Skírnir

Årgang

Skírnir - 01.08.1905, Side 52

Skírnir - 01.08.1905, Side 52
244 Tvístjörnur. Þessar athuganir munu útskjra það, hvernig líkamsmegin stjörnu verSur ráSiS af þekkingunni á öllum atvikum viS hringferS annarar stjörnu um hana. Ef umferSartíminn væri ár, og ef fjar- lægSin væri sama eins og milli jarSarinnar og sólarinnar, þá mund- um vér leiSa af því þá ályktun, að iíkamsmegin þaS, sem spurt er um, só jafnt líkamsmegni sólarinnar. Vitanlega munu atvikin ekki ávalt reynast aS vera svona einföld. UmferSartímarnir munu venjulega vera miklu lengri en eitt ár, og fjarlægSirnar munu stundum fara fram yfir 20 millíónir mílur. Slík smáatriði vita undir verksviS stærðfræSingsins, og viS þau verður ekki átt nema með hans sérstöku aSferðum. Vór skulum ekki eltast lengra við þær. Það er nóg að geta þess, að þegar vér höfum fengið að vita umferðartimann og fjarlægðina milli hnattanna í tvísólinni, þá eru engir erfiðleikar á að reikna samanlagt líkamsmegin beggja stjarnanna. Niðurstaða þessara athuguna er heldur en ekki markverð. Hún s/nir, að þó að líkamsmegiti stjarnanna sunita hverra só ekki eins mikið eitts og ltkamsmegin sólarinnar, þá er líkamsmegin anttara tíu sinnum, tuttugu sinnttm og jafnvel enn þá fleirum sinnum meiri en líkamstnegin vors eigin ljósgjafa. Einhver hin skemtilegustu fyrirbrigði, sem eru samfara rann- sóknum á tvístjörnum, er hin aðdáanlega tilbreyting á bjarmattum, sem einatt slær á hnettina í tvístjörnu. Margar almennu stjörn- urnar eru ljómandi hvítar, eins og Siríus og Vega, aðrar eru lítið eitt gulleitar, eins og Capella (Kaupamannastjarnan), ellegar þaS slær á þær daufum rauðum bjarma eins og á Arktúrus og Alde- barran. Hjá öllum þessum stjörnum verður þó trauðlega sagt, að það beri greinilega á hinum einkennilega lit. Samt sem áSur eru á himninum fjölda ntargar stjörnur, sem leggur af glögglega eitt- kenndan fagran bjarma, og þegar svo er, þá eru þær stjörnur yfir- leitt — ég segi ekki að sjálfsögðu — hnettir í tvöföldu sólkerfi. Fegursta dæmiS uppá þetta er stjarna, sem í raun og veru er einhver yndislegasti hnötturinn af hvaða tagi sem er, sem himnarn- ir hafa til sýnis. Stjörnuna, sem ég á við, þekkja stjörnufræðing- arnir meS nafninu Beta* * í stjörnumerkinu Svanurinn. Fyrir ber- aðir með sjálfum sér (,,kvaðreraðir“), eru í sama jöfnuði sin á milli eins og meðalfjarlægðirnar tvímargfaldaðar með sjálfum sér (,,kuberaðar“). *) Arabar kalla þá stjörnu Albireo, sjá Björn Gunnlattgsson: Leiðarvisir til að þekkja stjörnur (skólaboðsrit) I, 62.

x

Skírnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.