein bók verð-
ur öðrum bókum ofar á listanum
yfir mest seldu jólabækurnar?
Auglýsingar skipta sennilega
mestu. (Best er náttúrulega ef
höfundurinn er þegar frægur.)
En bók þarf að vera vel skrifuð
og kannski mætti jafnvel láta
sér detta í hug að þær hug-
myndir sem settar eru fram á
síðum hennar skipti einhverju.
Og ef þetta er skáldsaga þarf
hún að vera vel sögð, að vera
grípandi og persónur þannig að
maður fái einhverja tilfinningu
fyrir þeim,
VIÐHORF
Eftir Kristján G.
Arngrimsson
annaðhvort
jákvæða eða
neikvæða.
(Ekkert er
verra í skáldskap en persónur
sem manni er nákvæmlega sama
um - en um leið er sennilega fátt
algengara.)
En frásagnarlist er ekki bara
sú list sem er að finna í skáld-
sögum. Frásagnarlist er líka í
bíómyndum og í leikritum og í
framhaldsþáttum í sjónvarpi.
Þetta síðasttalda form frásagn-
arlistarinnar er ekki mikið iðkað
hér á landi og ekki hefð fyrir
því. Heimaland þess er án efa
Bandaríkin og þar er löng og
sterk hefð fyrir því.
Ef spurningunni um það hvað
ráði vinsældum frásagnarlistar
er beint að sjónvarpsþáttum
flækist málið verulega. Öll þau
atriði sem að ofan eru nefnd -
vel skrifað handrit, grípandi
saga og athyglisverðar persónur
- skipta máli en þar að auki
bætast við atriði sem manni
dyttu kannski síður í hug.
Framleiðendur sjónvarpsþátt-
anna „Felicity," sem framleiddir
eru fyrir kvennamarkhóp (og
sýndir eru í íslensku sjónvarpi),
komust að því nýlega að óvænt
atriði geta ráðið úrslitum um
vinsældir.
Síðastliðinn vetur minnkaði
áhorf á þættina mikið en í vetur
hefur það aukist á ný um leið og
hárið á aðal söguhetjunni - há-
skólastelpunni Felicity - hefur
síkkað. Og það sem meira er,
þarna á milli virðist vera beint
orsakasamhengi.
Einn af framleiðendum þátt-
anna, J. J. Abrams, axlaði alla
ábyrgð á því frumhlaupi að hárið
á aðalsöguhetjunni skyldi skert.
Hann sagði í viðtali við The New
York Times nýlega:
„Fólk hafnaði nýja útlitinu [á
henni]. Hún er svo glæsileg að
við hugsuðum sem svo: Hverjum
er ekki sama hvað hárið á henni
er sítt? Við fengum svar harla
fljótt.“
Talsmaður bandarísku sjón-
varpsstöðvarinnar WB, sem sýn-
ir þættina þar í landi, sagði að
áhorfendur hafi látið mikið í sér
heyra, sent fjölda tölvuskeyta og
bréfa þar sem þeir létu í ljósi
vonbrigði sín með að hárið á
Felicity skyldi klippt.
„Fólk spurði: Hver ákvað
þetta? Konur í áhorfendahópn-
um samsömuðu sig persónunni
og þegar hárið á henni var stytt
sögðu þær sem svo: Ég vil ekki
vera þessi persóna - þetta eyði-
leggur fyrir mér tálvonina," var
haft eftir honum í The New
York Times.
Það er greinilega vandlifað í
sjónvarpsveröldinni. Elstu menn
í bransanum muna víst ekki ann-
að eins upphlaup út af skertu
hári og einhverjir rifjuðu upp að
ekki er langt síðan ein söguhetj-
an í öðrum gríðarlega vinsælum
þætti, Vinum (Friends), var
klippt en það hafði engin áhrif á
vinsældir þáttanna.
Umtalaðasta hárið - eða öllu
heldur hárleysið - hingað til,
hafi verið á Telly Savalas í hlut-
verki lögreglumannsins Kojaks.
Þessar ógöngur framleiðenda
Felicity eru því áreiðanlega sér-
stæðar, og líka óneitanlega dálít-
ið skringilegar - ef ekki beinlíns
fyndnar. En kannski einmitt
vegna þess hversu sérstakar
þær eru sýna þær fram á það
hvernig kaupin gerast á sjón-
varpseyrinni. Því að um leið og
þetta eru kannski spaugileg
vandræði þá eru þetta um leið
mjög raunveruleg vandræði.
Þeir sem búa til afþreying-
arefni fyrir bandarískt sjónvarp
taka afþreyingu mjög alvarlega,
vegna þess að áhorfendur taka
henni alvarlega, og þeir láta ekki
segja sér hvað þeim á að finnast.
Þess vegna gera þeir miklar
kröfur þegar kemur að þessum
nauðsynlega þætti daglegs lífs.
Kannski er sjónvarp yf-
irborðskenndur miðill, svo jafn-
vel fréttir lúta lögmálum afþrey-
ingarinnar. Þess munu mörg
dæmi í Bandaríkjunum að fólk
fari að læra fréttamennsku, ekki
vegna þess að það langi til að
verða fréttamenn heldur vegna
þess að það langar til að verða
„frægt fólk.“ í sjónvarpi skiptir
nefnilega ekki máli hvort maður
er fréttamaður eða leikari, hvor-
ir tveggja eru fyrst og fremst
„frægt fólk.“
En ef sjónvarp er yfirborðs-
kenndur miðill felur það í sér
dálítið merkilega þversögn og
hún er sú, að þetta yfirborðs-
kennda fyrirbæri skiptir miklu
máli og hefur gríðarleg áhrif um
allan heim.
Það er alls ekki fráleitt að
spyrja hvort ráði meiru um al-
heimsáhrif Bandaríkjanna, her-
afli þeirra eða Hollywood. Og
blasir alls ekki við að það sé her-
inn sem mestu ræður.
Staða Bandaríkjanna í heim-
inum, og sú aðdáun sem þau
njóta næstum því alls staðar, er
ekki síst aðdáun á þeirri mynd
sem Hollywood, bæði kvikmynd-
ir og sjónvarpsefni, hefur dregið
upp af Bandaríkjunum.
Og það eru áhorfendur sem
ráða því hvað Hollywood fram-
leiðir (eins og framleiðendur
„Felicity" fengu að reyna) og því
er sú mynd sem sést í amerísku
sjónvarpi og amerískum bíó-
myndum sú mynd sem Banda-
ríkjamenn vilja hafa af sjálfum
sér. Og það er einmitt þessi
mynd sem heimurinn dáist að.
Þess vegna er hárið á Felicity,
ef nánar er að gáð, ekki bara
brandari.
REGINA
BENEDIKTA
THORODDSEN
+ Regína Bene-
dikta Thorodd-
sen fæddist í
Reykjavík 30. júní
1924. Hún lést í
Landspítalanum við
Hringbraut 6. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjúnin Guð-
mundur Thorodd-
sen, prófessor og yf-
irlæknir á Land-
spítalanum, og
Regína Magdalena
Benediktsdóttir,
húsmóðir, frá Grenj-
aðarstað í Laxárdal S-Þing.
Stjúpmóðir Regínu var Lína
Guðmundsdóttir, Brekkum II í
Mýrdal. Systkini Regínu voru
Dóra Thoroddsen, húsmóðir;
Ásta Thoroddsen, skrifstofum.;
Skúli Thoroddsen, augnlæknir;
Unnur Thoroddsen, lyfjafr.;
Hrafnhildur Gríma Thoroddsen,
meinatæknir; Katrín Thorodd-
sen, lést barn að aldri; Þrándur
Thoroddsen, kvikmyndastjóri;
Ásta Björt Thoroddsen, tann-
læknir.
Regína ólst upp á Fjólugötu 13
og Leifsgötu 15 í Reykjavík. Hún
útskrifaðist sem hjúkrunarkona
frá Hjúkrunarkvennaskóla ís-
lands í maí 1949 og starfaði á
Landspítalanum um skeið. 25.
ágúst sama ár giftist hún eftir-
lifandi eiginmanni sínum, Smára
Karlssyni, flugstjóra. Hans for-
eldrar voru Karl
Markússon, mat-
sveinn, og Kristól-
ína Guðjónsdóttir,
skipsþerna hjá Eim-
skip. Börn Regínu
og Smára eru: 1)
Hrafnhildur Rós,
dýrahjúkrunar-
tæknir, maki Jó-
hann Scheving, við-
skiptafr. Bijm: a)
Eyvindur Árnason,
tölvufræðingur. b)
Smári Guðmundur
Scheving, tölvufr. c)
Regína Scheving,
viðskiptafr. 2) Smári Magnús,
arkitekt: Börn: a) Jóseph Georg
Adessa, fóstursonur, látinn. b)
Davíð Thor Adessa, fóstursonur,
nemi. c) Óskar Öm Smárason. 3)
Marfríður Hrund, kennari, maki
Erlingur Gunnarsson, flugstjóri.
Börn: a) Dana Björk Erlingsdótt-
ir, nemi. b) Anna Rós Erlings-
dóttir. c) Regína Bergdís Er-
lingsdóttir. 4) Skúli Þór
Smárason, flugsljóri, maki Krist-
ín Sólveig Krowl, húsmóðir.
Börn: a) Benedikt Smári Skúla-
son. b) Róbert Sindri Skúlason.
Regína og Smári bjuggu lengst
af í Kópavoginum, að Hátröð 9.
Þar sinnti Regína húsmóður-
störfum en starfaði jafnframt við
hjúkmn á Sólvangi í Hafnarfirði
frá árinu 1971 til ársins 1987.
Utför Regínu Benediktu Thor-
oddsen fór fram í kyrrþey.
Eftirfarandi ljóð barst mér frá
pottfélögum okkar Regínu, úr Sund-
laug Kópavogs. Er það mér afar kært
ogtáknrænt.
Fræífrostisefur
fónnineigrandarþví
Drottinsvaldávori
vekurþaðuppáný.
Elskahansgefur
öllulífogskjól.
Guðs míns kærleiks kraftur,
komþúogvermínsól.
Eftir dimma nótt kemur bjartur dagur.
Smári Karlsson.
Ég sit hér ein, á afmælisdegi mín-
um, og reyni að festa á blað nokkm-
orð til að lýsa móður minni, Regínu
Benediktu Thoroddsen, sem lést mið-
vikudaginn 6. desember. En það er
erfitt að finna nógu falleg orð til þess.
Það er eins og tíminn hafi stað-
næmst, lífið standi í stað. Allt er hljótt
og undarlegt. Allt er breytt. Ég er
umkringd litlum fallegum smámun-
um sem hún gaf mér, útsaumuðum
myndum og pijónaflíkum sem hún
bjó til handa mér og bamabömum
sínum. Hvert sem ég lít er eitthvað
fallegt sem hún gaf okkur því það var
hennar mesta yndi - að gefa. Ekki
mátti dást að neinu sem hún átti því
þá vildi hún gefa það. Þannig eign-
aðist ég einmitt jólakerlingu sem hún
hafði nýlega keypt sér. Mér varð það
á að kalla upp yfir mig hvað mér þætti
hún falleg og þar með var það ráðið.
Nú horfi ég á hana, með minninguna
um ljómann í augum mömmu þegar
hún gaf mér hana. Afmælisgjöf fékk
ég líka frá henni sem hún hafði valið
af mikilli kostgæfni og verður hún
mér hin hjartfólgnasta gjöf til ævi-
loka.
Hún gaf þó mest af sjálfri sér, ekki
bara til okkar, fjölskyldu sinnar sem
hún elskaði takmarkalaust, heldur til
allra annarra. Það sagði mér kona
sem vann með mömmu, þegar hún
var hjúkrunarkona á elliheimilinu
Sólvangi, að gamla fólkið hefði elskað
hana. Það var ekki annað hægt. Allir
sem kynntust henni elskuðu hana.
Frá henni stafaði ró og friður sem all-
ir fundu fyrir. Okkur, fjölskyldu sína,
bar hún á höndum sér og var okkar
mesti og besti huggari. Það voru eng-
ar öldur í lífsins ólgusjó sem hún gat
ekki lægt. Eftir faðmlag og nokkur
orð hafði hún sefað okkur og stillt.
Hún skildi allt - allt. Blíðan og þol-
inmæðin var endalaus og æðruleysi
hennar algjört.
Hún hafði einfalda og djúpvitra
lífsspeki. „Það á ekki að vera að búa
sér til áhyggjur," sagði hún. - „Það á
ekki að gera sér rellu út af smámun-
um.“ - „Maður á ekki að leyfa sér að
vera í vondu skapi.“ Og hún fylgdi
þessari lífsspeki til hins síðasta. Glað-
værð hennar var svo mikil og bjart-
sýnin og kímnigáfan. Hún var alltaf í
góðu skapi. Þegar áföll lífsins riðu yfir
stóð hún keik og studdi okkur hin.
Hún var kjölfestan í öUu. Og nú höf-
um við misst kjölfestuna okkar og
huggarann. Við horfum ringluð hvert
á annað, vönkuð eftir þetta reiðarslag.
En þakklæti okkar er líka tak-
markalaust fyrir að hafa fengið að
njóta þess í lífinu að eiga svona
dásamlega manneskju að. Þvílíkt lán!
Við, bömin hennar, tengdabömin og
barnabömin, elskuðum hana óendan-
lega mikið og ég veit að engri konu
hefur verið unnað heitar af eigin-
manni sínum en móður minni af föður
mínum. Þetta vissi hún og það er
huggun harmi gegn. Missir pabba er
e.t.v. mestur. Svo samrýnd vom þau
að þau fóra sjaldnast nokkuð án hvort
annars. Þau vora alltaf saman, styðj-
andi hvort annað, arm í arm, og þann-
ig leiddust þau líka þegar mamma
veiktist og hné í fang hans. Fyrir það
er ég svo þakklát að þau vora saman -
þá eins og alltaf.
Mamma hafði líka einfalda en djúp-
vitra lífsspeki gagnvart dauðanum, en
hann óttaðist hún ekki. Hún sagði:
„Fyrst aðrir geta dáið, þá getum við
það líka.“ Og nú er hún dáin. Það er
svo óumræðilega stór og erfiður sann-
leikur að meðtaka, svo óraunveraleg-
ur. Ég hafði svo lengi verið hrædd um
að eitthvað kæmi fyrir hana, fundist
hún brothætt, reynt að passa upp á
hana. Þessi háttur hennar að hugsa
alltaf um alla aðra en sjálfa sig, setja
sig alltaf í seinasta sæti, hlífa sér ekki,
skar mig svo í hjartað og sker mig nú
enn meir. Ég óttaðist svo um hana,
þennan langa sólarhring, þegar barist
var fyrir lífi hennar á gjörgæsludeild
Landspítalans og vonaði svo og bað.
En allt kom fyrir ekki. Hún hlaut að
hlýða sínu kalli og við þurfum að
beygja okkur fyrir því. Einhvern veg-
inn gildir einu þótt við, bömin hennar,
séum orðin fullorðið fólk. Einhvem
veginn vai- maður alltaf litla barnið
hennar mömmu sinnar, sem elskaði
hana heitar með hverjum deginum
sem leið. Pabbi sagði að hvergi væri
hægt að finna betri manneskju á
þessari jörðu, jafnvel þótt leitað væri
allt til enda veraldar, og ég trúi að það
sé rétt. Hún hafði hjarta úr skíragulli
og það var það síðasta sem hætti að
starfa, hjartað hennar góða.
Og dásamlegar minningar streyma
fram með þvílíkum yl, söknuði og
sársauka í senn. Minningai- frá því er
hún las fyiir okkur systkinin og söng
okkur í svefn, minningar um hláturs-
köstin sem við tókum saman, minn-
ingar úr ferðalögum, minningar af
sjónum. Ó, það lán fyrir pabba að hafa
mátt eiga hana fyrir eiginkonu, í blíðu
og stríðu, og fyrir okkur hin að hafa
verið elskuð af henni og mátt elska
hana á móti.
Ég vil trúa því að hún sé nú í birt-
unni og ylnum hjá skapara sínum, hjá
foreldram sínum, systkinum og
frænda mínum. Og þegai- kallið mitt
kemur, þá ætla ég að þjóta í faðminn
hennar hlýja og yndislega og þrýsta
henni endalaust að mér og kyssa
kinnina hennar mjúku. Ég heyri rödd
hennai’ í huga mínum segja, eins og
alltaf þegar ég kom í heimsókn til
hennar: „Mara mín, ert þú komin?“
„Já, mamma mín,“ segi ég, „nú er ég
komin til þín aftur og í þetta sinn
skiljumst við aldrei að.“
Guð blessi sál hennar að eilífu.
Hver minning dýrmæt perla að liðnum lífsins
degi,
hin ljúfu og góðu kynni af alhug þakka hér.
Þinn kærleikur í verki var gjöf, sem gleymist
eigi,
og gæfa var það öllum, er fengu að kynnast þér.
(Ingibj.Sig.)
Marfríður Hrund Smáradóttir.
í dag verður til moldar borin
ástkær móðursystir mín, Regína
Benedikta. Andlát hennar bar brátt
að á aðventu heilagra jóla. Regína
stendur mér Ijóslifandi fyrir hug-
skotssjónum. Um hugann fara ljúfar
minningar um einstaklega fallega og
góða konu.
Regína var skírð í höfuð móður
sinnar, Regínu Magdalenu, og móð-
urafa síns, séra Benedikts Kristjáns-
sonar á Grenjaðarstað í Aðaldal, en
móðir hennar unni honum mikið.
Hafði séra Benedikt, sem var mikið
ljúfmenni, lagt um síðir blátt bann við
því að böm sín skírðu syni sína í höfuð
sér, þar eð hann óttaðist að nafn sitt
yrði þeim ekki til heilla, höfðu allir
dætra- og sonarsynir sem bára nafn
hans látist í æsku. Dóttir hans sneri
hins vegar á föður sinn og kvenkenndi
nafn hans og held ég að nafnið Bene-
dikta hafi orðið móðursystur minni tO
mikillar gæfú fremur en hitt, en nafn-
ið merkir hin blessaða, og má segja að
það hafi hæft móðursystur minni vel.
Regína ólst upp í glaðværam systk-
inahópi á Fjólugötu 13 við mikið ást-
ríki foreldra sinna. Ský dró fyrir sólu
þegar móðir hennar lést sviplega en
þá var Regína á sjötta ári. Amma
hennar, Asta Þórarinsdóttir frá Vík-
ingavatni, brá þá á það ráð að taka
bamið með sér norður í land tO ætt-
menna til að dreifa huga bamsins, en
Ásta hafði í sínu ekkjustandi verið um
nokkurt skeið búandi í Reykjavík hjá
dóttur sinni og tengdasyni. Á skipinu
sem skyldi flytja þær heim á Húsavík
fékk amman hins vegar heilablóðfall,
trúlega af harmi eftir einkadóttur
sína, og var innan skamms örend.
Regína litla vafraði daglangt ein um
sjúkrahúsið á Akureyri, en í fátinu
hafði engum dottið í hug að telpan tíl-
heyrði gömlu konunni. Frændinn
Bjami Benediktsson kom svo í
skyndingu frá Húsavík og sótti bamið
og er ekki að efa að hjá skyldmennum
sínum á Húsavík hafi hún notið hugg-
unar og blíðu; en þungbær hafa þessi
tvö óvæntu dauðsföll elskandi móður
og ömmu verið ungu baminu. Yngstu
systur sína, Katrínu, hafði Regína
einnig skömmu áður misst, en Katrín
lést í frumbemsku.
Bernskunnar er engu að síður
minnst með hlýju á menningarheimOi
þar sem lesnar voru bækur og fagrar
listir iðkaðar og öllu því sem lífsanda
dró sýnd ástúð og virðing. Ég man
eina litla sögu sem móðir mín sagði
mér: Eitt sinn varð Regínu litlu syst-
ur á að missa Sýrak fram af altaninu