Skírnir - 01.04.1910, Blaðsíða 9

Björnstjerne Björnson.
105
Jeg vælger mig april,
fordi den stormer, fejer,
fordi den smiler, smelter,
fordi den kræfter vælter, —
i den blir somren til!
Það má óhætt segja, að Björnson hafi átt góðan þátt
í að steypa hinu gamla, ryðja því úr vegi. En hins má
heldur eigi dyljast, að hann vann manna mest að því að
reisa hið nýja á rústunum. Hann leggur grundvöllinn að
nýrri þjóðlegri iist, eða réttara sagt þjóðlegum stíl í
skáldskaparlistinni. Hann var þá þegar, á öndverðum
stúdentsárum sínum, að þreifa fyrir sér, að leita sér að
yrkisefni og yrkissniði, þótt dult færi. Stúdentafundur
Norðurlanda hinn mikli í Uppsölum árið 1856 vakti hann
loks að fullu til meðvitundar um köllun sína og hleypti
honum af stað. Hann einsetti sér að verða skáld — og
þá auðvitað þjóðskáld! Hann fiýtti sér heim, settist niður,
samdi og hreinritaði leikritið »Milli bardaganna« á hálf-
um mánuði, tók síðan saman dót sitt, sté á skip og hélt
til Kaupmannahafnar. Þar samdi hann skáldsöguna »Sig-
rún á Sunnuhvoli«. Þetta voru fyrstu skrefin á leiðinni.
Það er altítt að skáld og listamenn eigi við ýmsa
erfiðleika að stríða framan af æfinni og stundum alla æfi.
Lífsleiðin er oft þyrnum stráð og langt að bíða fullrar
viðurkenningar. Eigi var því svo háttað um Björnson.
Það þótti sýnt af hinum fyrstu ritum hans, að nýtt skáld
var risið upp með Norðmönnum, og það meiri háttar.
Að vísu átti hann fyrir sér langt þroskaskeið; styrkurinn
og gáfan óx með hverju riti. En viðurkenning hlotnaðist
honum þegar í stað. Bar margt til þess og það eigi sizt,
að ritstíll hans var einkennilegur og ólikur því, er áður
höfðu menn vanist. Hann er bersýnilega í ætt við sögu-
stílinn forna, setningarnar stuttar og kjarnyrtar. Og þótt
skáldlegri töfrablæju sé brugðið yfir sveitalifið, er hann
lýsir í hinum fyrstu sögum sínum, þá eru persónurnar að
eðli og háttum lifandi eftirmynd bændalýðsins með öllum
séreinkennum þjóðarinnar, en þetta hafði áður helzt þótt