Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Page 52

56
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
svignað allmikið aftur á bak. Handfang er á kvarðanum afmarkað með grunnri
skoru allt um kring og fer það mjög ört mjókkandi aftur. Það er nú 8,1 sm langt.
Á sléttustu hliðina, sem er hið náttúrlega yfirborð beinsins, er letrað D. Al.
1894 FJ. Hér mun vera mörkuð dönsk alin, en nú eru eftir af henni aðeins
57,7 sm. Alin þessari er skipt í fet, og er merkt stjarna á deilistrikið á milli
fetanna, og er efra fetið, sem enn er heilt 31,3 sm langt. Hafi hitt verið
jafnlangt svo sem ætla má hefir alin þessi verið 62,6 sm og vantar samkvæmt því
4,9 sm. Fetunum er skipt í kvartil og eru þar skorin X á deilistrikin. Kvartilin þrjú,
sem eftir eru heil eru 15,5 sm —15,7 sm, en er skipt í hálfkvartil með skástrikum
á deilistrikin, hálfkvartilin eru 7,68 sm —• 7,90 sm, loks er kvarðanum skipt í þuml-
unga 12 í feti 1. 2,45 sm — 2,70 sm. Á næstu hlið er letrað H Al. Sú alin er nú að
lengd 52,1 sm og ef á hana vantar 4,9 sm hefir hún upphaflega verið 57,0 sm og
mun hér eiga að vera mörkuð Hamborgaralin. Nokkru framar á þessari hlið er
þverstrik, þar við er skorið Isl. Al. Þessi alin er nú 42,2 sm, en ef á vantar 4,9 sm
hefir hún verið 47,1 sm og mun hér eiga að vera mörkuð forn íslenzk alin. Á bakhlið
kvarðans er skorið efst % M Fr. en íramarlega á hinn endann 10 SM + 1 Deci. Það
letur er þar sem áður var næstfremsti desimetri stokksins, en fremsta desimetra
befir verið skipt í sentimetra, og eru nú eftir af þeim um 5%, sem eru að lengd
5,5 sm. „Sentimetrarnir" eru að 1. 0,85 sm —1,10 sm. Ofar er kvarðanum skipt i
„desimetra" sem eru að lengd 9,75 sm —10,0 sm. Nú er eftir af þessum % metra
45,15 sm og ætti því að vanta 4,85 sm á endann og er það svipað því, sem vantaði
á hina dönsku alin. Á fjórðu hlið kvarðans er skorið % Yds og er þar afmörkuð
lengd, sem nú er 41,4 sm, en ef á kvarðann vantar 4,9 sm, hefir þessi hálfi yard
verið 46,3 sm og er það að vísu riflegt. Þess ber að geta að hin ísl. alin, sem hér er
mörkuð virðist eiga að vera 18 danskir þumlungar, deilistrikin mega heita að
standast á, enda er oft sagt (t. d. Magnús Gestsson, smiður) að hin forna íslenzka
alin hafi verið 18 tommur, eða hún var einfaldlega nefnd 18 tommu alin. Þennan
kvarða hefir Finnur Jónsson á Kjörseyri smíðað, en hann mun hafa smíðað fleiri
slíka kvarða.
BHS. 27. 10. ’66. Kvarði úr ókunnum viði, 1. 70,8 sm. Kvarðinn er ferstrendur
og mjókkar fram. Breidd þar (= þykkt) 1,1 sm., rétt aftast er breiddin 1,7 sm,
þar er stallur á öllum hliðum, þar sem handfangið hefst, það er einnig sljó-
ferstrent, gildast um miðju, 1,6 sm, en efst er lítill hnappur kringlóttur og
hálfkúlulaga, þvm. 0,8 sm. Á tvær hliðar kvarðans eru markaðar álnir, öðrum
megin er fyrst skipt i tvö fet með grannri látúnsspöng, fetunum er aftur skipt
í kvartil með þverröð úr fjórum látúnsnöglum, en tveir naglar eru sinn hvorum
megin við röðina svo að fram kemur kross. Kvartilunum er aftur ski.pt i hálfkvartil
með röðum þriggja látúnsnagla. öllum kvarðanum er skipt í þumlunga með
þverskorum. Þessi alin er að 1. 62,30 sm—62,35 sm, 1. fremsta þumlungs 2,5
sm og fremsta % kvartil 7,7 sm, virðist því ekki vanta framan á kvarðann. Annars
eru þumlungarnir að 1. 2,50 sm — 2,65 sm, hálfkvartil 7,65 sm — 7,80 sm, kvartilin
15,45 sm —15,70 sm og fetin 31,05 sm það fremra og 31,25 (—31,30) sm hið aftara.
Á gagnstæðri hlið er alin mörkuð á líkan hátt, skil feta með 6 nöglum, kvartila með
3 nöglum, hálfkvartila með 2 nöglum og þumlunga með þverskorum. Lengd þuml.
er 2,50 sm — 2,65 sm og hálfkvartila 7,70 sm — 7,85 sm, kvartila 15,5 sm —15,7
sm og feta, þess fremra 31,1 sm og hins aftara 31,3 sm, en alinin hér er að
1. 62,4 sm. Á þriðju hlið er markaður % metri með 5 strikum með 10 sm millibili.
Þessi % m er að 1. 50,0 sm og desimetrarnir 9,9 sm —10,1 sm. Aftan við kvarðann á
þessari hlið er skorið Vz , sem á að merkja hálfan metra. Fjórða hliðin er auð. Frá
Valdasteinsstöðum í Hrútafirði.
BöOvar Guömundsson, Syöra-Séli, Hrunamannalir. Árn. Kvarði úr mahogný, lengd
nú 58 sm, en brotið er framan af honum, Handfang er á kvarðanum, skorið sem