Óðinn - 01.01.1921, Page 71

ÓÐINN
71
Það er orðlögð náttúrufegurð með fram Jökulsá
þar á Hafursstöðum, hrikaleg hamragljúfur og
yndislegir skógarhvammar. Brúnahvöss klettaborg,
sem nefnd er Vígaberg, gnæfir þar á einum stað
yfir gljúfrafossi, sem við hana er kendur. Guð-
mundur var mjög elskur að þessum heimahögum,
eins og náttúrunni yfir höfuð að tala. »Þ ir er
jafnan hugurinn hálfur«, sagði hann, »hvar sem
jeg annars er staddur«. Oft hafði honum hvarfl-
að í hug að reisa skólahús þar uppi hjá Vígabergi,
koma kláíTerju á gljúfrið og d aga að sjer ung-
linga austan og vestan til náms. Pað var æsku-
draumur.
Á Ærlækjarseli í Axarfirði bjó ungur bóndi, er
Stefán hjet Sigurðsson, atgerfismaður, vel mentaður
og góður drengur. Kona hans bjet Kristin Gríms-
dóttir, sköruleg kona og valkvendi. Stefán efndi til
þar heima unglingaskóla og bygði skólahús á föð-
urleifð sinni, og var þar kent unglingum 3 vetur.
En þá kom dauðinn og kallaði Slefán burt frá
konu og tveimur sonum kornungum og öllurn
áformum sínum. Ekkjan bjó þar eftir. Þau Guð-
mundur á Hafursstöðum kyntust nokkru síðar og
feldu hugi saman. Þau giftust vorið 1918 og tók
Guðmundur þá við búi í Ærlækjarseli. Virtist nú
ekkert til fyrirstöðu, að æskudraumur hans rætt-
ist, þó að skift yrði um skólasetrið, enda var skóla
öllu haganlegar í sveit komið þar í Ærlækjarseli, í
miðri sveit og á einhverri bestu bújörð í öllu því
hjeraði og þótt lengra sje leitað. Guðmundur þóttist
þó ekki svo búinn til kennarastarfsins sem hann
þyrfti, og vildi fyrst kynnast nokkuð skólahaldi
erlendis, læra betur enska tungu o. fl. Hann rjeð
því af að fara utan þá um haustið í þeim erindum.
Kona hans hafði kent brjóstveiki lítilsháttar um
sumarið. Hún fylgdi honum suður til Reykjavíkur.
Rjett eftir að þau komu þangað, barst þeim sú
fregn að heiman, að yngri sonur hennar hefði
veikst litlu eftir burtför þeirra og andast eftir
stutta legu. Kristínu fjelst mjög um þessa harma-
fregn og ýfðist veikin, er.hún hafði kent um
sumarið. Var það afráðið, að hún færi að Vífils-
stöðum og dveldi þar til heilsubótar meðan Guð-
mundur færi utan. Hann tók sjer far til Englands
með botnvörpungi og settist að námi í Oxford.
En skamma stund hafði hann dvalið þar, áður
en hann fjekk hraðboð um, að kona hans lægi
fyrir dauðanum. Tók hann sjer þegar far heim
aftur með botnvörpungi til Hafnarfjarðar. Konu
hans hafði elnað mjög veikin eftir burtför hans
og sonarmissinn, og fengið blóðspýju svo mikla,
að henni var ekki hugað líf. Þegar hann var
heim kominn, brá þó aftur til bata, og um vorið
hjelt hann norður til bús síns, vongóður um
heilsufar konu sinnar. En um haustið kom hann
aftur suður með Gunnlaug stjúpson sinn, einkar
mannvænlegan svein. Rjeðst Guðmundur þá verka-
maður að Vífilsstöðum og voru þeir Gunnlaugur
þar báðir fram eítir vetrinum og batnaði Kristínu
dag frá degi á meðan. Á útmánuðum hjeldu þeir
norður heim, við þá öruggu von, að heimta hana
líka með vorinu.
Jafnskjótt sem Guðmundur var heim kominn,
drifu að honum til náms börn og 10 unglingar.
Vann hann þá oft meðan aðrir sváfu að því, sem
dagurinn hafði ekki enst til. Áhuginn og gleðin
gerðu hann tveggja maka. Vonin ræltist, hann
heimti konu sína með vorinu og alt Ijek í lyndi;
henni fór dagbatnandi eftir heimkomuna. Lítið
blasti við bjart og brosandi eins og sumarið.
Honum fanst eins og nú ætli það fyrst að byrja.
Afmæli hans var sunnudaginn 13. júní. Gerði hann
orð foreldrum sínum og systkinum á Hafursstöð-
um að koma á laugardagskvöldið; skyldi þá fagna
í senn afmæli hans og heimkomu Kristínar.
En það fór á annan veg.
Brunná heitir á, er fellur niður um Axarfjörð-
inn skamt fyrir austan Ærlækjarsel. í hana fellur
kvisl ein úr Jökulsá og verður af mikið vatnsfall,
er báðar koma saman. Breiðist það út þar á flat-
lendinu fyrir fjarðarbolninum og myndar eyrar
miklar, en víða hyljir á milli. Sandbleyta mikil
er í eyrunum og þó mest út við ósinn, þar sem
árstraumurinn mætist og sjávarfallið. Þar er aldrei
kyrt, sandurinn rótast sí og æ og verða af hyl-
dýpishvörf, er valnið grefur og sandurinn breiðist
yfir. Silungsveiði er mikil í ánni þar niður Irá á
vorin. Sækja þangað bændur þeir, er í grend búa,
og eru oft margir i senn að veiðum. Guðmundur
sótti fast veiðarnar. Hann var alinn upp við sil-
ungsveiði frá barnæsku á Hafursstöðum, kapps-
fullur veiðimaður og ofurhugi, enda karlmenni
hið mesta, syndur vel og alvanur að etja við Jök-
ulsá og náltúruöflin þar frammi á fjöllunum, en
ekki að sama skapi kunnugur lygnubleytunum
hið neðra. Þótti sumum, sem þeim voru kunnugri,
hann fara helst til djarft, og vöruðu hann við, en
það tjáði lítt. Kristinu konu hans halði dreymt
um veturinn á Vífilsstöðum, að af sjer væri tekin
hægri höndin, en um haustið áður dreymdi Hall-
dóru systur hans á Hafursstöðum, að hún horlði
á bróður sinn hverfa í sandbleylu, en sá ekki