Eimreiðin - 01.01.1898, Page 79

79
fylgir góð. Að eins er rjettritun og prófarkalestri mjög ábótavant. Mætti þar
til nefna mörg dæmi, en vjer skulum láta oss nægja eitt, orðið »ólykt«, sem
er ritað óligt (bls. 53). V. G.
ÍSLAND OG ÍSLENZKAR BÓKMENNTIR ERLENDIS:
í LÆKNISFRÆÐI hefur læknaskólakennari Guömiindur Magnússon ritað
grein í »Hospitalstidende« 1897 (»Tuberculosis humeri et scapulæ. — Fjernelse af
humerus og scapula. — Helbredelse«), og lýsir hann þar sjúklingi einum, er
þjáðist af berklaveiki, og afarhættulegum holdskurði, er hann gerði á honum
29. apríl 1896. Hafði sjúklingurinn áður verið holdskorinn af landlækni Schier-
beck (1894) og í annað sinn á »Royal Infirmary« í Edínborg (1895), án þess að
fá bót meina sinna. En eptir holdskurð G. M. batnaði honum og gat hann
gengið á gagníræðaskóla þegar næsta vetur. Það mun óhætt að fullyrða, að
þetta sje einhver sá mesti holdskurður, sem gerður hefur veríð á íslandi, og
stórmikil furða, að sjúlkingurinn skyldi halda lífi. En það er fátt, sem góðum
læknum er ómögulegt nú orðið, þar sem þeir geta kornið hnífnum að.
í NÁTTÚRUFRÆÐI hefur cand mag. Bjarni Sœmundsson ritað grein í
»Videnskabel. Meddel. fra den naturhist. Foren. i Khöfn« 1897 dýrafræðislegs
efnis (»Zoologiske Meddelelser fra Island«). Skiptist sú grein í tvo kafla og er
hinn fyrri um náskötuna, en hinn um rostunginn. I kaflanum um rostunginn
tilfærir höf., hvað um rostunginn sje sagt í fomritum vorum, og vitnar þar
meðal annars í »Biskop Rafn Sveinbjamarsons Saga« og seinna segir um Hrafn:
»Biskoppen dode 1213«. Þetta bendir á heldur mikla fljótfærni. Höf. hefur tal-
ið sjálfsagt, að Hrafn hafi verið biskup, af því að saga hans er prentuð í Biskupa-
sögunum. En þá ætti Áron Hjörleifsson líka að gerast að biskupi, því hans
saga er og prentuð þar. En báðar. þessar sögur eru prentaðar þar sem viðbætir
við Guðmundar sögu góða, af því að þær koma svo mjög við sögu hans. Þess
má geta til leiðbeiningar fyrir höfi, að rostungsdráp það, er sagan getur um,
gerðist um 1190. — í »Geografisk Tidsskrift« XIV. hefur cand. mag. Helgi
Pjetursson skrifað fjöruga grein um för sína upp á Baulutind sumarið 1893 (»En
Bestigning af Fjældet Baula i Island«), og eru í þeirri grein j'msar ffóðlegar jarð-
fræðislegar athuganir.
STJÓRNIN OG EINOKUNARVERZLUNIN (»Den danske regering og den
islandske monopolhandel, nærmest i det 18. árhundrede«), heitir ritgerð, sem
sagnfræðingur Jóns Jónsson hefur ritað í »Historisk Tidsskrift« 1897. Rekur hann
þar sögu einokunarverzlunarinnar frá byrjun til enda, en þó einkum á 18. öld-
inni. Sýnir hann fram á, að stjórnin hafi hallazt að einokuninni af því, að sú
skoðun var þá almennt ríkjandi í Norðurálfunni, að þessi verzlunarstefna væri
heppilegust fyrir þjóðirnar, en alls eigi af því, að hún vildi nota einokunina til
þess að fjefletta Island, enda hafi það sýnt sig, að stjórnin hafi jafnan dregið
taum Islendinga gagnvart einokunarfjelögunum og reynt að veita þeim allar þær
ívilnanir, sem gátu samrýmzt þessari verzlunaraðferð. Að svo erfitt hafi veitt
að koma einokuninni fyrir kattarnef og fá stjórnina til að gera verzlunina frjálsa,
hafi að miklu leyti verið því að kenna, að íslendingar hafi sjálfir — og það
ýmsir af beztu mönnum þjóðarinnar — jafnan mælt á móti því. Verzlunin hefði
meira að segja líklega verið gerð frjáls að fullu og öllu 1787, ef hinn mikli