Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 03.01.1987, Blaðsíða 52

72
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
F>að var bróðir Sigurðar í Görðum, ég man nú ckki hvað hann heitir
kallinn, stór og myndarlegur karl. Hann var óánægður með kaffið
sitt og hann átti þá sér kaffikönnu og lagaði sér kaffi sjálfur. Og var
mjög montinn yfir þessu og var að veifa þessu framan í nrig og
segja, að „svona áttu að liafa kaffið Sæmi, ekki svona bölvað gutl
eins og þú ert með“. Þá varð ég vondur, þreif kaffikönnuna hans,
stökk upp stigann og skellti úr henni í sjóinn. Og ég nran eftir vein-
inu, veininu senr [kom] á eftir mér: „Af hvurju gerðirðu þetta
Sæmi?“.98
5.7 Sunnudagurinn
Á sunnudögum var höfð svolítil tilbreyting í mat. Var þá oft elduð
sætsúpa eða hrísgrjónagrautur með rúsínum og dósamjólk. Sætsúpa (d.
sodsuppc) var sömuleiðis algeng á dönskum seglskipum. Þar var hún
löguð úr bygg- cða hafragrjónum, vatni, saft (sjaldan), sírópi, ediki og
sveskjum (2-3 stk. á mann).99 íslenskar matreiðslubækur gerðu ráð
fyrir hrís-, hafra- eða bygggrjónum.11,0 Vert er að hafa í huga að hér-
lendar mataruppskriftir voru lengi sniðnar eftir dönskum fyrirmyndum.
Skútukokkar eru sagðir hafa notað ýmist sagó- eða hrísgrjón í súpuna,
saft, og mjög oft bæði sveskjur og rúsínur. Kemur franr á einum stað,
að 2 sveskjur og 4 rúsínur hafi verið á mann.101 Þegar grjónagrautur eða
sætsúpa voru á boðstólum var ekki um annað að ræða í það skiptið.
Alþekkt er máltækið „sunnudagur í landi, en sætsúpa til sjós“ sem stað-
festir hversu algeng hún var. Og stundum sungu hásetar þetta við raust,
sér til gamans, á meðan á máltíð stóð, samkvæmt upplýsingum eins
hcimildarmanns.102 Venjulega var sunnudagsmaturinn borðaður í
hádeginu og taldist mikil tilbreyting í hinum gráa hversdagsleika um
borð. í Ilmi liðinna daga, sjálfsævisögu í skáldsöguformi, dregur Guð-
mundur G. Hagalín upp nokkuð fegraða sunnudagsstcmnmingu:
... framan við eldavélina stóð Björn matsveinn og sneri við mér
baki, var að hræra í kraumandi grautarpotti. Ég sogaði að mér eim-
98. StÁM. ÁÓG 83/3-83/4: bls. 11.
99. Henningsen 1976: 30.
100. Þóra Gronfeldt 1906: 13; Jóninna Sigurðardóttir 1915: 32-33.
101. ÞÞ 5702: 7.3.
102. ÞÞ 5445: 7.