Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1968, Page 77

myndir af skálholtsbiskupum
81
sem hann vitnar til, í bréfabók hans nú. Ef til vill hefur staðið í því,
hversu margar þessar biskupamyndir voru og af hvaða biskupum.
En vel hefur séra Ólafur Gíslason tekið í að ljá Runólf til að gera
við myndirnar, og þakkar biskup undirtektirnar í bréfi 30. des. 1734.
Síðan segir hann: „Nú með því eg formerki, að ekki eru efni og
meðöl fyrir hendinni til að gera farfann fastan, svo málverkið verði
varanlegt, þá slæ eg mínu áformi og fyrirtekt af um hríð og vil bíða
betri lélegheita, ef guð lofar, því ekki neitt þykir mér kveða að þeim
vatnsfarfa, sem mjög stutta stund varir, og er þá allur kostnaðurinn
forgefins, svo sem eg sé á biskupamyndunum hér í Skálholtskirkju".3
Þrátt fyrir þessi ummæli Jóns biskups mun Runólfur samt sem
áður hafa gert við myndirnar. Hannes Þorsteinsson segir í Ævum
lærðra manna, að hann hafi verið í Skálholti um þriggja vikna skeið
í janúar 1735 við að endurmála og skinna upp myndirnar, en ekki
hef ég getað fundið þá heimild, sem Hannes fer eftir.4 En líklega
stendur þar ekkert um af hverjum þessar biskupamyndir voru. Og
þarf ekki að orðlengja, að um þessar myndir finnst ekki nokkur staf-
ur framar, hvorki í afhendingarbókum né annars staðar, og munu
þær að líkindum hafa eyðilagzt smátt og smátt á 18. öld, og í hinni
nákvæmu vísitazíu frá 12. sept. 1799 eru aðeins nefndar tvær myndir,
sem þá voru eftir, og þá á þessa leið: „Portrait biskupsins sál. Þórðar
Þorlákssonar, frúr Guðríðar Gísladóttur. Ditto biskupsins mag. Vída-
líns, hvort tveggja í römmum laslegt“.5 1 prófastsvísitazíu 11. júní
1800 er allt sagt við sama í kirkjunni, en í næstu vísitazíu, 19. júní
1805, eru þessar myndir ekki nefndar og aldrei síðan. Sennilega hafa
þær því orðið viðskila við kirkjuna um 1802, þegar dómkirkja Brynj-
ólfs biskups var rifin og kirkjugripauppboðið haldið í Skálholti.
Af biskupamyndum þeim, sem voru í Skálholtsdómkirkj u, hafa
þannig aðeins tvær verið til fram yfir 1800, mynd af Þórði biskupi
Þorlákssyni (ásamt konu hans) og mynd af Jóni biskupi Vídalín. Hér
við bætast svo myndir af Finni biskupi Jónssyni og Hannesi biskupi
Finnssyni, en hvorug þeirra mynda hefur veri'ð í dómkirkjunni
(meðan hún var og hét). Hér á eftir verður nú reynt að gera grein
fyrir myndum þessara fjögurra biskupa, hverri fyrir sig.
3 Bréfabók Jóns biskups Árnasonar IV, bls. 356.
4 Ævir lærðra manna 51, bls. 104.
5 Kirkjustóll Skálholts. Þjóðskjalasafn.
6