Eimreiðin - 01.09.1898, Blaðsíða 1

Nútíðarbókmenntir Dana.
Eptir Henrik Ussing.
Hvaða verur eru það annars þessi svonefndu skáld —, jeg
tala ekki um leirskáldin, — sem menn hefja til skýjanna með lofi
og dýrð, suma í lifanda lífi, en flesta þó ekki fyr en þeir eru
komnir undir græna torfu? f*að eru, ímynda jeg mjer, menn
með samskonar tilfinningum, samskonar hugsunum og við hinir —,
en ef til vill göfgara og öflugra eðlis. Yfirburðir þeirra eru bæði
fólgnir í nákvæmari athygli og meiri skarpskyggni en almennt ger-
ist, en einkum og sjer í lagi í þeim hæfileika, að kunna að lýsa
í orðurn öllu því, er lifir og fæðist í sálu þeirra, að kunna að
klæða það myndum og hljómi, er vekja hjá oss sömu hugmyndir
og þeir sjálfir höfðu. Búningurinn er hlutverk skáldsins. Efnið
verður að vera almennrar þýðingar, eigi það að fá nokkuð á oss.
I sálarlífi mannsins eru tvö ríki, ef svo mætti að orði kveða;
annað, þar sem skynsemin ræður lögurn og lofum, hitt, þar
sem veldissproti hennar hefur eigi enn náð til og hún líklega
aldrei megnar að brjóta undir yfirráð sín. Hinu fyrnefnda mætti
líkja við aldingarð, ræktaðan vel og vandlega; þar eru gangstígir
góðir, stráðir smágjörri möl, þar þróast nytsamar jurtir og trje;
hverjum óræktaranga og villijurt er á burtu kippt og aldrei nær neitt
illgresi að festa þar rætur; en þrátt fyrir það er allfagurt umhorfs
í aldingarði skynseminnar, því að mörgu er þar snoturlega
fyrir komið; hingað og þangað, þar sem vel þótti við eiga, getur
að líta dálítil beð með forkunnar fögrum blómurn og smágjörvum
runnum, og sumstaðar eru hallkvæmir bekkir, þar sem menn geta
sett sig niður og notið þokkalegs útsýnis yfir þennan friðsamlega
frjóvsemdarreit, er sólin einatt laugar skæru, þýðlegu skini.
En fyrir utan aldingarðinn tekur við ríki tilfinninganna;
það er stórvaxinn, tröllslegur skógur, með háurn beinvöxnum stofn-
-um, breiðum krónum, er margflækjast hver inn í aðra, með ýms-
um vafningsjurtum, er kyrkja margan iturvaxinn við, og alls
konar gagnslausum og jafnvel eitruðum gróðri; en fagurt er þar
um að litast; og margir eru þeir, sem aldrei þreytast á að reika
um í skógarfylgsnum þessum, þótt hvorki sjeu þar götur nje göng
og sólargeislarnir nái ekki að gægjast þar inn nema með höppum
og glöppum.