Óðinn - 01.01.1921, Page 73

ÓÐINN
73
Jakob Rósinkarsson
og
Þuríður Olafsdóttir
í Ögri.
Ögur við ísafjarðardjúp er eilt af merkustu
höfuðbólum landsins að fornu og nýju. Fiá því
á Sturlungaöld og alt niður til vorra tíma hefur
þar verið stórbændasetur; voru Ögurbændur um
langan aldur í tölu hinna stóræltuðustu og auðug-
ustu höfðingja á Vesturland'. Margir þeirra voru
valdamenn og ærið hjeraðsríkir.
Nafnkendastir Ögurbænda á fyrri öldum eru
Jakob tfósinkarsson. Puriður Ólafsdóltir.
þeir Björn Guðnason sýslumaður, d. 1518, er í
mestum deilum átti við Stefán Skálholtsbiskup
um Vatnsfjarðarmál, Magnús Jónsson prúði sýslu-
maður, d. 1592, hið mesta göfugmenni á sinni tíð,
og Ari sonur hans sýslumaður, d. 1651, mikill
höfðingi og ríkur í hjeraði. Ögur var í ætt þeirra
feðga þar til um miðja 18. öld, er Sigurður Ólafs-
son, sýslumanns á Eyri við Seyðisfjörð, Jónssonar,
eignaðist það eftir fóstra sinn Magnús Vídalín
Pálsson frá Víðidalstungu. S ðastur valdamanna,
er í Ögri bjuggu, var Erlendur Ólafsson sýslumaður,
d. 1772, sá er í mestum málunum átti. Erlendur
var að móðurinni kominn af Magnúsi prúða, bjó
hann að sögn nokkur ár í Ögri, áður en Magnús
Vídalín tók við.
Eftir Sigurð Ólafsson, d. 1817, bjuggu í Ögii
Þorsteinn sonur hans, d. 25. mars 1826, Einar
Jónsson, d. 1856, Einarssonar á Hvítanesi, Magnús-
sonar i Súðavík, bróður Sigurðar Ólafssonar, Hafliði
Halldórsson frá Hvítanesi, d. 19. júní 1873, bróðir
þeirra Jóns Halldórssonar á Laugabóli og Gunnars
alþingismanns í Skálavík; var Hafliði fósturson
Einars og arfleiddur af honum. Allir þeir bændur
voru í röð mestu stórbænda í ísafjarðarsýslu á
sinni tíð. Einar var síðastur Ögurbænda er nefndur
var Einar »bóndi«, hafði sá forni hefðartitill
baldist lengst við Ögurbændur, heyrði jeg gamla
menn á fyrstu árum minum hjer nefna jafnan Ara
Magnússon Ara »bónda«.
Síðastur en ekk.i sístur í röð Ögurbænda er
Jakob Rósinkarsson, er hjer verður nokkuð frá sagt.
Jakob er fæddur í Æðey 3. júní 1854. Foreldrar
hans voru Rósinkar Armann og Ragnhildur Jakobs-
dóttir. Rósinkar var sonur Arna í Æðey umboðs-
manns Jónssonar sýslumanns í Reykjanesi, sem
mikil ætt er frá komin við Djúp, og Elísabetar
Guðmundsdóttur frá Arnardal, systur Kristjáns i
Vigur. Ragnhildur var dóttir Jakobs Kolbeinssonar
bónda á Snæfjallaströnd, af ætt Jóns Indíafara.
Foreldrar Jakobs voru mestu sæmdar og höfðings-
hjón; var heimili þeirra orðlagt fyrir rausn og
gestrisni. Síðan hefur sá höfðingsskapur haldist
í Æðey.
Rósinkar var rnesli dugnaðarmaður til lands og
sjávar og stórbóndi á sinni tíð. Jakob vandist
þegar í æsku öllum vinnubrögðum á heimili for-
eldra sinna, gerðist hann formaður á útveg föður
síns og farnaðist það vel, var bæði ötull og áræð-
inn. Þegar í æsku var hann mjög ástsæll af
heimilismönnum foreldra sinna og þótti í öllu hið
besta mannsefni. Hann var vel viti borinn og naut
nokkurrar mentunar í æsku hjá Pórarni prófasti
Böðvarssyni í Vatnsfirði, sem var aldavinur föður
hans.
Rúmlega tvítugur að aldri rjeðist Jakob ráðs-
maður til Þuríðar Ólafsdóttur í Ögri, ekkju Hafliða
Halldórssonar, og gekk að eiga hana 2. sept. 1878.
Bjó hann eftir það í Ögri til dauðadags. Hann
andaðist 21. mars 1894, tæplega fertugur.
Þegar á fyrstn búskaparárum sínum gerðist
Jakob hinn mesti alhafnamaður til lands og
sjávar. Ögur er tremur rýr jörð að landkostum
utan túns, en túnið er stórt en fremur harðlent
og brann því oft í þurka sumrum. Fullur þriðjungur
þess var þýfður, er Jakob tók við, og engin þúfa
á því hafði sljettuð verið. Jakob byrjaði þegar á
stórfeldum túnbótum, sljettaði mestalt þýfið, girti
túnið ásamt fyrirhuguðum túnauka hátt upp i
stærð aðaltúnsins. Til þess að fá valn á túnið,
setti hann ramgerðann stýflugarð úr stórtrjám í
ögur-á, sem rennur í djúpu klettagili nokkuð fyrir
framan túnið, og leiddi vatn þaðan eftir skurði