Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1887, Qupperneq 8

8
vísu lög, þótt fáir kynni“, nefnil. þetta, sem fórhallr sagði. J>að er
engin ástœða til að ætla, að ákvörðun þess kyns hafi aftr ver-
ið numin úr lögum, úr þvi hún var einu sinni í lög tekin. Dœmi
þessu er og þannig varið, að það er ekki siðr ólíklegt, að það
væri síðari tíma tilbúningr, heldr eru þetta lög frá io. öld1.
þ>að hafa jafnvel heyrzt þess konar skoðanir, að lög og mála-
sóknir í Njáls sögu væri einkanlega rituð til þess að sýna, hvern-
ig hin fornu Grágásarlög hafi verið, og þó eftir það að þau vóru
komin úr gildi, og það væri þá vottr um, að jafnvel sagan væri
rituð á þeim tíma2. Enn þessu get eg ekki verið samdóma, eins
og áðr er á vikið. Lögin og málasóknirnar í Njáls s., einkan-
lega í brennumálunum, eru eitt af höfuðefnum sögunnar, því þetta
stendr aftr í sambandi við aðalviðburðina, og höfundr Njáls sögu
hlaut að skýra frá málasóknunum orð fyrir orð, að svo miklu leyti
sem honum var unt, til þess að geta gert lesöndum sögunnar sem
bezt grein fyrir úrslitum málanna, og hvar af hvað eina hlauzt, og
því heldr sem hér var um svo stórkostlega viðburði að rœða, og
sem vóru sjaldgæfir á þeirri tíð. þ>etta sjáum vér við að athuga
þetta mál nokkuð nákvæmar. Víg Höskuldar Hvítanessgoóa,
Njálsbrenna og bardaginn á alþingi, og hefndirnar út af brenn-
unni, eru höfuðviðburðir í þeirri eiginlegu Njálss.3 Nú vógu Njáls-
synir og Kári Höskuld saklausan, af rógi Marðar, og hann var
sjálfr að víginu og særði Höskuld einu sári. Málunum var stefnt
til alþingis, og hér gat enginn efi verið um það, að Njálssynir;
Kári og Mörðr áttu samkvæmt lögunum að verða sekir skógar-
menn fyrir vígið. Nú var það ráðagerð þeirra, að Mörðr lýsti víg-
inu og kveddi vettvangsbúa, og nefndi votta að benjum, því hann
kvað þeim það „mest málspell verða“, enn Mörðr nefndi engan að
því sári, er hann hafði sjálfr sært, og lézt hvergi nærri komið hafa,
bls. 574 og 578—9. fegar til þings kom, seldi Mörðr af hendi
sökina í hendr Sigfússonum, eins og ekkert hefði verið, enn Ás-
grímr og jpórhallr komust þó að allri þessari aðferð Marðar og
kváðu hann hafa sótt málið (bls. 627), enn láta þó kyrt yfir, eftir
ráðum f>órhalls, þangað til á þurfti að halda. Síðan er sökum lýst
að Lögbergi o. s. frv. þ>á er kom að því, að dómar skyldu út fara,
sóttu þó Sigfússynir málið og gerðu allt sem þurfti, buðu síðan „til
1) V. Finsen, bls. 147.
2) Hinir háttvirtu höf. tala síðar um »tímavíxlanir« í Njálu, þ. e. að
það, sem þar er látið vera um 1000, heyri jafnvel til 13. öld.
3) Fyrsti partrinn af Njáls s. er mestmegnis Fljótshlíðinga saga og deil-
urnar við Laxdœli, og stendr í nokkuru sambandi við aðalsöguna, og svo
er Brjánsþættinum bœtt aftan við, af því að brennumenn koma nokkuð við
hann.