Óðinn - 01.01.1921, Blaðsíða 81

ÓÐINN
81
hlut. Þótti nýtísku spjátrungum hún höggva nærri
kurteisisbroti í orðum, en allir, sem þektu til hlítar
hennar mörgu og stóru kosli, virtu slikt á betri
veg.
Þegar Vigdís var um tvítugt komst hún í stór-
an lífsháska. Fjell hún af hesti í Hvítá á Fróða-
staðavaði. Var hún með fleiru fólki, á leið til
Síðumúlakirkju. Áin var bæði straumhörð og djúp.
Meðal þeirra manna, sem í förinni voru, var
Eyjólfur Jónsson bóndi á Hurðarbaki. Hann var
maður snar og öruggur, en í þetta sinn á lítt
traustum hesti. Sneri hann því til lands og náði
úrvalshesti frá örðum, sem í förinni var. Varð þá
fyrst að spretta af honum söðli. Meðan á þessu
stóð fleytti straumurinn Vigdísi ofan alla á. Eyjólfur
hleypti hestinum rriður með ánni þar til hann er
kominn nokkru neðar en þar sem Vigdís flaut. Hleypti
hann hestinum þar á sund, og gat gripið hana
og dregið til lands. Var liún þá meðvitundarlaus,
raknaði þó við um sfðir. Eyjólfur þótti frægur af,
að grípa þessa miklu myndarstúlku úr dauðans-
greipum. Þegar Vigdís komst aftur til meðvitundar,
saknaði hún þeirrar sælu, er liún fann sig vera
að nálgast meðan hún vissi ekkert í þennan heim.
Faðir hennar var þá fyrir nokkru látinn. Hafði
hann söngrödd fagra og þýða, svo orð var á gert.
Fanst Vigdísi hún vera komin í mikinn sal
þar sem faðir hennar og flelri menn sungu unaðs-
legar en hún hafði áður heyrt. — Þótt æfi Vigdísar
sýndist mjög auðnurík eftir þetta, mættu henni þó
ýmsar raunir. Saknaði hún þá hinnar miklu sælu
er henni fanst hún vera að nálgast stundina þá,
sem hún var á milli lífs og dauða.
Þegar þau giftust Hannes og Vigdís, var veitsla
stór í gömlum stíl. Boðsmenn voru á annað
hundrað. Komu þar saman allir betri bændur í
efrihluta Borgarfjarðar, auk margra annara. Byrjaði
þá strax rausn sú og myndarskapur, sem upp frá
því ríkti á heimili þeirra hjóna. í þessu stóra boði
var ekkert sparað, hvorki vistir nje vín. Alt fór þó
siðsamlega fram. Voru Borgfirðtngar þar á undan
samtíð sinni, að þeir kunnu langflestir að gæta
hófs í vínnautn. Ekkert var fjær Magnúsi á Vil-
mundarstöðum og sonum hans, en slark og rudda-
skapur. Gegn því voru þeir áhrifamenn án orða.
Jeg, sem þetta rita, er einn af þeim fáu, sem nú
eru á lífi, þeirra er brúðkaup þetta sátu. Var jeg
yngstur borðsmanna, átta ára gamall.
Það kom fljótt í ljós að þau hin ungu hjón
voru vaxinn því starfi að stýra hjúum og búi.
Urðu þau svo hjúasæl, að þau höfðu alla sína
búskapartið úrvalsfólk, bæði konur og karla. Vinnan
var drifin með krafti og kappi, en bæði þökkuð
og launuð vel. Urðu ýmsir af vinnumönnum þeirra
stórbændur síðar, svo sem Erlendur á Sturlureykj-
um og Jakob á Varmalæk og fleiri. Fóru menn
með notadrýgri þekkingu til búskapar frá slíkum
heimilum heldur en nú fæst með landshorna-
hringli Var ekki heldur lítilsvirði traust það
og vinátta, sem menn nutu eftir á hjá slíkum
húsbændum.
Þau Deildartunguhjón lifðu 34 ár i hjónabandi.
Stóð bú þeirra og fjárhagur alla þá tíð í blóma.
Voru þar í öllum árum svo miklar nægtir heyja
og matar, að þangað var flúið, er hina fátækari
þraut. Var þá tiðum að hvorki var mælt nje vegið
það sem úti var látið, enda þá ekki ætlast til
endurgjalds. Skar þá húsfreyja aldrei neitt við
neglur. — Sigmundur Guðmundsson bóndi í Görð-
um á Akranesi var einn af þeim úrvalsmönnum,
er þau hjónin höfðu. Hann sagði mjer til dæmis
um góðsemi þeirra og rausn, að eitt sinn er hann
kotn heim frá vorróðrum og hafði sem oftar aflað
vel, bar hann fisk á fitnm hestum bæði heitann
og saltaðan. Þegar heim kom fögnuðu þau hjón
honum vel að vanda. Þótli þeim, sem var, vel
aflað. Gerðu þau þá strax þá ráðstöfun, að ekki
væri tekið af nema fjórum hestunum þar heima.
Méð fimta hestinn var þegar sent til fátækrar
ekkju þar i grendinni, sem hafði fyrir ómegð að
sjá. Gáfu þau henni klyfjarnar af þeim hesti. Þelta
er aðeins eitt dærni af mörguni þessum líkum.
Sýndu þau það jafnan í framkomu sinni, að þau
gleyindu ekki þeirri guði þóknanlegu fórn, vel-
gerðarsemi og greiðvikni. — Þau tóku mörg börn
til fósturs og sýndu þeim ást og ræktarsemi. Ljetu
þau sjer jafnant uin mentun þeirra og menning
sem sinna eigin barna.
Hannes var hreppstjóri Reykdæla næstum alla
sína búskapartíð. Að örðu leyti hjelt hann sjer
lítið fram til opinberra starfa. Var hann heimilis-
rækinn og sístarfandi, en frábitinn öllu vasi útá-
við. Var það sameiginiegt með alla þá Vilmundar-
staðafeðga, að þeir ræktu kappsamlega þann fjár-
afla, sem fæst með heiðurlegu starfi, en vöruðust
alt kaupsýsl og brask. Nutu þeir maklegs lofs
fyrir það, hve þeir voru vandir að virðingu sinni
í því, að hið fengna fje væri vel til komið. í
sjóðum þeirra fúnuðu ekki fjármunir fátækra.
Þau Deildartunguhjón eignuðust ellefu börn,
Fjögur þeirra dóu 1 bernsku, þrir synir og ein
dóttir. Til aldurs komust: Magnús, er druknaði