Skírnir - 01.04.1910, Blaðsíða 29

Daði Níelsson „fróði“.
125
1851 bætir hann þessum orðurn aftan" við^formálann í
eiginhandarriti sínu: »Síðan formáli þessi var^ritaður hefl
eg aukið ýmsu hér og hvar í þetta safn eftir því sem
efni hafa til geflst, en nú er þvi lokið með öllu, og skal
því einnig minni viðleitni lokið að auka það framar, því
eg er löngu síðan orðin þreyttur á því«. Og héi- við mun
að lokum hafa setið, enda tók nú starfsþrek hans að
þverra með vaxandi aldri án þess þó að lífskjörin
hægðust.
Prestasögurnar eða »Hungurvaka«, sem höf.
nefnir svo1), er bæði að vöxtum og gæðum hið langmesta
og merkasta rit Daða. Þykir mér því vel hlýða, að at-
huga þetta rit nokkuð nánar.
Eigi í fljótu bragði að nefna eitt skilyrði öðrum fram-
ar, er æskilegt sé og ómissandi þegar um sögurit er að
tefla, þá er það áreiðanleiki. Margt getur annað
verið ákjósanlegt, t. d. skýr og skipuleg niðurröðun, lip-
ur frásögn o. s. frv., en þetta er óneitanlega grundvallar-
skilyrðið, hið »eina nauðsynlega», conditio sine qva non.
Sérstaklega er þetta augljóst þegar um rit eins og presta-
sögurnar er að ræða. Gæði þeirra fara um' framt alt,
eða raunar eingöngu, eftir áreiðanleik þeirra. En áreið-
anleikinn er aftur að miklu leyti kominn undir h e i m-
i 1 d u n u m. Bæði formáli ritsins og sögurnar sjálfar bera
það með sér hverjar heimildir Daði hefir notað, en þær
eru þessar:
1. Ættartölubækur margar og ættartölur einstakra manna.
2. Prestastefnugjörðir og ýms bréf og gjörningar.
b Fullur titill bókarinnar er svo látandi: Lítil og vída skamm-
tœk Hungurvaka, sem inniheldur uppteiknan yfir það fáa höfund-
ur hennar gat samantínt um prófasta og sóknarpresta Skálholts-
stiftis frá þvi um siðaskiftatímann til enda ársins 1848. Frnmrit-
ið var i eigu Hallgrims bisk. Sveinssonar, en 2 eftirrit eru til í hand-
ritasafni Landsbókasafnsins, annað með hendi Einars Bjarnasonar á
Mælifelli og að nokkru leyti með hendi Daða sjálfs, og er það 876 bls.
í arkarbroti, en hitt með bendi Guðm. sýsluskrifara Einarssonar og Ein-
ars Andréssonar í Bólu (913 bls.). Hvorugt þessara eftirrita heldur þó
prestatalinu lengur fram en til ársins 1840.