Óðinn - 01.01.1921, Page 70

70
ÓÐINN
o« hrukku honum stundum stökur. Hitt gat jeg
rent grun i, að ekki mundi hver og einn vefja
honum um flngur sjer, þegar fram í sækti, en þó
vissi jeg þá ógerla, hver stálvilji bjó undir þessu
rólega yfirbragði. Maður einn, sem var gagnkunn-
ugur Guðmundi, hefur sagt mjer, að hann hafi
oft mint sig á Grelti Asmundarson bæði í viðvik-
um og tilsvörum.
Guðmundur fór heim um vorið og kom eigi
aftur í skólann nema einu sinni á námsskeið.
Settist hann um kyrt á Hafursstöðum. Þar bjuggu
foreldrar hans, Gunnlaugur Flóventsson og Jak-
obína Sigurjónsdóttir frá Ærlæk, og áltu 5 börn,
er voru á legg komin og mannvænleg. Ilvorki
þurftu þau að sækja úrættis vitsmuni nje atorku.
t*eir feðgar Gunnlaugur og Flóvent höfðu búið á
Hafurstöðum hvor eftir annan. Móðir Gunnlaugs
hjet Helga, dóttir Guðmundar Magnússonar í
Vatnshlíð í Húnavatnssýslu, merks bónda og nafn-
kends um þær slóðir. Annar sonur þeirra hjóna
var Pórður bóndi í Svartárkoti, faðir síra Er-
lendar í Odda. Faðir Flóvents var Þórður Þórð-
arson, bóndi í Grjótgarði á Þelamörk i Eyja-
fjarðarsýslu, og var kona hans María Oddsdóttir,
systir Gunnlaugs Oddssonar dómkirkjuprests.
Einhvern tíma áður en Guðmundur var í kenn-
araskólanum hafði hann verið lærisveinn Guð-
mundar Hjaltasonar, hins bjartsýna, trúarslerka
og óþreytandi alþýðukennara. Ekki veit jeg hvort
þá hefur fyrst kviknað hjá honum sú umbótaþrá,
er brann honum í skapi um þessar inundir og
þaðan í frá svo björt og heit. Hann var svo skapi
farinn, að hann hafði af engu eins mikla ánægju
og því að liðsinna þeim, sem að einhverju leyti
virtust vera albogabörn hamingjunnar, en hann
var jafnframt nógu vitur til að sjá og skilja, að
engin bjálp er eins holl og affarasæl og sú, að
stuðla til þess með góðu uppeldi, að sem fleslir
verði nýtir menn og góðir. Góð alþýðumentun var
í augum hans undirstaða allra þjóðþrifa og hann
var staðráðinn í að vinna að henni áf öllum
mælti svo lengi sem honum entist aldur. í því
skyni ætlaði hann sjer að koma skóla á stofn í
átthögum sínum og kenna sjálfur. Til þess þurfti
fje. t*að vildi hann ekki sækja til annara, og
hann var líka ókvíðinn um, að sjer mundi takast
að afla þess sjálfur, og það heima hjá sjer.
Vel hafði verið búið á Hafursstöðum. Jörðin er
víðlend eins og margar fjallajarðir, beitiland ákaf-
lega mikið og kjarngolt að sama skapi, en slægjur
rýrar. Guðmundur áleit, að þær mælti svo bæta
með áveitu, að jörðin yrði hið mesta höfuðból.
Það var að vísu mikið verk, en það óx honum
ekki í augum.
Vorið 1912 fjekk Gunnlaugur bóndi þeim Guð-
mundi og Helga bróður hans ábúð á hálfri jörð-
inni móti sjer og nokkurn fjenað, en Halldóra
systir þeirra var bústýra hjá þeim. í samlögum
voru þó feðgarnir um vinnu og kostnað til jarða-
bóta. Var nú frýjulaust tekið til framkvæmda,
bygð upp bæjarhús, og fjenaðarhús af nýju, túnið
girt og sljettað og sömuleiðis tún á eyðibýli, er
lá undir Hafursstaði, gerðir matjurtagarðar, byrj-
að á áveituskurði o. fl. Guðmundur var elstur
systkinanna, lagði hann mest ráðin á, ætlaði á
og reiknaði út, en Helgi var hagur á alt, er hann
tók hönduin til. Báðir voru þeir víkingar til vinnu
og samhentir um allar framkvæmdir. 1*0 að fast
væri fylgt vinnunni, var gestrisni mikil á Hafur-
stöðum. Guðmundur var höfðingi í lund og ekki
smátækur, ef þvf var að skifta, það var ekki
heldur neinn ógerðarbragur á hjálpseminni út í
frá, þar sem það Hafursstaðafólk hljóp undir
baggann. Bær heitir Svínadalur að vestanverðu
við. Jökulsá, næsti bær við Hafursstaði og þó ekki
allskamt á milli. Er bæði ferja á ánni að vetrar-
lagi og strengur yfir gljúfrið til að skjóta yfir
um brjefum og smáböglum. Par í Svínadal bjó
fátækur fjölskyldumaður. f*að bar til um vetur,
að kona hans ól þríbura og andaðist, en sjö voru
börnin fyrir og heimilið mjög bágstatl eftir, bæði
utan bæjar og innan. Þá var brugðist vel við
á Hafursstöðum. Meðan annar bræðranna fór í
blindhríð að sækja lækni langa leið, ílulti hinn
mat og annað, er mest skorti, yfir í Svínadal.
Síðan skiluðu bræðurnir þaðan fóðrafjenaði heim
til eigenda, en björguðu fje bónda með heyi frá
sjer. Guðmundur var með annan fótinn í Svína-
dal veturna eftir að kenna börnunum, og þegar
að því var komið litlu síðar, að bóndi væri flæmd-
ur frá jörðinni, skarst Guðmundur í leikinn og
fjekk borgið málinu með lagi og skörungskap.
Nefni jeg þetta dæmi eitt um bjálpsemi hans.
Jafnframt öðrum önnum var Guðinundur vak-
inn og sofinn í því að búa sig undir kennarastarf,
og á hverjum vetri kendi hann börnum þar í
átthögum sínum. Hann lærði bæði dönsku og
ensku, aflaði sjer bóka, óvenju margra og góðra,
og las mikið, einkum í uppeldisfræðum og nátt-
úrusögu. Var hann orðinn furðulega fróður um
íslenska náltúru, einkum fugla og jurtir, og hafði
komið sjer upp allmiklu safni.