Eimreiðin - 01.01.1898, Blaðsíða 66

66
Þá skal jeg nefna: »Hinn mikli fiskidráttur«, »Sakkeus«, »Líkfylgdin
í Nain«, »Jóhannes og Pjetur«, »Gamalíel«, »Apturkoma hinna dánu«
og niðurlagið á kvæðinu »Himnaförin«; og mörg fleiri gæti jeg tilgreint.
En þrátt fyrir öll þessi dýrðlegu kvæði, held jeg mjer sje óhætt
að fullyrða, að þetta síðara bindi jafnist þó ekki á við hið fyrra, þegar
á heildina er litið. Pvi að frá efnisins hlið eru sum kvæðin í þessu
siðara bindi tniklu tilkomuminni, en búast hefði mátt við, þegar um
annan eins höfund er að ræða og sira Valdimar. Það skal raunar fús-
lega játað, að svo sem yrkisefni hans er háleitt og stórkostlegt i þessu
síðara bindi, svo er og vandfarið með það, og þvi vandi að yrkja svo
út af því, að mönnum liki vel. En eigi fæ jeg heldur betur sjeð, en
að hann hafi spillt ýmsurn af frásögum nýja testamentisins í meðferðinni,
og að þvi leyti eru sum kvæðin í þessum síðara parti gölluð. Þetta
kemur og af þeim höfuðgalla, er mjer finnst vera á kveðskap höfund-
arins, að honum er svo gjarnt á að lýsa öllu þvi ytra, náttúrunni, um-
heiminum, en aptur á móti gerir hann of lítið að þvi, að lýsa manns-
sálinni, hennar kvöl og hennar striði, efasemdunum, bæninni, trúnni.
Biflíuljóðin — einkum þessi parturinn — leiða oss allt of lítið inn í hinn
innra heim, lypta allt of lítið tjaldinu frá hugrenningum mannshjartans.
Pess vegna er tiltölulega of mikið af náttúrulýsingum í kvæðunum, sem
að lokum verða þreytandi, hversu fagrar sem þær kunna að vera. En
um mannssálina og hennar eðli fræðumst vjer tiltölulega allt of lítið;
og hjer ætti þó tækifærið og tilefnið að vera nóg. Eða mundi ekki
vera fýsilegt að fá lýsingu af öðrum eins stóröndum og Jóhannesi skír-
ara, Páli postula, eða öðrum af þessum frábæru mönnum, sem nýja
testamentið segir frá, að jeg ekki nefni sjálfan frelsarann? Náttúran er
fögur og margbreytileg, og mikil unaðsemd hana að skoða, en nianns-
sálin er enn einkennilegri heimur, og það er fyrst og fremst skáldanna
hlutverk að lýsa þeim heimi fyrir oss. Og sje sálarlifið nokkurn tíma
á hreyfingu, þá er það á öðrum eins tímamótum og þeim, er nýja testa-
mentið getur um. Eða hve nær á mannsandinn í meiru hugarstríði,
en þegar gömul og ný lífsstefna og lífskenning, vantrú og trú berjast
um völdin í huga hans? Og einmitt slíkum tímamótum lýsir nýja testa-
mentið; slik barátta hefir átt sjer stað i svo að segja hverri mannssál,
sem n. t. leiðir fram fyrir oss. Petta kemur hvergi átakanlegar fram en
í kvæðinu »Hinn blindfæddi«; i því kvæði hefði sannarlega verið ástæða
til að lýsa baráttu trúarinnar. Og hvað sjálfan frelsarann snertir, hefi
jeg það að setja út á lýsingu síra V. af honum, að hann kemur eigi
nægilega fram þar sem »mannsins sonur«; hin hliðin, guðlega hliðin,
sem sannarlega er eins rjett, ber þessa hlið ofurliði. Guðmaðurinn,
»mannsins son«, hinn fullkomni maður, sem lifir meðal mannanna holdi
klæddur sem einn af þeim, — það er hann, sem verður fyrir oss í lýs-
ingum guðspjallamannanna; en sú Kristmynd, sem vanalega verður fyrir
oss í Biflíuljóðunum, er hinn upprisni og himinfarni frelsari. Af þessu
stafar ef til vill aptur það, að sira V. lætur sjer eigi nægja að segja frá
þeim yfirnáttúrlegu viðburðum, er n. t. getur um, heldur bætir þar
stundum miklu við, einkum i kvæðinu »Jesús gengur á vatninu«. Villi-
dýrin skríða að fótum Jesú á fjallinu, forynjurnar sveima kringum hann
og svellköld klöppin grær á svipstundu fyrir frjódögg tára hans; slíkt