Skírnir - 01.08.1914, Page 97

Ritfregnir.
Goðafræði Xorðmanna og íslendinga eftir heimildum. Samið
hefir Finnur Jónsson. Gefin út fyrir framlag úr sjóði Margrótar
Lehmann-Filhés af hinu ísl. Bókmentafélagi. Reykjavík 1913.
Þessi norræna goðafræði Finns Jónssonar ber sama nákvæmnis
og traustleikasvipinn eins og öll önnur rit höfundarins. Hann
þekkir efnið út í æsar innan þeirra takmarka, er hann sjálfur setur
riti sínu af ásettu ráði. En takmörkin eru þau, að það er goða-
fræði Norðmanna og íslendinga eins og hún kemur fyrir í f o r n-
um heimildum, sem hann ætlar sór að gera grein fyrir. Aftur
á móti gefur hann lítinn gaum að þeim rannsóknarleiðum og nið-
urstöðuatriðum, sem trúsöguvísindin hafa leitt í ljós með því að
bera saman goðafræði Norðurlanda við önnur forn trúarbrögð og við
þjóðtrú nútímans. Eflaust stafar þetta af því, að höfundurinn er
ekki sérlega trúaður á, að úr þeirri átt verði að nokkru ráði brugðið
birtu yfir efnið, og telur þess víst litlar vonir, að finna megi
nokkur þau atriði f hinurn fjölbreytta þjóðsagnasæg nútímans, er
með nokkurn veginn óyggjandi vissu verði talin til trúbragða
feðra vorra, fram yfir það, sem þegar er skráð í fornritunum.
En innan þeirra marka, er höf. hefir valið sór, gjörtæmir hann
svo að segja efnið út í hörgul; hann rekur ekki einungis frásagnir
helztu norrænna heimildarita — eddukvæðanna og Snorra-Eddu —,
heldur tilfærir einnig jöfnum höndum ummæli erlendra höfunda
um goðatrú Germana, alla leið frá Cæsar til Adams Brimabiskups.
Efni bókarinnar er skipað niður eftir þeirri fyrirmynd, er fyrst
kemur fram í Völuspá og Snorri notar síðar í Eddu, þannig að
goðsagnirnar eru látnar taka við hver af annari, að svo miklu leyti
sem unt er, í samfeldri tímaröð, sem hefst með sköpun heimsins
og frásögninni um gullöldina, tekur þvf næst yfir »nútímann«, þar
sem dauði Baldurs er hinn geigvænlegi gæfusviftir í lífi goða og
manna, og lýkur með tortíming heimsins og endurnýjungunni. í
21